سرویس اقتصادی جوان آنلاین: ویروس کرونا همچنان دنیا را درگیر خود کرده است و روزانه به تعداد افراد مبتلا یا متوفی بر اثر این ویروس افزوده می‌شود. علاوه بر بحرانی که کووید-۱۹ در عرصه سلامت ایجاد کرده است، تلفات و تبعات اقتصادی آن دست کمی از ضرر‌های خود ویروس نبوده است. قیمت نفت و تبادلات تجاری به واسطه شیوع این ویروس به شدت افت پیدا کرده است. صنایع مختلف از جمله گردشگری، حمل و نقل از این موضوع متضرر شده اند. در بسیاری از کشور‌ها میلیون‌ها نفر از کار بیکار شده و در مضیقه مالی قرار گرفته‌اند. اقشار متوسط و افرادی که پس انداز نسبی داشته‌اند مجبور به استفاده از پس انداز خود شده‌اند و به مرور عرصه بر آن‌ها تنگ شده است.
اما اوضاع برای همه یکسان نبوده است. بالعکس برخی از افراد متمول حتی در دوران کرونا به ثروت خود افزوده اند. آن‌ها به واسطه تمکن مالی میزان ابتلای کمتری را داشته یا دست کم شرایط مراقبت و درمانی بهتری را داشته اند. شرایط بهتر بخش ثروتمند جامعه و رشد روزافزون آن‌ها در میانه کرونا، بحث‌ها درباره رشد نابرابری اجتماعی در کشور‌ها را احیا کرده است، یا به عبارتی به آن دامن زده است.
«برنی سندرز»، سناتور آمریکایی و کاندیدای سابق انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در ماه مارس در این باره به تبعات شکاف اقتصادی در آمریکا اشاره کرد و گفت که «اگر شما مولتی میلیونر باشید» از کرونا «جان سالم به در خواهید کرد».
آقای سندرز گفت که «شکاف درآمدی و اقتصادی در آمریکا امروز بیش از هر زمان دیگری در ۱۰۰ سال گذشته است». او با اشاره به افراد متمول در شرایط کرونا گفت: «شما به آنچه که نیاز داشته باشید خواهید رسید. شما درباره مراقبت درمانی نگران نخواهید بود. شما درباره درآمد و عایدی خود نگرانی نخواهید داشت».
«جف بزوس»، مدیرعامل و کارآفرین «شرکت آمازون» که الان حدود ۱۱ درصد سهام این شرکت را دارد، در همین دوران کرونا با انجام فعالیت‌های اقتصادی و حضور در بازار بورس حدود ۲۴ میلیارد دلار به دارایی خود اضافه کرده است و آن را به عدد ۱۳۸ میلیارد دلار رسانده است.
«ووکس اروپا» مقاله‌ای را درباره شیوع ویروس کرونا در آلمان نوشته است. این مقاله می‌گوید که در موج اول شیوع، ویروس کرونا در محله‌های متمول‌تر و به عنوان مثال نزد افرادی که از اسکی در زمان تعطیلات بر می‌گشتند بیشتر از محله‌های محروم‌تر بود. اما در موج دوم، به دلیل توانمندی اقشار مرفه‌تر برای ایزوله اجتماعی، وضعیت برعکس شد و میزان ابتلا در محله‌های مرفه‌تر کاهش یافت.
به شکل زیر که در این مقاله است، توجه کنید. ستون عمودی (ابتلای جدید تقسیم بر ابتلای قدیم) و خط افقی (درآمد مشمول بر مالیات سرانه) را نشان می‌دهند.
این وضعیت باعث شده است که عده‌ای ویروس کرونا را «بیماری ثرتمندان» بنامند.
البته ویروس همه‌گیر کرونا در این زمینه استثنا نیست. سوابق تاریخی در بحبوحه شیوع پاندمی‌های مختلف حکایت از افزایش شکاف طبقاتی در کشور‌ها بوده است.
نمودار زیر وضعیف شکاف طبقاتی در ۱۷۵ کشور‌های را در پس سال پس از سیوع پاندمی در آن کشور‌ها در فاصله سال‌های ۱۹۶۱ تا ۲۰۰۷ را نشان می‌دهد. جدول زیر شکاف طبقاتی را بر اساس ضریب جینی (ستون عمودی) و تعداد سال‌های پس از بیماری‌های همه گیر (خط افقی) نشان می‌دهد. توضیح اینکه، شاخص جینی یا ضریب جینی شاخصی اقتصادی برای محاسبهٔ توزیع ثروت در میان مردم است. بالا بودن این ضریب در یک کشور معمولاً به عنوان شاخصی از بالا بودن اختلاف طبقاتی و نابرابری درآمدی در این کشور در نظر گرفته می‌شود.
نمودار‌های ذیل هم میزان اشتغال به نسبت جمعیت را در ۷۶ کشور و در ۵ سال پس از وقوع بیماری‌های همه گیر نشان می‌دهد. بازه زمانی این نمودار بین سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۷ است و در دو نمودار مربوط به افراد با تحصیلات پایه و تحصیلات عالی تهیه شده است.
توماس پیکتی، اقتصاددان فرانسوی در سال ۲۰۱۴ در کتاب «سرمایه» خود نوشت که نابرابری اقتصادی در آمریکا و بسیاری از کشور‌های دیگر از دهه ۱۹۷۰ به طور قابل توجهی افزایش یافته است. بسیاری از محققان در واکنش به کتاب پیکتی، این مطلب را بیان کردند که نابرابری تبعات و اثرات نامطلوب زیادی دارد که از جمله آن‌ها تاثیرات منفی قابل توجه بر بحث سلامت است، و بحران ویروس کرونا به عنوان یکی از نمونه‌های آن است.
هارولد کلارک و پاول وایتلی در تحقیقی درباره کرونا و عوامل اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی می‌نویسند که ایالت‌هایی که در آمریکا دچار شکاف درآمدی بیشتری هستند، شمار بیشتری از مبتلایان به ویروس کرونا و متوفیان ناشی از این ویروس را دارند.
نمودار زیر میزان مرگ و میر بر اثر کرونا را نسبت به میزان شاخص جینی مورد بررسی قرار می‌دهد. بر اساس این نمودار هر چه میزان شاخص جینی افزایش پیدا می‌کند که به مفهوم افزایش شکاف طبقاتی است، میزان مرگ و میر هم رو به صعود دارد. ستون عمودی میزان مرگ و میر بر اثر کرونا و خط افقی نشان دهنده شاخص جینی است.
در همین حال نمودار دیگری، نکات قابل توجهی دارد. نمودار ذیل نشان می‌دهد که ایالت‌هایی که آمریکا جمعیت یا تراکم جمعیتی بالاتری دارند میزان ابتلا و تلفات بیشتری هم دارند. این نمودار میزان تاثیر متغیر‌های مختلف بر میزان مرگ و میر را نشان می‌دهد. بالعکس، ایالت‌هایی که سیستم درمانی بهتر و سطح توسعه انسانی بالاتری دارند، میزان ابتلا و تلفات کمتری دارند.
