زهرا چیذری
تصور کنيد شما در آستانه ازدواج و تشکيل خانواده هستيد و نيمه گمشده خودتان را پيدا کرده‌ايد، اما بعدها متوجه مي‌شويد نيمه گمشده شما يک‌بار ديگر نيمه گمشده خودش را پيدا کرده بود و سابقه ازدواج قبلي دارد. ازدواج قبلي وي، اما به سرنوشت 25 درصد ازدواج‌هايي دچار شده که پايان آنها جدايي است. اما نکته قابل تأمل اينجاست که شما از اين ازدواج يا ازدواج‌هاي قبلي بي‌خبريد و سازمان ثبت احوال هم با شريک زندگي نه‌چندان صادق شما همراه بوده و واژه طلاق را از شناسنامه‌اش حذف کرده است! وقتي نخستين پايه زندگي مشترک بر دروغ و فريبکاري گذاشته شود، بديهي است نمي‌توان از اين زندگي انتظار پايداري و سلامت داشت. با تمام اينها مدتي است زمزمه‌هايي از تهيه لايحه‌اي براي حذف واژه طلاق از شناسنامه زنان مطلقه شنيده مي‌شود؛ موضوعي که به نظر مي‌ر‌سد در صورت تصويب نه تنها دردي از کاهش آمار ازدواج و مشکلات زنان مطلقه دوا نمي‌كند، بلکه ميزان پرونده‌هاي قضايي با موضوع فريب در ازدواج را هم افزايش مي‌دهد.
آنگونه که آمارها گواهي مي‌دهند ازدواج و طلاق اوضاع و احوال چندان مناسبي ندارند. همين چند روز پيش بود که انوشيروان محسني‌بندپي، معاون وزير تعاون، کار و رفاه اجتماعي و رئيس سازمان بهزيستي با ابراز نگراني از روند افزايش جدايي زوجين گفت: «در يک سال گذشته به ازاي هر چهار ازدواج در کشور، يک طلاق ثبت شده است. طلاق زنان سرپرست خانوار از سال 85 تا 91، 57 درصد رشد داشته و در حال حاضر 47 درصد طلاق‌ها در پنج سال اول زندگي رخ مي‌دهد.»
با چنين آمار و ارقامي مي‌توان دريافت به جز 12 ميليون جواني که در حال عبور از سنين مناسب ازدواج هستند با عنايت به آمار فزاينده طلاق بايد نگران آمار رو به تزايد مطلقه‌ها هم بود؛، مطلقه‌هايي که باز طبق آمارها جزو جمعيت جوان کشور به حساب مي‌آيند و قرار نيست با يک‌بار شکست در زندگي ديگر دنبال ازدواج نباشند. اين مسئله اما با توجه به فرهنگ حاکم بر جامعه ما شرايط را براي خانم‌هاي مطلقه و ازدواج مجددشان سخت‌تر مي‌کند. شايد همين مسئله هم موجب شکل‌گيري يک ايده تازه در ذهن برخي مسئولان و نمايندگان شده است؛ حذف واژه طلاق از شناسنامه زنان مطلقه!
موضوع حذف طلاق از شناسنامه‌ها در حالي مطرح شد که سازمان ثبت احوال براساس ماده ۳۳ قانون، موظف است تا وقايع چهارگانه فوت، تولد، ازدواج و طلاق را به هر تعداد که باشد، در شناسنامه افراد ثبت کند.
حذفي که با مناسبات اجتماعي ما در تضاد است
حميد درخشان‌نيا، رئيس سازمان ثبت احوال از تهيه پيش‌نويس حذف واژه طلاق از شناسنامه زنان مطلقه خبر مي‌دهد. به گفته وي در حال حاضر فقط واژه طلاق از شناسنامه خانم‌هايي که عقد کرده‌اند، اما دوشيزه هستند، حذف مي‌شود.
سيف‌الله ابوترابي، سخنگوي سازمان ثبت احوال اما معتقد است: اصلاحات قانوني اجراي طرح حذف ثبت طلاق از شناسنامه بايد در خانه ملت انجام گيرد. وي با اشاره به اينکه برخي خانواده‌ها نگران احتمال سوءاستفاده از اين موضوع هستند، مي‌گويد: هم‌اکنون پايگاه اطلاعات ثبت احوال فعال است و چنانچه اين طرح اجرا شود، خانواده‌ها مي‌توانند از طريق اين پايگاه و دفاتر ثبت احوال، استعلام لازم را دريافت کنند. با وجود اين اشرف گرامي‌زادگان، معاون حقوقي معاونت زنان و خانواده رياست جمهوري در اين باره معتقد است حذف واژه طلاق از شناسنامه‌ها با اقدامات و مناسبات اجتماعي ما در تضاد است و نتايج فرهنگي خوبي براي جامعه نخواهد داشت. سلمان خدادادي، عضو کميسيون اجتماعي مجلس معتقد است، اقدام دولت در ارائه لايحه حذف واژه طلاق از شناسنامه زنان مطلقه تصميمي درست است. از نگاه وي يکي از اثرات رواني و منفي در ذهن و وجود زنان واژه کلمه طلاق در شناسنامه است.
