جوان آنلاین: هدف دولت با تمرکز بر اخذ مالیات از فراریان مالیاتی و بازار‌های زیرزمینی و سفته‌بازی، کاهش بار مالیاتی بر بخش‌های تولیدی و ترویج عدالت در پرداخت مالیات در همه بخش‌هاست. این رویکرد به کشور اجازه می‌دهد تا ضمن افزایش درآمد‌های مالیاتی، به عدالت اقتصادی دست یابد. از همین رو اقدامات انجام شده در بودجه ۱۴۰۳ نظیر افزایش سقف معافیت مالیاتی کارمندان، کاهش مالیات تولید و همچنین افزایش سقف معافیت مالیاتی اصناف که منجربه معافیت مالیاتی بیش از ۵۰ درصد از اصناف در سال گذشته شده بود، به عنوان محور‌های اصلی کاهش بار مالیاتی بر دوش تولید و مردم است. همچنین تمرکز اصلاحات مالیاتی بر مبارزه با فرار مالیاتی و همچنین استقرار سامانه مؤدیان را نقطه عطف مهمی در پیگیری بودجه بدون نفت در لایحه بودجه ۱۴۰۳ دانست.
یکی از جنبه‌های مهم دستیابی به بودجه بدون درآمد‌های نفتی، اصلاح و افزایش درآمد‌های مالیاتی است. توجه به این نکته ضروری است که این اصلاح نباید بر تولید کشور تأثیر منفی بگذارد. در عوض، تمرکز باید بر کاهش فرار مالیاتی و اصلاح معافیت‌های غیر ضروری باشد. دولت سیزدهم تأکید زیادی بر ساده‌سازی قوانین مالیاتی، کاهش بوروکراسی مالیاتی و برداشتن بار مالیاتی از تولید داشته است. در طول سال‌های اخیر مالیات بر تولید همواره نسبت به ۲۵ درصد نرخ مالیاتی عنوان شده در قانون کاهش یافته است و این تخفیف مالیاتی به تولید معادل هفت‌درصد کاهش نرخ مالیات بوده است که در نتیجه باعث تشویق رشد اقتصادی و تحریک تولید شده است.
تکیه بر سامانه مؤدیان و اصلاحات ساختاری در نظام مالیاتی
سازمان امور مالیاتی در تحقق اصلاح ساختاری بودجه تلاش خود را به سمت شناسایی فراریان مالیاتی در بخش‌هایی مانند بازار‌های زیرزمینی و سفته‌بازی سوق داده است. هدف دولت با تمرکز بر اخذ مالیات از فراریان مالیاتی و بازار‌های زیرزمینی و سفته‌بازی، کاهش بار مالیاتی بر بخش‌های تولیدی و ترویج عدالت در پرداخت مالیات در همه بخش‌هاست. این رویکرد به کشور اجازه می‌دهد تا ضمن افزایش درآمد‌های مالیاتی، به عدالت اقتصادی دست یابد. از همین‌رو اقدامات انجام شده در بودجه ۱۴۰۳ نظیر افزایش سقف معافیت مالیاتی کارمندان، کاهش مالیات تولید و همچنین افزایش سقف معافیت مالیاتی اصناف که منجربه معافیت مالیاتی بیش از ۵۰ درصد از اصناف در سال گذشته شده بود را به عنوان محور‌های اصلی کاهش بار مالیاتی بر دوش تولید و مردم است. همچنین تمرکز اصلاحات مالیاتی بر مبارزه با فرار مالیاتی و همچنین استقرار سامانه مؤدیان را نقطه عطف مهمی در پیگیری بودجه بدون نفت در لایحه بودجه ۱۴۰۳ دانست. از همین رو بودجه ۱۴۰۳ نشان دهنده تعهد دولت برای به حداقل رساندن کسری تراز عملیاتی و حرکت به سمت بودجه‌ریزی بدون نفت است. هدف دولت با تخصیص درآمد‌های نفتی صرفاً برای توسعه کشور، کاهش وابستگی به نفت و تضمین رشد اقتصادی پایدار است.
