جوان آنلاین: حسین جاوید در کانال تلگرامی خود نوشت: «مُفَاد» واژهای عربی است در طیف معنایی «مفهوم»، «فحوا» و «مضمون». به نظر میرسد این واژه از دوران قاجار بهشکل وامواژه در اسناد فارسی رواج یافته و راه خود را سپس و پررنگتر به متون حقوقی و سپستر و کمرنگتر به متون عمومی گشوده است. تلفظ آن طبق اصل عربیاش باید قاعدتاً به ضم میم، یعنی «mofād»، باشد، اما از همان سالهای دور آن را به فتح میم، یعنی «mafād»، هم تلفظ کردهاند ــ محمد معین در فرهنگ فارسی ذیل مدخل «مفاد» آورده است که «در تداول به غلط mafād (d) تلفظ شود».
نگاه من چنین نیست که یکی از این دو تلفظ را کاملاً غلط بدانیم. واژههایی پرشمار، و بعضاً پرکاربرد، داریم که تلفظ آنها به دلایل و بر اساس قاعدههای آوایی گوناگون دگرگونی یافته است. مثلاً، «گُمان» («gomān») بهشکل «گَمان» («gamān») و «گُواهی» («govāhī») بهشکل «گَواهی» («gavāhī») هم رواج دارد. فرهنگ فارسی معین دستکم نیم قرن پیش تدوین شده است؛ پس دستکم نیم قرن است که برخی فارسیزبانان دارند از تلفظ «مَفاد» بهجای تلفظ «مُفاد» استفاده میکنند. بنابراین، این را دیگر نمیتوان بهسادگی و با یک برچسب «غلط» از زبان بیرون انداخت.
به نظر میرسد کمکم تلفظ «مَفاد» را هم باید درست بدانیم. زبان به ما نشان داده است برخی صورتها و تلفظهای جدید که در ابتدا آنها را «نادرست» میدانیم اندکاندک خود را به گویشوران پرشمارتری تحمیل میکنند و روزگاری، با مرگ آخرین نفری که صورت یا تلفظ بهظاهر «درست» پیشین را به کار میبرد، صورت کاملاً پیروز و غالب خواهند بود یا دستکم صورت پیشین را صورت کمبسامد و آرکائیک خواهند ساخت.
بد نیست این نکته را هم در نظر داشته باشیم که «مفاد» در زبان فارسی عمدتاً با واژههای «قرارداد» و «توافقنامه» و «موافقتنامه» «باهمآیی» («collocation») دارد: «روسیه مفاد موافقتنامه آتشبس را نقض کرده است.»، «مفاد قرارداد شامل مدتزمان اجاره ملک و مبلغ اجاره است.»، «بعضی مفاد توافقنامه برجام تفسیرپذیر است.»