جوان آنلاین: انتخابات ریاست جمهوری۱۴۰۳ نه تنها فرصتی برای انتخاب رئیس‌جمهور جدید است، بلکه لحظه‌ای تعیین‌کننده برای ترسیم مسیری نوین در مدیریت منابع انرژی کشور به خصوص در وضعیت ناترازی‌های مهم کشور در بحث واردات بنزین به شمار می‌آید. با توجه به تغییرات اساسی در وضعیت بنزین و نیاز به برنامه‌های مؤثر برای مقابله با چالش‌های مصرف و واردات بنزین، تصمیمات و سیاست‌های کاندیدا‌ها در این حوزه از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. در انتخابات۱۴۰۰، ایران به عنوان صادرکننده بنزین شناخته می‌شد، اما در انتخابات۱۴۰۳، به واردکننده بنزین تبدیل شده‌ایم.
هشتم تیر۱۴۰۳، انتخابات ریاست جمهوری برگزار خواهد شد. این انتخابات به دلیل شرایط خاص به صورت زودهنگام برگزار می‌شود، زیرا شهید رئیسی که در انتخابات۱۴۰۰ پیروز شده بود، پس از پیروزی در انجام خدمت‌ها، به شهادت رسید. این رویداد ناگهانی، ضرورت برگزاری انتخابات جدید را پیش از موعد مقرر ایجاد کرد. این دوره از انتخابات ریاست جمهوری تفاوت‌های اساسی با دوره قبل دارد. یکی از تفاوت‌های اساسی این دوره، موضوع بنزین است. انتخابات قبلی در ابتدای سال۱۴۰۰ برگزار شد و این در حالی بود که در انتهای سال۱۳۹۹، دولت به صادرات ۳ میلیارد دلاری بنزین رسیده بود. بودجه کشور برای سال۱۴۰۰ با پیش‌بینی درآمد ۳ میلیارد دلاری از محل صادرات بنزین تصویب شده بود، اما طی این سال‌ها، وضعیت تغییر کرده است.
با وجود اینکه ایران یکی از بزرگ‌ترین تولیدکننده‌های بنزین در جهان است، به دلیل مصرف بیش از حد بنزین در خودرو‌های داخلی و افزایش تعداد خودرو‌های پرمصرف در این سال‌ها، ایران از یک کشور صادرکننده بنزین به یک کشور واردکننده بنزین تبدیل شده است. از طرفی دیگر قاچاق بنزین نیز به شدت به ناترازی موجود افزوده است. دولت بنزین را به قیمت جهانی وارد و سپس به قیمت یارانه‌ای در بازار داخلی عرضه می‌کند، اما قاچاقچیان این بنزین یارانه‌ای را خریداری می‌کنند و به قیمت جهانی به کشور‌های همسایه می‌فروشند.
علاوه بر این، با وجود منابع گسترده گاز طبیعی در ایران، از ظرفیت‌های سی‌ان‌جی به طور مؤثر استفاده نمی‌شود. سی‌ان‌جی آلودگی کمتری دارد و هزینه استحصال و پالایش آن برای کشور ارزان‌تر است، اما خودروساز‌ها به تعهدات خود در تولید خودرو‌های سی‌ان‌جی‌سوز عمل نکرده و برای کاهش هزینه‌های خود و کسب سود بیشتر، به تولید خودرو‌های پرمصرف بنزینی با تکنولوژی قدیمی پرداخته‌اند.