در رابطه با اثرات و مزایای بودجه بدون نفت و تحقق حداقل کسری تراز عملیاتی و پاسخ‌گویی نیاز‌ها و مصارف جاری کشور با درآمد‌های پایدار بودجه‌ای باید به نکات زیر اشاره کرد.
۱- ثبات اقتصادی و سیاست‌های مقاومت:
افزایش سهم درآمد‌های مالیاتی پایدار در لایحه بودجه همسو با اصول سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است. با کاهش وابستگی به درآمد‌های نفتی، کشور در برابر نوسانات قیمت جهانی نفت و عدم اطمینان اقتصادی مقاوم‌تر می‌شود. این ثبات به حفظ مسیر رشد اقتصادی ثابت کمک می‌کند.
۲- کاهش تورم:
بودجه بدون درآمد‌های نفتی به کنترل تورم کمک می‌کند. دولت با تنوع بخشیدن به منابع درآمد عمومی و کاهش اتکا به درآمد‌های ناپایدار، می‌تواند فشار‌های تورمی را بهتر مدیریت کند. این ثبات محیط کسب و کار مطلوب را تقویت می‌کند، سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی را تشویق می‌کند.
۳- انضباط مالی و کاهش بدهی:
تحقق بودجه بدون درآمد‌های نفتی به جلوگیری از استقراض بیش از حد کمک می‌کند و نیاز به کسری بودجه را کاهش می‌دهد. اتکا به درآمد‌های مالیاتی پایدار باعث ارتقای انضباط مالی می‌شود و تضمین می‌کند که دولت در حد توان خود عمل می‌کند. با کاهش سطح بدهی، کشور می‌تواند منابع را به نحو‌احسن تخصیص دهد و در بخش‌های دارای اولویت سرمایه‌گذاری کند.
۴- توسعه اقتصادی بلند مدت:
تغییر به سمت درآمد‌های مالیاتی پایدار در بودجه از توسعه بلندمدت اقتصادی حمایت می‌کند. دولت با اولویت دادن به اصلاحات مالیاتی و تمرکز بر بخش تولیدی، سرمایه‌گذاری، نوآوری و کارآفرینی را تشویق می‌کند. این امر تنوع اقتصادی را تقویت می‌کند، وابستگی به یک منبع درآمد را کاهش می‌دهد و راه را برای یک اقتصاد مقاوم‌تر و شکوفاتر
هموار می‌کند.
درآمد پایدار بودجه‌ای و کاهش کسری بودجه با اصلاح معافیت‌های غیرضرور
علیرضا عباسی عضو مجمع نمایندگان البرز با اشاره به فرار مالیاتی در کشور و همچین لزوم بهره‌گیری از سامانه‌های هوشمند در مالیات ستانی از این بخش‌ها، به «جوان» می‌گوید: «موضوعی که همواره به آن اشاره می‌کنیم و، اما عملیاتی نمی‌شود بحث دولت الکترونیک است. یکی از سامانه‌های مهم در زمینه اصلاح نظام مالیاتی به موضوع مربوط به سامانه مؤدیان برمی‌گردد که بسیار مهم و کلیدی است و راه‌اندازی کامل آن در تحقق بودجه مبتنی بر درآمد‌های پایدار و به حداقل رسیدن کسری بودجه، کمک به سزایی خواهد کرد. اگر شفافیت را در تمام حوزه‌های مختلف که یکی از آن حوزه امور مالیاتی است، ایجاد کنیم مطمئناً بسیاری از مشکلات ما برطرف خواهد شد و سامانه مؤدیان مالیاتی دقیقاً این نقش را بر عهده دارد.»
