جوان آنلاین: آنطور که در شعار‌های تبلیغاتی دولت چهاردهم مطرح شده بود، مطالبات برزمین‌مانده آموزش‌و‌پرورش راه چاره پیدا خواهند کرد، البته این مهم جز با سکانداری وزیری متخصص، عملیاتی و آشنا با چالش‌های مخاطبان وسیع این نهاد تأثیرگذار و پاشنه آشیل فرهنگی کشور میسر نخواهد بود.
رقابت و کارزار انتخاباتی برای تصدی چهاردهمین دوره دولت جمهوری اسلامی بعد از، اما و اگر‌های بسیار سرانجام به پایان رسید و مسعود پزشکیان به عنوان نهمین رئیس‌جمهور تا چند روز دیگر به طور رسمی سکان قوه مجریه را به دست می‌گیرد، او در نخستین واکنش بعد از پیروزی در انتخابات اعلام کرد: «مسیر دشوار پیش رو جز با همراهی، همدلی و اعتماد شما هموار نخواهد شد، دستم را به سوی شما دراز می‌کنم و به شرافتم سوگند می‌خورم که در این راه تنهای‌تان نخواهم گذاشت، تنهایم نگذارید.» چنان که از این پیام برمی‌آید، همراهی و کمک به اصلاح شرایط در برنامه‌های رئیس‌جمهور منتخب مورد توجه است و بر این اساس انتظار می‌رود آموزش‌و‌پرورش به عنوان دستگاه متولی تعلیم‌و‌تربیت کشور با جمعیت مخاطبان گسترده، همانطور که تأثیر بسزایی در روند برد و باخت نامزد‌های انتخاباتی دارد، در برنامه‌ریزی‌ها هم جزو اولویت‌ها باشد و این در حالی است که معمولاً در دوره‌های مختلف و روی کار آمدن هر جناح سیاسی، جزو مظلوم‌ترین و حاشیه‌ای‌ترین وزارتخانه‌ها بوده است.
بار‌ها به انباشت چالش‌ها و مشکلات عدیده‌ای که جامعه مخاطبان این مجموعه عیالوار با آن دست‌و‌پنجه نرم می‌کند، در رسانه‌های مختلف پرداخته شده و آنچه وجه اشتراک تمام این نقد‌ها و نظر‌ها بوده است، نبود راهکاری جدی برای اولویت قراردادن این وزارتخانه در صف رفع مشکلات است؛ مشکلاتی که به طور اجمالی از دید یک دانش‌آموز کمبود‌ها و چالش‌های بعد پرورشی و آموزشی و نادیده‌انگاشتن اصل٣٠ قانون اساسی، از دید والدین مشکلات ارتباطی میان خانه و مدرسه و از دید معلمان و جامعه فرهنگی کشور مشکلات منزلتی و معیشتی است.
فشار سنگین آموزش بر دوش دانش‌آموزان
گپ‌وگفت با دانش‌آموزان و انتظاری که آنان از دولت جدید و به طور ویژه وزیر آموزش‌و‌پرورش دارند، در مقاطع تحصیلی مختلف به اقتضای سن و شرایط تفاوت‌هایی داشته است و البته در برخی موارد نقطه مشترکی دارند و آن هم «نصیب آموزشی» است؛ موضوعی که شعار خوش‌رنگ و لعاب و اغواکننده برای اقناع مخاطبان با هر جناح سیاسی و گرایش فکری است، اما آنچه تاکنون در عمل مشاهده شده، نه تنها گشایشی در این زمینه نبوده است بلکه تفاوت فاحش قبولی کنکور میان دانش‌آموزان مدارس دولتی و غیردولتی، برنامه‌های آموزشی و پرورشی متنوع مدارس خاص و غیردولتی در مقاطع تحصیلی پایین‌تر و اخیراً هم امکانات بهتر در برگزاری آزمون نهایی متوسطه دوم را نمایانگر کرده که مصداق نیازمندی به اصلاحات و تغییرات بنیادی است. «فشار کنکور» غولی که کمتر فرد دارای تحصیلات آکادمیک هست که در مواجهه با آن آسیب ندیده باشد و چند سالی می‌شود رخ‌نمایی آن به کام بچه‌پولدار‌ها بیشتر شده است.
