به اعتقاد روانشناسان و كارشناسان شهري، ساخت و ساز در هر جامعه‌اي با فرهنگ آن جامعه بايد متناسب باشد تا فضاي شهرها و سكونتگاه‌ها به آرامش رواني، فردي و اجتماعي منتهي شود، در غير اين صورت استفاده از نمادها و معماري بيگانه در شهرها نتيجه‌اي جز تشتت رواني و از هم گسيختگي باورهاي اجتماعي در بر ندارد.
چمران: استفاده از نماهاي غربي كسر شأن است
اما در همين ارتباط رئيس شوراي عالي استان‌ها با تأكيد بر ضرورت توجه به معماري
ايراني- اسلامي، درج عنوان با نماي رومي را براي تبليغ ساختمان‌ها زجر آور و موجب كسر شأن دانست. مهدي چمران در پنجاه و نهمين جلسه شوراي عالي استان‌ها، معماري ايراني- اسلامي را معماري مايه مباهات و اصيل خواند و از بي‌توجهي نسبت به اين نوع معماري انتقاد كرد.
وي افزود: طرح دو فوريتي رعايت اصول معماري ايراني- اسلامي در ساخت و سازهاي دولتي در شوراي عالي استان‌ها به تصويب مي‌رسد تا به موجب اين طرح به دولت پيشنهاد دهيم، همه ساخت و سازهاي دولتي به ويژه ساختمان‌هاي شاخص و انحصاري را بعد از طراحي مورد تصويب نهايي كارگروه تخصصي اساتيد معماري و متخصصان قرار دهند.
بر همين اساس مصوب شد تا از اين پس ساختمان‌هاي دولتي، سازمان‌ها، نهادهاي كشوري و لشكري كه در تهران ساخته مي‌شود توسط كارگروهي متشكل از سه نفر از اساتيد برجسته معماري ايراني- اسلامي با انتخاب وزير علوم، معاون متخصص سازمان ميراث فرهنگي و صنايع دستي و گردشگري، يك نفر از معماران برجسته كانون مهندسان مشاور معماري، دبير شوراي عالي معماري و شهرسازي به عنوان دبير و اداره‌كننده كارگروه و يك نفر متخصص به انتخاب شوراي اسلامي شهر، داوري و پس از تأييد اجرا شود.
آيين نامه ملي مصوب شود در همين ارتباط، معاون شهرسازي و معماري شهرداري تهران نيز به «جوان» مي‌گويد: وزارت راه و شهرسازي موظف است تا مقررات ملي را در زمينه ساخت و ساز تدوين و آن را ابلاغ كند.
عليرضا جاويد مي‌افزايد: در اين زمينه تاكنون آيين‌نامه‌اي وجود نداشته است كه بتوان با استفاده از آن شهرها را به صورت اسلامي معماري كرد. اما اگر اين اتفاق مهم رخ دهد و آيين‌نامه ملي مقررات ساختمان‌سازي اسلامي در اين زمينه مصوب شود، مي‌توان از اين طريق به نتايج بسيار خوبي دست يافت.
شهرسازي بايد مبتني بر خلقيات جامعه باشد اما در ارتباط با تناسب يك معماري در جامعه با فرهنگ و اعتقادات و باورهاي مردم و تأثيرات مثبت آن، يعقوب موسوي، استاد دانشگاه و جامعه‌شناس شهري به «جوان» مي‌گويد: از نقطه نظر شهرسازي هر نوع شكل و نماد فيزيكي به صورت مستقيم و غير مستقيم روي منش و رفتار مردم تأثير دارد. طراحي روي محيط اطراف مي‌تواند روي نشاط و بي‌نشاطي، خداشناسي و كفر، شاد بودن و غمگين بودن و بسياري از موارد تأثير بگذارد. براي مثال در مساجد جامع شهرهاي بزرگ كه با آن طراحي خاص، بسياري را جذب مي‌كنند، مردم يك حس غير قابل تصور را پيدا مي‌كنند.
هر گروه ديني از يكسري طرح‌ها الهام مي‌گيرند و معماران و شهرسازها مي‌توانند اين باورها را تقويت كنند يا كاهش دهند.
موسوي خاطر نشان مي‌كند: در شرايط كنوني معماري‌ها نبايد سكولار و همانند معماري اوايل قرن ۱۹ باشد. اين معماري در آن زمان سبب پوچگرايي شد؛ معماري بايد به نوعي باشد تا در نهايت براساس خلقيات جامعه بنا شود كه در اين ارتباط حتي رنگ‌ها و نمادها هم تأثيرات مثبت و منفي خود را دارند. اما متأسفانه امروزه بسياري از مكان‌هاي عمومي و حتي شخصي ما با فرهنگ ايراني- اسلامي ما بيگانه است و اين جاي تأسف دارد.