در سال۱۴۰۳، حداقل مبلغ ۳ میلیارد دلار برای واردات بنزین هزینه خواهد شد. این مسئله برای گازوئیل نیز رخ داده است و واردات بنزین و گازوئیل در مجموع به ۵ میلیارد دلار خواهد رسید. این یعنی به جای درآمد ارزی از بنزین و گازوئیل، هزینه‌های ارزی خواهیم داشت و این هزینه‌های ارزی، باعث ایجاد کسری بودجه خواهد شد، بنابراین یکی از موضوعات مهم در مناظرات انتخاباتی باید این باشد که کاندیدا‌ها برای بنزین چه خواهند کرد. باید تمامی کاندیدا‌ها نظرات خود را صراحتاً در مورد بنزین بیان کنند. به عنوان مثال، طرح «وان» که از سوی جلیلی در انتخابات قبلی مطرح شده بود، باید دید در این انتخابات نیز مطرح می‌شود یا نه. هدف از طرح وان، ارائه راهکاری برای اصلاح توزیع انرژی بر مبنای «عدالت» و «حذف یارانه‌های پنهان انرژی» است که اجرای آن آثار مثبتی همچون اصلاح الگوی مصرف، جلوگیری از قاچاق سوخت، استفاده بهتر از منابع انرژی و توزیع عادلانه درآمد‌های ناشی از نفت و گاز را دارد. انتخابات۱۴۰۳ فرصتی مهم برای بررسی راهکار‌های کاندیدا‌ها در مدیریت بحران بنزین و انرژی در کشور است. تصمیمات و سیاست‌های پیشنهادی آن‌ها نه تنها بر اقتصاد کشور تأثیرگذار خواهد بود، بلکه می‌تواند تأثیرات مهمی بر زندگی روزمره مردم و آینده انرژی ایران داشته باشد. در این انتخابات، مردم انتظار دارند کاندیدا‌ها با برنامه‌های شفاف و کاربردی برای مدیریت منابع انرژی کشور و بهبود وضعیت بنزین به میدان بیایند. این انتخابات نه تنها به انتخاب رئیس‌جمهور جدید بلکه به انتخاب مسیری جدید برای مدیریت منابع انرژی کشور نیز تبدیل خواهد شد.
با توجه به شرایط فعلی، نقش رئیس‌جمهور آینده در تصمیم‌گیری‌های مرتبط با انرژی بسیار حیاتی است. اجرای سیاست‌های درست می‌تواند کشور را از وابستگی به واردات بنزین نجات دهد و به سمت خودکفایی و حتی بازگشت به وضعیت صادرات هدایت کند. این موضوعات باید به طور جدی در مناظرات و برنامه‌های انتخاباتی کاندیدا‌ها مطرح شود تا مردم با آگاهی کامل و اطلاعات کافی به انتخاب رئیس‌جمهور جدید بپردازند. به طور خلاصه می‌توان گفت انتخابات۱۴۰۳ نه تنها فرصتی برای انتخاب رئیس‌جمهور جدید است، بلکه لحظه‌ای تعیین‌کننده برای ترسیم مسیری نوین در مدیریت منابع انرژی کشور به شمار می‌آید. با توجه به تغییرات اساسی در وضعیت بنزین و نیاز به برنامه‌های مؤثر برای مقابله با چالش‌های مصرف و واردات انرژی، تصمیمات و سیاست‌های کاندیدا‌ها در این حوزه از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. در انتخابات۱۴۰۰، ایران به عنوان صادرکننده بنزین شناخته می‌شد، اما در انتخابات۱۴۰۳، به یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان بنزین در جهان تبدیل شده‌ایم. این ناترازی و هدررفت بنزین هزینه‌های قابل‌توجهی برای کشور به همراه دارد.
لزوم تعیین‌تکلیف طرح‌های بنزینی نامزد‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری پیش‌رو
حسین حیدریان، کارشناس انرژی در گفتگو با «جوان» در رابطه با اهمیت بهینه‌سازی مصرف بنزین در ایران گفت: گامی ضروری برای اصلاح یارانه انرژی به خصوص در بحث تغییر شیوه سهمیه‌بندی بنزین و دیگر حامل‌های انرژی در بخش مصرف مردم، موضوع مصرف بنزین در ایران یکی از موضوعات مورد توجه سیاستگذاران بوده است، زیرا به میزان قابل توجهی به حجم بالایی از یارانه انرژی کشور نیز می‌پردازد. این مسئله از این جهت اهمیت ویژه‌ای دارد که بنزین در ایران با قیمت بسیار پایینی به فروش می‌رسد و همین امر در کنار انحصار بسیار بد در صنعت خودروی کشور موجب شده است مصرف بنزین کشور بسیار بالاتر از سرانه متوسط مصرف بنزین در کشور‌های مختلف باشد، در نتیجه با وجود افزایش چشمگیر تولید بنزین در کشور، با ناترازی بنزین مواجه شویم، در حدفاصل انتخابات ریاست‌جمهوری قبلی تاکنون علاوه بر اینکه مصرف رشد بسیار بالایی پیدا کرده است، به واردات بنزین نیز رسیده‌ایم. این وضعیت نه تنها بر امنیت انرژی کشور نیز تأثیر می‌گذارد بلکه موجب ایجاد بار مالی جدی بر منابع ارزی کشور و همچنین به توزیع ناعادلانه یارانه‌های انرژی منجر می‌شود، بنابراین بهینه‌سازی مصرف بنزین در بخش مصارف شخصی گامی مهم در جهت اصلاحات در چارچوب یارانه انرژی است.
