جوان‌آنلاين: دكتر بهرام اميراحمديان، استاد دانشگاه و كارشناس مسائل منطقه در گفت‌و‌گو با «جوان‌آنلاين» با اشاره به برگزاري نشست سران خزر در شهر آستاراخان اظهار داشت: با توجه به اينكه هنوز يك اجماع كلي راجع به اين رژيم حقوقي جديد مطرح نشده مي‌توان گفت اين نشست، نشست نهايي نيست و هنوز جاي كار دارد چون گروه‌هاي كارشناسي هنوز به توافق كامل و جامع در تهيه پيش نويس نهايي نرسيده اند.
وي افزود: نكته ديگر اين است كه ايران مي‌توانست در طي اين مدت بر قراردادهاي موجود پافشاري كند؛ يعني تا زمان امضاي قرارداد رژيم حقوقي جديد، بايد قرارداد 1921 كه بين ايران و روسيه فدراتيو سوسياليستي امضا شده بود و همچنين معاهده كشتيراني در سال 1940 بين ايران و شوروي به قوت خود باقي مي‌ماند؛ چرا كه از اين جهت بسياري از تنظيمات حقوقي و قانوني در درياي خزر كنترل مي‌شد، اما در طي سال‌هاي مذاكره اين قرارداد ها خيلي كم رنگ شده و كشورهاي ساحلي با اين مسئله ضعيف برخورد كرده و آن را ناديده گرفته اند.
اين كارشناس مسائل منطقه تصريح كرد: ايران در طي سال‌ها با گروه‌هاي كارشناسي متعدد داراي صلاحيت از زواياي گوناگون روي اين مساله كار كرده است، اما اخيرا با بهره گيري از نظرات كارشناسان و مشاوران صاحب نظر خارجي و حقوق‌دانان برجسته به نتايج مثبتي رسيده و اگر كشورهاي ساحلي و ديگر كشورها بپذيرند، رژيم حقوقي درياي خزر سامان پيدا مي‌كند.
امير احمديان گفت: همين كه سران در آنجا متفق هستند و گرد هم آمدند و راجع به مسائل گفت‌و‌گو كردند، گام مثبتي است. گرچه ممكن است در طي اين سال‌هايي كه ما شاهد بوديم اجلاس‌هاي متعددي برگزار شده اما برون‌داد قابل قبولي براي كشورمان نداشته است.
امير احمديان معتقد است، اصولا در ايران با وجود اينكه سياست خارجي كاملا مستقلي وجود دارد اما در رابطه با كشورهاي ساحلي درياي خزر آن طور كه بايد از اين توان استفاده نكرده‌ايم و در درياي خزر حضور كمتري داشتيم.
وي با بيان اينكه روسيه، ايران را رقيب خود در صحنه انرژي مي‌بيند و خواهان اين نيست جمهوري اسلامي ايران از تمام توان‌هاي خود بتواند در درياي بهره‌برداري كند، گفت: كريدور ترانزيتي بين‌المللي شمال - جنوب در محور روسيه است و گرچه هند هم وارد شده اما روسيه اصولا نگذاشته اين كريدور كه از سال 2000 امضا شده جامعيت پيدا كند و بتواند در بخش حمل و نقل فعاليتي چشمگير داشته باشد و اين را براي زماني مثل حالا نگه داشته است كه وقتي در يك محاصره اقتصادي قرار مي‌گيرد، از اين كريدور استفاده كند و منافع خود را نظر مي‌گيرد. ايران در شرايط كنوني دست بالا را دارد و بايد منافع ملي خود را با بكارگيري تمام ظرفيت‌هاي سياسي، اقتصادي و ديپلماتيك براي استيفاي حقوق ملت ايران در نظر بگيرد.
اين استاد دانشگاه تاكيد كرد: درياي خزر درياي مشترك بين ايران و شوروي بوده است اما براي اينكه چقدر سهم ايران بوده معين نشده و به نظر مي‌رسد ادامه روند گفت‌و‌گو مثبت است، هر چند دستيابي به آن دير است اما بايد در وضعيت كنوني در رسانه هايمان بيشتر به واقع‌گرايي نزديك شويم و مردم را با واقعيت‌ها روبرو كنيم. در جريان مذاكره نبايد سهم خواهي كنيم بلكه بر روشهاي حقوقي، فني و علمي تكيه كنيم و با به كار بردن رويه‌هاي حقوقي و قانوني، حق انصاف را مطرح كنيم.
اين كارشناس مسائل منطقه تصريح كرد: در مورد ايران كشورهاي منطقه بايد حق انصاف را در نظر بگيرند و ايران بايد سهمي درخور داشته باشد كه بتواند از بستر درياي خزر و فضاي آنها بهره‌برداري كند. تا پيش از روي كارآمدن خاندان رومانف ها در قرن شانزدهم ميلادي مقارن با صفويه در ايران، اين دريا يك درياي ايراني بود. بنابراين ايران داراي حق تارخي بر اين پهنه آبي است و قدرتي بزرگ در ساحل اين درياست.
وي يادآور شد: ايران بايد بر اين اجلاس و رعايت كنوانسيون محيط زيست درياي خزر تاكيد داشته باشد كه از آلودگي اين دريا جلوگيري شود. ماهيان خاوياري در حال انقراض هستند و طي اين سال‌ها استحصال خاويار به پايين‌ترين حد خود رسيده است. مسئله حمل و نقل در درياي خزر مطرح است و متاسفانه امكان كشتيراني مسافري كه مي‌توانست هزينه سفرهاي توريستي و سفرهاي كاري را كاهش دهد، و موجب نزديكي ملتهاي حاشيه درياي خزر شود، با برقراري رژيم سخت ويزاي توريستي و نبود امكانات گردشگري، اين درياي با عظمت كه حدود 350 هزار كيلومتر مربع وسعت و دهها بندر و ميبلونها جمعيت در حاشيه آن ساكن هستند، هيچ‌گونه خط كشتيراني مسافري مگر در شرايط محدود داير نيست. ايران بايد روي اين موضوعات تكيه داشته باشد.
