جوان آنلاین: سید چمران موسوی در کانال شخصی خود در پیام‌رسان بله نوشت: «سد کرج با ۷ درصد پرشدگی در شرایط بحرانی و بی‌سابقه‌ای قرار دارد.» این جمله‌ای است که مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران گفته، اما برای تهرانی‌هایی که هر روز با چالش آب دست‌وپنجه نرم می‌کنند، دیگر هشدار‌های اینچنینی تازگی ندارد. خشکسالی، کاهش بارندگی، مصرف بی‌رویه و مدیریت ناکارآمد منابع آبی، همگی مثل تکه‌های پازلی هستند که کنار هم تصویری نگران‌کننده از آینده آبی پایتخت و شهر‌های اطراف آن می‌سازند.
کاهش شدید ذخایر سد‌های تأمین‌کننده آب تهران از جمله سد‌های کرج، لار، لتیان و ماملو، نشانه روشنی از تغییر اقلیم و الگوی نامناسب مصرف است. البته اگر بخواهیم صادقانه‌تر نگاه کنیم، کمبود بارندگی تنها بخشی از ماجراست؛ سیاست‌های نادرست در مدیریت منابع آب، تأخیر در اجرای پروژه‌های مهم، فرسودگی شبکه انتقال و مصرف غیرمسئولانه نیز در این وضعیت نقش دارند.
تصاویر هوایی از سد‌های تهران نشان می‌دهند سطح آب نسبت به سال‌های گذشته به‌شدت کاهش یافته است. اما سؤال اصلی اینجاست: آیا مسئولان فقط باید به هشدار دادن بسنده کنند یا وقت آن رسیده که راهکارهای عملی برای جلوگیری از فروپاشی آبی ارائه شود؟
برای خروج از این وضعیت، دیگر فرصت آزمون و خطا وجود ندارد. باید به جای نشست‌های خبری و هشدار‌های تکراری، اقدامات اجرایی و فوری در دستور کار قرار گیرد. اینجا چند پیشنهاد عملی مطرح می‌شود که می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند:
اصلاح فوری شبکه انتقال و کاهش هدررفت آب: بیش از ۳۰ درصد آب شرب تهران در شبکه فرسوده توزیع هدر می‌رود، یعنی آبی که با هزینه‌های گزاف تأمین و تصفیه می‌شود، قبل از رسیدن به مصرف‌کننده، از بین می‌رود. اجرای پروژه‌های بازسازی و نوسازی خطوط انتقال باید در اولویت قرار گیرد.
توسعه تصفیه‌خانه‌های پساب و بازچرخانی آب: کشور‌های خشک و کم‌آب دنیا مثل امارات و... سال‌هاست به سمت بازیافت و استفاده مجدد از آب‌های خاکستری (فاضلاب تصفیه‌شده) رفته‌اند. تهران هم نیاز دارد به‌جای اتکا به منابع سطحی و زیرزمینی، سیستم‌های تصفیه پیشرفته را در مقیاس وسیع‌تر توسعه دهد.
هوشمندسازی شبکه مصرف و قیمت‌گذاری پلکانی تصاعدی: هنوز هم بسیاری از مشترکان پرمصرف، آب را به قیمت یارانه‌ای استفاده می‌کنند. اجرای نظام تعرفه‌گذاری پلکانی واقعی و استفاده از کنتور‌های هوشمند برای مدیریت مصرف می‌تواند رفتار شهروندان را به سمت مصرف مسئولانه‌تر هدایت کند.
اصلاح الگوی کشاورزی و تغییر اولویت‌ها: بیش از ۹۰ درصد آب مصرفی کشور در بخش کشاورزی استفاده می‌شود، آن هم با روش‌های سنتی و پرهدررفت.
کشت محصولات پرآب‌بر در مناطقی که منابع آبی کافی ندارند، باید به‌سرعت ممنوع شود و به‌جای آن الگوی کشت به سمت محصولات کم‌آب‌بر و فناوری‌های نوین آبیاری تغییر کند.
سرمایه‌گذاری در شیرین‌سازی آب دریا: در حالی که کشور‌های همسایه، مثل عربستان و امارات، پروژه‌های گسترده شیرین‌سازی آب را اجرا کرده‌اند، ایران هنوز سهم اندکی از این فناوری دارد. اتصال تهران به منابع آب شیرین‌شده از طریق خطوط انتقال از خلیج فارس می‌تواند بخشی از بحران را کاهش دهد.
فرهنگ‌سازی واقعی، نه شعاری: از دهه‌ها قبل، تبلیغات صرفاً بر شعار‌هایی مثل «در مصرف آب صرفه‌جویی کنید» متمرکز بوده، بدون این‌که آموزش عملی و انگیزه‌های رفتاری در کار باشد. استفاده از ابزار‌های جدید، مثل اپلیکیشن‌های پایش مصرف، مشوق‌های مالی برای کم‌مصرف‌ها و جریمه‌های واقعی برای پرمصرف‌ها می‌تواند فرهنگ‌سازی را مؤثرتر کند.
اگر سیاستگذاران و مدیران اجرایی، همین امروز اقدامات اساسی را شروع نکنند، در سال‌های آینده، بحران آب در تهران به نقطه‌ای خواهد رسید که جبران آن ناممکن خواهد بود. نباید منتظر روزی باشیم که آب جیره‌بندی یا بحران اجتماعی ناشی از بی‌آبی به خیابان‌ها کشیده شود. راهکار‌ها مشخص است، اما اجرای آنها نیاز به اراده جدی، دوری از شعارزدگی و تصمیمات سخت دارد. آیا مسئولان این اراده را دارند؟
