سرویس اقتصادی جوان آنلاین: به طور کلی یکی از مهمترین دلایل افزایش نرخ ارز، ناهمخوانی عرضه و تقاضای آن است، اما نوسانات اخیر نرخ دلار در شرایطی است که جیب بانک مرکزی برای پاسخ به نیاز‌های ارزی پر بوده و بنابراین مشکلی از بابت عرضه ارز وجود ندارد.
یکی از نشانه‌های این مساله را می‌توان در تسهیل تأمین کالا‌های اساسی مشاهده کرد. در این رابطه می‌توان به سه اقدام بانک مرکزی شامل "افزایش سقف تسهیلات ارزی کالا‌های اساسی از ۲۰ به ۶۰ میلیون یورو"، "افزایش سقف حوالجات ارزی از ۵ به ۳۰ میلیون یورو" و "کاهش کارمزد انتقال ارزاز منابع نیکو در تأمین و تخصیص منابع ارزی برای کالا‌های اساسی از ۱.۵ درصد به نیم درصد" مشاهده کرد.
اتفاق مهم دیگری که نشان‌دهنده وضعیت مناسب منابع بانک مرکزی است، تأمین ارز مورد نیاز واردات دارو در کوتاه‌ترین زمان ممکن است. بر اساس اعلام بانک مرکزی، این بانک در سال جاری اجازه نداده درخواست‌های تأیید شده از سوی وزارت بهداشت روی زمین بماند و از ابتدای سال جاری تا اوایل آذرماه ۳ میلیارد و ۳۴۰ میلیون دلار ارز برای واردات دارو و تجهیزات پزشکی تخصیص داده شده است.
همچنین فعالان اقتصادی که نیاز بیشتری به ارز دارند هم از وضعیت جدید منابع ارزی بهره‌مند شده‌اند. به همین منظور با تصمیم بانک مرکزی و به منظور تأمین ارز موردنیاز تولیدکنندگان و تجار برای تأمین هزینه‌های مرتبط با امور تجاری، سقف فروش ارز به صورت اسکناس به اشخاص دارای کارت بازرگانی معتبر، از ۲۰۰۰ یورو به ۶۰۰۰ یورو افزایش یافته است. علاوه بر این، سقف دریافت اسکناس ارز صرافی‌ها نیز در چارچوب بازار توافقی ۵۰ درصد بیشتر شده و از ۱۰۰ هزار یورو به ۱۵۰ هزار یورو رسیده است.
جزییات برنامه جدید بازارساز
دیروز نیز بانک مرکزی تصمیمی اتخاذ کرد که می‌توان این تصمیم را در حکم موتوری جدید برای عرضه ارز و تعادل نرخ دلار دانست. بر اساس تصمیم بازارساز و با هدف تشویق و توسعه صادرات، بانک مرکزی حواله ارزی صادرکنندگان از محل صادرات محصولات کشاورزی، صنایع دستی و محصولات دانش بنیان را با ارز اسکناس، مبادله و معادل حواله دریافتی، اسکناس در اختیار صادرکنندگان قرار می‌دهد. با اتخاد این تصمیم اول آنکه صادرکنندگان می‌توانند اسکناس خود را را با نرخ نیمایی از بانک مرکزی دریافت کنند و با نرخ توافقی در بازار بفروشند که اقدامی مشوق آمیز است. از سوی دیگر فروش ارز صادرکنندگان در بازار متشکل موجب می‌شود که عرضه ارز افزایش یابد و این مساله می‌تواند در کنترل افزایش قیمت آن تاثیرگذار باشد.
نبود تقاضا برای خرید دلار
با همه تامین منابع ارزی که از سوی بانک مرکزی صورت گرفته است با این حال تقاضا همچنین در بازار ارز ناچیز است. به عنوان مثال در هفته‌های گذشته حجم عرضه ارز در سامانه نیما بیش از یک میلیارد دلار و نزدیک به ۶ برابر میزان تقاضا بوده که بخش کوچکی از آن با تقاضا مواجه شده است.
بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند با توجه به ذخایر ارزی کم سابقه در کنار اقدامات بازارساز برای پاسخ به انواع تقاضا‌های رسمی، بخش قابل توجهی از نوسانات ارزی به وجود آمده به هیجانات ناشی از ناآرامی‌های اجتماعی، جوسازی رسانه‌ای و انتشار اخبار کذب در بازار ارز باز می‌گردد که همه این موارد خوراک لازم را برای دلالان در بازار‌های فردایی فراهم می‌کند و در بسیاری مواقع همین دلالان در خبرسازی از طریق فضای مجازی دست دارند. بر این اساس نوسان افزایشی نرخ ارز بیشتر از آنکه دلیل فنی داشته باشد، ناشی از اثرات روانی است.
اثرات روانی ناآرامی ها
وقتی ناامنی ایجاد می‌شود صاحبان دارایی ترجیح می‌دهند دارایی‌های خود را به کالا‌های نقدشونده با قابلیت جابه‌جایی سریع تبدیل کنند، حال عده‌ای معتقدند رمز ارز‌ها امکان جدیدی را پیش روی سرمایه‌گذاران برای فرار از ریسک‌ها فراهم آورده‌اند که این امکان در کنار مواردی، چون ارز و حواله‌های ارزی و طلا و سکه قرار می‌گیرد.
به هر روی روند قیمتی بازارهایی، چون ارز و طلا و سکه نشان می‌دهد در ماه‌های ابتدایی دولت سیزدهم این بازار‌ها تا حدودی ثبات داشت، اما اخیراً همزمان با ناآرامی‌های موجود در کشور با نوسان قیمتی مواجه شده‌اند، به طوری که نرخ دلار از محدوده ۳۲هزار تومان به محدوده ۳۷ هزار تومان رسید و نرخ سکه از محدوده ۱۴ میلیون تومان به محدوده ۱۸ میلیون تومان نزدیک شده است.
رئیس پلیس امنیت اقتصادی در رابطه با نوسان‌های بازار‌های ارز و طلا در یک ماه اخیر اذعان داشت: در این مدت ۸۸ نفر از اعضای اتاق‌های قیمت‌گذاری دلار و طلای فردایی، اصناف غیرمجاز و دلالان ارزی شناسایی و دستگیر شدند و ۱۱میلیون واحد انواع ارز به صورت فیزیکی از این شبکه اخلالگران اقتصادی کشف و ضبط شد.
سرهنگ هدایت بهرامی، اظهار داشت: مقابله با اخلالگران ارزی که به صورت غیرمجاز در اتاق‌های معاملات فردایی فعالیت دارند، در دستور کار جدی «فاتب» قرار دارد.
وی تصریح کرد: در هشت ماهه نخست امسال ۱۶۳نفر از اخلالگران ارزی در قالب اتاق‌های قیمت‌گذاری فردایی، صنوف غیرمجاز و دلالان ارزی شناسایی و دستگیر شدند. مقابله با اخلالگران ارزی که به صورت غیرمجاز در اتاق‌های معاملات فردایی فعالیت دارند، در دستور کار جدی «فاتب» قرار دارد.
نادر بذرافشان، رییس اتحادیه طلا و جواهرنیز درباره دلایل افزایش قیمت طلا و سکه در بازار اظهار داشت: یکی از دلایل افزایش قیمت طلا و سکه در هفته‌های گذشته به بازار داخلی کشور همچون ارز مربوط می‌شود که یکی از دلایل آن خبر‌های منتشر شده بوده است.
وی همچنین گفت: در طول یک ماه گذشته روند افزایشی را در بازار طلا و سکه شاهد بودیم و یک دلیل آن، نوسانات جهانی بازار طلا بود. در طول یک ماه گذشته حدود ۴۵ دلار به طور میانگین افزایش قیمت اونس جهانی طلا را داشتیم.
رییس اتحادیه طلا و جواهر تصریح کرد: همین موضوع به تبع بازار‌های داخلی کشور‌ها را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و موجب افزایش قیمت‌ها می‌شود.