براساس اطلاعاتی که از آزمون سال گذشته برآمده است، سه نفر از ۴٠نفر برترین‌های کنکور در مدارس دولتی درس خوانده‌اند و این یعنی افول کیفیت مدارس دولتی، هر چند به زعم آموزش‌و‌پرورشی‌ها به ویژه آقای وزیر، مدارس سمپاد که نوعی از مدارس دولتی هستند، سهم قابل توجهی در برترین‌ها داشته‌اند و این اظهار نظر یعنی نادیده‌گرفتن شرایط خاص پذیرش این مدارس و توانمندی دانش‌آموزان آن که از لحاظ توانمندی آموزشی از روند نرمال بالاتر هستند.
موضوع دیگر مصوبه پر از، اما و اگر شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنی بر برگزاری امتحانات نهایی سه پایه متوسطه دوم و تأثیر معدل بر نتیجه کنکور و همچنین برگزاری دومرتبه‌ای این ماراتن علمی است که به عنوان راه چاره برای کاهش استرس دانش‌آموزان در نظر گرفته شد، اما آنطور که از گفتگو با دانش‌آموزان متوسطه دوم دریافتیم، این راهکار چندان گشایشی برای آنان نداشته است و آنطور که گزارش‌های مردمی از حوزه امتحانات نهایی حکایت دارد، سطح کیفی برگزاری آزمون از امکانات برگزاری تا نحوه تدریس دانش‌آموزان باز هم در دوقطبی مدارس خاص و غیردولتی تفاوت فاحشی با سایر مدارس دارد، از سوی دیگر دانش‌آموزان مقاطع پایه در متوسطه دوم از فشار و استرس آموزشی که حتی روز‌های تعطیلات تابستانی آنان را تحت تأثیر قرار می‌دهد، شکایت دارند.
به گفته برخی دانش‌آموزان مدارس خاص که در آستانه ورود به پایه یازدهم هستند، فشار آموزشی که از زمان ورود به متوسطه دوم برای کسب نتیجه بهتر در آزمون نهایی به آنان وارد می‌شود و حتی آموزش‌های تمام‌وقتی که از دوران تابستان از سوی مدرسه تعبیه می‌شود، فشار کنکور را از یک سال آموزش به سه سال افزایش داده است.
از سوی دیگر برخی دانش‌آموزان به‌خصوص در مقطع متوسطه اول از نبود آینده روشن و تصور مبهم انتخاب‌رشته صحبت می‌کنند، به ویژه از سوی دانش‌آموزان پسر مدارس دولتی که در دوراهی انتخاب رشته‌های نظری یا عملی تردید دارند و نبود مشاور و راهنمای مناسب برای آنان مزید بر علت شده است.
پل متزلزل ارتباطی میان مدرسه و خانواده
شعار ارتباط و پیوند میان اولیا و مربیان مدت‌هاست در آموزش‌و پرورش مطرح شده است، اما اولیای دانش‌آموزان این ارتباط را صرفاً در کمک مالی به مدرسه و محول‌شدن بخشی از روند آموزش به ویژه در دوره ابتدایی به خانواده‌ها می‌دانند.
برخی اولیای دانش‌آموزان در دوره ابتدایی معتقدند روند آموزشی به ویژه در مدارس دولتی به گونه‌ای است که آموزش به طور کامل در کلاس درس محقق نشده است و باید ساعات زیادی را برای تکمیل روند آموزشی به فرزندشان اختصاص دهند و این در حالی است که روش‌های آموزشی در طول سال‌ها تغییر کرده است و خانواده نمی‌تواند روند آموزش ناقص را به عنوان ادامه‌دهنده راه معلم تکمیل کند.
از سوی دیگر با وجودی که در فصل ثبت‌نام مدارس هستیم، محدوده‌بندی و سنگ‌اندازی‌هایی که مدارس برای نام‌نویسی دارند، مشکل دیگری است که اولیا با آن مواجهند. مدارس غیردولتی و خاص همچنان فاکتور شرط معدل و آزمون خاص را مسیر ورود در نظر گرفته‌اند و برای ثبت‌نام در مدارس دولتی عادی هم باید هفت‌خانی از محدوده جغرافیایی گرفته تا تکمیل‌نشدن ظرفیت کلاس‌ها را طی کرد.
