معصومه طاهري
سال2014 در 10 ايالت امريكا درباره نوشتن از طريق صفحه كليد و نوشتن به شيوه سنتي تحقيقاتي انجام شد. محققان دريافتند يك ارتباط علت و معلولي بين كاهش سطح سواد و استفاده از صفحه كليد وجود دارد. وقتي شخصي براي كسي كه دوستش دارد نامه مي‌نوشت از آن لذت مي‌برد كه با رشد فعاليت در فضاي مجازي اين لذت از بين رفته است به طوري‌كه دريافت نامه از فرد مورد علاقه يا فرستادن كارت پستال براي دوستان يا دست‌نويس‌كردن كاري تحقيقاتي يك اتفاق جالب توجه و... ديگر مثل قبل نيست. نتيجه تحقيقاتي كه در امريكا بين دانش‌آموزان صورت گرفت نشان داد آنها مانند گذشته لذتي از نوشتن و خط روي كاغذ نمي‌برند.
فضاي نوشتاري تغيير كرده و بيش از حد پيچيده و سرد شده است. ديگر روي دست‌خط افراد حساسيت و دقتي وجود ندارد؛ چنانچه اين حساسيت حتي براي پدر و مادرها هم مثل گذشته نيست. امروزه اين موضوع براي محققان حوزه فرهنگ و رسانه اتفاقي جدي است؛ آنها به دنبال پيدا كردن علت اين مسئله هستند.
از قديم گفته‌اند علت هر چيزي در درون خودش نهفته است؛ البته كنار گذاشتن يك سيستم و شيوه قديمي و سنتي با قدمت چند هزار ساله ممكن نيست. زماني كه ياهو مسنجر به راه افتاد همه تصور مي‌كردند بزرگ‌ترين ضربه به نوشتار و خط و ادبيات وارد شده است. يك ضرب‌المثل قديمي مي‌گويد سرعت خوب است، اما گويا ظاهراً اين ضرب‌المثل هميشه و همه جا صادق نيست چراكه در حوزه ارتباطات يك سري مشكلاتي ايجاد كرده كه ساده و بي‌اهميت نيستند، مثل همين وسيله به ظاهر كم‌اهميت كه جايگزين قلم شده است، ابزاري بسيار پيچيده كه آرام آرام رونق گرفت. صفحه كليد كامپيوتري در مقايسه با قلم نوشتاري راحت‌تر و مطمئن‌تر است و البته نيازي به فكر و دقت هم ندارد. اخيراً كشور فنلاند نيز تصميم گرفت از سيستم نوشتاري سنتي دفاع كند و مانع تضعيف و كم‌رنگ شدن آن شود، زيرا آنجا نيز تقريباً بيشتر افراد نوشتن با قلم و كاغذ را كنار گذاشته‌اند و با صفحه كليد كار مي‌كنند. در ايالت لوئيزاناي امريكا پس از شكايت‌هاي زياد والدين دانش‌آموزان و مطالعات بحث‌برانگيز محققان دريافتند سطح سواد دانش‌آموزان در نوشتن پايين آمده است و بچه‌هاي كلاس ششم به بالا رغبتي به نوشتن ندارند و به نظر مي‌رسد هرچه به جلو بروند كم‌كم قلم را از كلاس حذف مي‌كنند.
اين يك واقعيت است كه يادگيري با كامپيوتر در سال‌هاي اخير زياد شده است و آن را هم خيلي دست بالا گرفته‌ايم؛ چنانچه اگر دانش‌آموزان تا مقطع ششم كلمات بيشتري را با سرعت زيادتري روي صفحه كليد تايپ كنند و ايده‌هاي بيشتري براي آن داشته باشند آن را يك اتفاق خوب مي‌دانيم. ويرجينيا برنينگر استاد دانشگاه واشنگتن در اين باره به خبرنگار واشنگتن پست مي‌گويد: «كامپيوتر به عنوان يك ابزار كمكي براي كودكان و نوجوانان آنها را از نظر فكري تنبل مي‌كند. اگر دقت كنيم مي‌بينيم استفاده از قلم و كار با آن روي كاغذ براي تقويت ذهن و تمركز حافظه خيلي لازم است چيزي كه كامپيوتر ندارد.» دانش‌آموزان دبيرستاني نمي‌توانند نامه‌هاي دست‌نويس را بخوانند و در اين راستا اغلب كارشناسان رسانه اتفاق نظر دارند. در يك تمرين ساده يادداشتي به بچه‌ها و بزرگسالان دادند تا ضمن اين‌كه ميزان اطلاعات آنها را بسنجند، درباره مهارت‌هايشان در مقايسه با كامپيوتر كه انجام مي‌دهند مطمئن شوند و تفاوت‌هاي آن را دريابند و به اين نتيجه رسيدند كه در نوشته‌هاي دست‌خطي براي هر كلمه سؤال پرسيده مي‌شود، ولي در نوشته با كامپيوتر از طريق صفحه كليد اين‌گونه نيست و افراد يك كار را مدام تكرار مي‌كنند جاي سؤال براي آنها نيست. محققان دانشگاه پرينستون هم بعد از انجام يك سري تحقيقات متوجه شدند دانش‌آموزاني كه بر روي لپ‌تاپ خود يادداشت‌برداري مي‌كنند در سؤالات مفهومي وضعيت بسيار بدي دارند تا دانش‌آموزاني كه روي كاغذ مي‌نويسند. دست‌خط با قلم به افراد اجازه مي‌دهد تا فقط رونويسي و تايپ نكنند، بلكه كمك مي‌كند تا ياد بگيرند و برايشان اطلاعاتي همراه باشد. اين مواردي كه مطرح شد بيانگر وجود مسئله نگران‌كننده‌اي درباره استفاده نكردن از قلم است كه كارشناسان فرهنگ و رسانه در كشورهاي مختلف را به تكاپو واداشته تا راهكاري براي آن بيايند. به عنوان نمونه سناتور مري‌بث شرمن ميزل در ابتكاري قانون خط شكسته در لوئيزانا را پيشنهاد كرده است. اين طرح مربوط به دانش‌آموزان دبيرستاني است تا در تعطيلات تابستان بتوانند اسناد قديمي را بخوانند يا دست‌نويس كنند. اين مسئله در كشور ويكتورهوگو چيز غيرقابل تصوري نيست البته اگر اجرايي شود.
منبع: فيگارو