وی ادامه داد: یکی از راهکار‌های اصلی پیشنهادی، تغییر مکانیسم و سازوکار پرداخت یارانه بنزین است که در حال حاضر روی اعطای سهمیه بنزین به خودرو استوار است و نتایج زیانبار آن به خوبی قابل مشاهده است و راهکار پیشنهادی در این زمینه، اعطای سهمیه بنزین به افراد است تا دولت از قیمت‌گذاری اشتباه و غلط بنزین در کشور خارج شود و به جای آن تعامل در خرید یا فروش سهمیه بنزین بین افراد جایگزین آن شود تا نخست کسانی که خودرو ندارند از قیمت یارانه‌ای سود ببرند و دوم اینکه توزیع ناعادلانه یارانه‌های انرژی کاهش یابد. علاوه بر این، تعیین قیمت تعادلی در بازار مبادلات بنزین و حصول اطمینان از اینکه هزینه‌های خارج از این الگو از سوی سهمیه افراد بدون خودرو پوشش داده می‌شود، می‌تواند با ایجاد انگیزه برای استفاده کارآمدتر از این منبع، مصرف بنزین را بیشتر بهینه کند. این کارشناس انرژی با اشاره به اهمیت بنزین به نفر در تحقق بهینه‌سازی الگو‌های مصرف شخصی و ترویج توزیع عادلانه یارانه‌های انرژی اظهار کرد: مزایای کلیدی اجرای این طرح در ظرفیت آن برای بهینه‌سازی الگو‌های مصرف شخصی و ترویج توزیع عادلانه یارانه‌های انرژی نهفته است. با دادن سهمیه بنزین به افراد به جای خودرو، خانوار‌های پرمصرف با چندین خودرو مجبور به مصرف بهینه‌تر خواهند شد و مصرف کلی سهمیه آن‌ها کاهش می‌یابد. از سوی دیگر، افراد بدون خودرو می‌توانند به قیمت یارانه‌ای دسترسی داشته باشند و از این طریق بار مالی خود را کاهش دهند و تقاضا را در سایر حوزه‌های اقتصادی تحریک کنند.
وی در پایان گفت: مسئله ناترازی بنزین یکی از مسائل اساسی در مناظرات انتخاباتی کشور خواهد بود. بحث تغییر در سهمیه‌بندی بنزین و همچنین بهینه‌سازی در مصرف بنزین در بخش مصارف شخصی خانوار گامی ضروری در جهت اصلاحات در چارچوب یارانه بنزین است. با تغییر مکانیسم یارانه بنزین، علاوه بر اینکه بهینه‌سازی مصرف کاملاً اقتصادی می‌شود، موجب توزیع عادلانه یارانه انرژی در بخش بنزین نیز خواهد شد، بنابراین مسئله و مسیر حل ناترازی بنزین در مناظرات انتخاباتی پیش‌رو باید مشخص شود که قطعاً تداوم وضعیت فعلی راهکار اصلی نیست، اما تغییر در شیوه اعطای سهمیه بنزین به نفر یا همچنین تغییر در قیمت بنزین به عنوان راهکار‌های اصلی پیش‌رو است که باید نامزد‌های انتخابات به صورت شفاف مسیر طی‌شده را بیان کنند.