وی با اشاره به فرار‌های مالیاتی صورت گرفته در کشور می‌افزاید: «این فرار‌های مالیاتی تقریباً چندین سال هست که در کشور نهادینه شده و دلیل آن این است که شفافیت مالی در برخی از حوزه‌های اقتصادی وجود ندارد. باید بر مبارزه با فرار مالیاتی و همچنین اصلاح معافیت‌های مالیاتی تمرکز کنیم تا بتوانیم به هدف خود یعنی رسیدن به بودجه بدون نفت و حداقل کردن کسری بودجه برسیم. اگر ما فعالیت‌های اقتصادی را به سامانه‌هایی نظیر سامانه مؤدیان و پایانه‌های فروشگاهی متصل کنیم؛ به واقع خرید و فروش و ثبت سفارش‌های صورت گرفته اصناف مشخص خواهد شد.»
عباسی با بیان اینکه ما نمی‌توانیم تنها از یک جهت شفافیت مالی اصناف و فعالیت‌های اقتصادی را رهگیری کنیم، تصریح می‌کند: «برخی اوقات ما باید در این بخش به صورت تقاطعی عمل کنیم. بنابراین مؤدیان مالیاتی باید به پایانه فروشگاهی و سامانه مؤدیان متصل شوند و اجرای کامل سامانه مؤدیان از اهداف اصلی سازمان امور مالیاتی در تحقق نظام مالیاتی هوشمند و عادلانه و رسیدن به درآمد‌های پایدار مالیاتی است.»
وی با بیان اینکه گردش مالی اصناف و اخذ مالیات از آنها باید بدون دخالت افراد و به صورت هوشمند مدنظر قرار گیرد، ادامه می‌دهد: «یکی از محور‌هایی که شاهد فرار مالیاتی در آن هستیم؛ بخش مرتبط با اصناف است به خصوص اصناف و مشاغل خاص پردرآمد که مالیات بسیار کمی پرداخت می‌کند.»
این نماینده مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه ما از بخش فعالیت‌های کشاورزی مالیات دریافت نمی‌کنیم، می‌گوید: «یکی دیگر از مواردی که باید در جهت تحقق بودجه با درآمد‌های پایدار مورد پیگیری قرار گیرد، این است که معافیت‌های غیر ضرور اصلاح شود. ما آنقدر معافیت مالیاتی داده‌ایم که تمام این موضوعات به نوعی برای کشور به دردسر تبدیل شده است و درآمد‌های دولت را بسیار کم کردند.»
وی تأکید می‌کند: «اگر ما در کنار توجه به استقرار کامل سامانه مؤدیان، مبارزه با فرار مالیاتی نظیر فرار مالیاتی بخش اصناف و مشاغل پردرآمد و خاص و همچنین اصلاح این معافیت‌های بیجا و غیرضرور را در دستور کار قرار دهیم؛ قطعاً به درآمد‌های پایدار بودجه‌ای خواهیم رسید و به سمت بودجه بدون نفت حرکت خواهیم کرد.»
عباسی می‌گوید: «سازمان امور مالیاتی باید بر کاهش فرار مالیاتی باشد؛ یکی از بخش‌های با فرار مالیاتی بالا بخش اصناف پردرآمد است و باید سازمان امور مالیاتی به دنبال اخذ مالیات واقعی از صنوف پر درآمد و همه فعالان اقتصادی باشد. در حال حاضر قبل از اینکه حقوق یک کارمند واریز شود، ابتدا مالیات آن کسر شده و بعد از آن حقوقش واریز می‌شود بنابراین اصناف پردرآمد هم باید شرایطی این چنینی داشته باشند.»
وی با بیان اینکه ما باید عدالت مالیاتی را در کشور برقرار کنیم، خاطرنشان می‌کند: «برخی از اصناف ما چند ۱۰ میلیارد در سال درآمد کسب می‌کنند، اما مالیات دهی آنها به اندازه یک کارمند یا کارگر هم نیست. بنابراین ما باید عدالت مالیاتی را در کشور برقرار کنیم.»
این نماینده مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه فردی که درآمد حداقلی داشته مالیات خود را پرداخت می‌کند، تأکید می‌کند: «این در حالی است که برخی از اصناف و مشاغل خاصی که درآمد حداکثری دارد از پرداخت مالیات سر باز می‌زنند و فرار مالیاتی دارند یا به صورت حداقل مالیاتشان را
پرداخت می‌کنند.»