حق و حقوق به حاشیه رانده‌شده برای جامعه فرهنگی
فرهنگیان که به جرئت می‌توان آنان را مهم‌ترین و اثرگذارترین عنصر در نظام تعلیم‌و‌تربیت دانست، با وجود جمعیت میلیونی و اثرگذاری بالا همچنان خواسته‌های‌شان در حاشیه قرار دارد، تفاوتی ندارد در کدام دولت و جناح باشد، راه چاره برای مشکلات‌شان همواره روی کاغذ باقی می‌ماند یا درصد کمی تحقق پیدا می‌کند و این در حالی است که مهم‌ترین عنصر ایجاد تحول در منابع انسانی جامعه آموزش‌و‌پرورش و ذیل آن معلمان هستند، بنابراین نیاز به توجه و تغییر نگرش کاملاً ضروری است.
رامین کریمی‌نیا از فرهنگیانی که سال‌هاست پیگیر مطالبات این قشر عظیم است و کارشناس این حوزه به شمار می‌رود، در مورد اصلی‌ترین مطالبات جامعه فرهنگی در گفتگو با «جوان» گفت: ایجاد سازمان نظام معلمی، حل مشکلات صندوق ذخیره با حضور نمایندگان واقعی معلمان، رفع تبعیض بین معلمان با سایر کارمندان دولت در برخورداری از رفاهیات و پرداخت بموقع و ماهانه حق‌التدریس‌ها، هزینه امتحانات و همچنین افزایش میزان پرداختی به منظور انگیزه‌بخشی باید مورد توجه قرار گیرند.
وی ادامه داد: پرداخت همزمان پاداش بازنشستگی همانند سایر کارکنان دولت، رفع مشکلات بیمه و بیمه تکمیلی و درمان، رفع مشکل مسکن معلمان، پرداخت معوقات رتبه‌بندی و سایر مطالبات معلمان شاغل و بازنشسته از دیگر مواردی است که همواره مطالبه‌گری فرهنگیان را به دنبال داشته است.
صف مدعیان وزارت و پاسخ به مطالبات فرهنگیان
همانطور که تکاپو و کنشگری فرهنگیان در کیفیت جامعه و حتی انتخاب مسئولان قوای مجریه و مقننه اثرگذار است، انتخاب فردی برای تصدی وزارتخانه مربوط به آنان هم اهمیت بالایی دارد.
کریمی‌نیا در این مورد با اشاره به اینکه توجه به نظرات معلمان در انتخاب وزیر و مدیران ضرورت دارد و باید هرم انتخاب از مدرسه آغاز شود، گفت: ثبات مدیریتی و عدم‌تغییر مدیران کارآزموده از دیگر مواردی است که به وضوح فقدان آن را دیده‌ایم و طول عمر فعالیت وزرا کمتر از دو سال است. وی چابک‌سازی آموزش‌و‌پرورش و کوچک کردن ساختار و تعداد نیرو‌های وزارتخانه و ادارات را هم مورد توجه قرار داد.
کریمی‌نیا گفت: از دیگر مطالبات فرهنگیان عدم‌گزینش سیاسی مدیران ارشد میانی و اجرایی و توجه به انتخاب بر مبنای تخصص‌های مربوط است.
این کارشناس، بهبود کیفیت رتبه‌بندی را به طوری که در کیفیت آموزش‌و‌پرورش و ارتقای شغل معلمی و رقابت مثبت نقش اساسی داشته باشد، خواستار شد و تأکید کرد: باید این روند از جمع‌آوری صرف مدارک به بررسی کیفیت کار معلم تغییر جهت دهد.
نسخه معلمی برای بالارفتن از نردبان کیفیت آموزشی
کریمی‌نیا همچنین به تغییر محتوای کتاب‌های درسی منطبق با آخرین یافته‌های علوم روز دنیا اشاره و اظهار کرد: این موضوع نه تنها بار آموزشی مطالب را ارتقا می‌دهد بلکه به افزایش رغبت دانش‌آموزان در فراگیری دروس کمک می‌کند. کریمی‌نیا اضافه کرد: توجه ویژه به جذب نخبگان و بهترین‌های علمی و فنی در شغل معلمی و اصل‌بودن تخصص و مهارت‌های تخصصی و حرفه‌ای در گزینش معلمان اهمیت زیادی دارد.
این کارشناس حوزه تعلیم‌و‌تربیت به آموزش دقیق و به‌روز و کاربردی معلمان قبل و بعد از آغاز به کار اشاره کرد و گفت: اختصاص بهترین فضا‌ها به مدارس با تجهیزات روز دنیا و حل مسائل مختلف مانند سرعت اینترنت و سالن ورزشی، کاهش تراکم کلاس‌های درسی و افزایش سهم بودجه آموزش‌و‌پرورش و برابری با نسبت جهانی از دیگر مواردی است که باید بدان توجه شود.