البته واقعيت را کتمان نمي‌کند و در ازدواج‌هاي مجدد اثر منفي ندارد. اين نماينده مجلس مي‌گويد: «حذف واژه طلاق از شناسنامه زنان مطلقه به منزله کتمان ازدواج نيست و اين امکان وجود دارد تا در صورت لزوم از ثبت احوال استعلام صورت گيرد.»
حميدرضا مروتي، استاد حقوق با اشاره به بافت سنتي حاکم بر برخي مناطق کشور و عدم نگاه مثبت بر زنان مطلقه تأکيد مي‌کند: بانوان به هر علتي که از همسرشان جدا شوند، خيلي راحت نيستند. در ازدواج مجدد يا حتي در دادن شغل به اين زنان مشکلاتي وجود دارد. از نگاه اين کارشناس، اما اين لايحه اشکالاتي هم دارد؛ نخست اينکه در کشور ما ازدواج بر مبناي اعتماد استوار بوده و در عرف رايج نيست که شخصي موقع ازدواج به اداره ثبت احوال مراجعه کند و در مورد کسي که مدنظرش است يا قصد دارد با ايشان ازدواج کند، استعلام انجام دهد. بنابراين اگر خانمي خودش به خواستگارش مسئله طلاقش را عنوان نکند براي آن آقا تمهيداتي انديشيده نشده که از اين موضوع مطلع شود و ممکن است در آينده و بعد از ازدواج بر اين قضيه واقف شود كه حتماً در زندگي دچار مشکلاتي مي‌شوند و دعاوي مثل فريب در ازدواج از جمله پرونده‌هايي خواهد بود که به دادگستري ارجاع مي‌شود.
مروتي با تذکر بر آسيب‌شناسي نشدن اين لايحه از ديد نمايندگان مجلس و طراحان آن تأکيد مي‌کند: بايد تمهيداتي براي اين موضوع انديشيده شود، مثلاً از دفاتر ثبت بخواهند همانند ارجاع زوجين به آزمايشگاه، در موارد نادري که خانم، آقا را از اين موضوع خبردار نکرده با اين استعلام قضيه مشخص شود و مشکلي هم پيش نيايد.
ساده و بدون استرس کردن طلاق
محمدامين قانعي‌راد، جامعه‌شناس هم معتقد است نفس اين طرح نشان‌دهنده اين است که پديده طلاق چندان مهم نيست. در نتيجه زنان وقتي مي‌بينند طلاق آنها ثبت نمي‌شود و کسي نمي‌تواند متوجه شود که آنها مطلقه هستند، تمايل طلاق در آنها افزايش پيدا مي‌کند. رئيس سابق انجمن جامعه‌شناسي ايران با اشاره به اهميت خانواده و ضرورت حفظ انسجام اين نهاد اجتماعي مي‌افزايد: اقداماتي که در رابطه با طلاق انجام مي‌شود موجب فرو ريختن قبح اجتماعي اين پديده شده‌اند. به گفته وي ميزان طلاق در حال افزايش است، اما کاري که با قانونگذاري انجام مي‌شود، در عمل زمينه ميزان بيش از پيش طلاق را فراهم مي‌کند. يعني طلاق براي زنان و مردان تبديل به پديده‌اي مي‌شود که استرس کمتري دارد، ساده‌تر است و کمتر نشانه‌اي از خود بر جاي مي‌گذارد. زماني که چنين فضايي وجود داشته باشد، افراد بيشتر دست به طلاق مي‌زنند. بنابراين بايد اجازه دهيم همانطور که پديده‌هايي مانند ازدواج ثبت مي‌شوند، طلاق نيز در شناسنامه ثبت شود.
مسئولین قانون گزار کشور " خیلی ساده انگارانه ست " اگر فکر کنیم با برداشت کلمه طلاق از شناسنامه خانم های مطلقه " مشگل انان را حل کرده اید " با پاک کردن صورت مسئله کمکی به ازدواج مجدد یک خانم مطلقه نمی شود " هیچ " حتی می تواند منشا کشمکش های جدیدی بین زن مطلقه ومردی که 