اصلاح ساختاری نظام بودجه کشور با تکیه بر مبارزه با فرار مالیاتی
کیومرث سرمدی عضو مجمع نمایندگان همدان با اشاره به فرار مالیاتی برخی از اصناف پردرآمد و مشاغل خاص و ایجاد بهره‌گیری از سامانه‌های هوشمند در مالیات ستانی از این بخش‌ها، به «جوان» می‌گوید: «ساماندهی امور مالیاتی از جمله ضروریات حکمرانی اقتصادی کشور است. یکی از اقدامات مهمی که در سال‌های آتی باید به سمت آن حرکت کنیم کاهش فرار مالیاتی در بخش‌های مختلف اقتصادی است.»
این نماینده مجلس شورای اسلامی با اشاره به اقدامات مجلس و دولت فعلی در زمینه تحقق منابع مالیاتی کشور می‌افزاید: «به نحوی در مجلس و دولت فعلی سیستم مالیات ستانی کشور ساماندهی شد. از این رو مجلس و دولت با تعریف سامانه‌های مختلف و به روز کردن پلتفرم‌ها و بهره‌گیری از پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان توانستند مشکلات مالیات را تا حدودی برطرف کنند.»
وی با بیان اینکه مالیات فعالیت کارمندان و کارگران سر موقع خود اخذ می‌شود، تصریح می‌کند: «این در حالی است که ما در زمینه اخذ مالیات از صنوف پر درآمد و مشاغل خاص دچار مشکل هستیم. به اعتقاد بنده دولت باید در این بخش دو اقدام را مدنظر قرار دهد.»
سرمدی می‌گوید: «دولت ابتدا باید نظارت صحیحی بر زیر ساخت‌های مالیاتی کشور داشت باشد. همچنین دولت باید در زمینه اجرای قانون در این بخش به درستی عمل کند. همچنین دولت باید یک پایش شفاف از صنوفی که درآمد بالا دارند داشته باشد تا بتواند این موارد را به مراجع نظارتی اعم از سازمان مالیاتی و بازرسی اطلاع‌رسانی کند از این رو ما می‌توانیم از کسانی که مالیات گریز هستند، مالیات لازم را اخذ کنیم.»
این نماینده مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه ما از طریق مالیات‌ها می‌توانیم ناترازی‌های بودجه‌ای که متکی به منابع نفتی است را برطرف کنیم، می‌افزاید: «مالیات ستانی مناسب و تکیه بر مبارزه مالیاتی بسیار مهم است و ما را به سمت حداقل کسری تراز عملیاتی خواهد برد و مالیات ستانی باید از افراد و اصنافی اخذ شود که به واقع درآمد‌های بالایی داشته و به نوعی استاد فرار از مالیاتی هستند.»
سرمدی در پایان می‌گوید: «بنابراین سازمان امور مالیاتی در سال آتی باید به دنبال اخذ مالیات واقعی از صنوف پر درآمد و همچنین بخش‌های زیرزمینی و غیررسمی اقتصاد باشد.»
جمع‌بندی
تحقق بودجه بدون درآمد‌های نفتی گامی مهم در جهت ثبات اقتصادی، انضباط مالی و توسعه بلندمدت است. با تکیه بر درآمد‌های مالیاتی پایدار، کشور می‌تواند وابستگی به نفت را کاهش دهد، تورم را کنترل کند و عدالت در پرداخت مالیات را ارتقا دهد. بودجه ۱۴۰۳ نقطه عطف مهمی در این مسیر است که نشان دهنده تعهد دولت به اصلاح ساختار بودجه است. از آنجایی که کشور همچنان بر اصلاحات مالیاتی، مبارزه با فرار مالیاتی و ترویج فضای کسب و کار مطلوب تمرکز می‌کند، می‌تواند به یک اقتصاد انعطاف‌پذیرتر و شکوفاتر دست یابد که کمتر در برابر شوک‌های خارجی آسیب‌پذیر باشد.
بیچاره مردم 
