جوان آنلاين: 1. از اولين روزهايي ماه ژوئن كه گروه تكفيري – بعثي داعش تحركات تروريستي خود را
در عراق آغاز كرد و در روزهاي ابتدايي همراه با خشونت هاي قرون وسطايي و تبليغات
رسانه اي وسيع توانست شهر موصل و بخش هايي از شمال خاك عراق را به تصرف در بياورد،
بسياري از سياست‌مردان و تحليل گران رسانه اي به اين مسئله راي دادند كه عراق به
زودي تجزيه خواهد شد.
اين موضوع با مواضع و جهت گيري هاي منفعت محورانه مسعود
بارزاني همراه شد و پس از آن اعلام كرد كه عراق تمام شده و ما بايد به هدف اصلي
خود يعني استقلال برسيم. وي براي اين كار حتي تاكيد كرد كه به زودي همه پرسي در
اين باره انجام خواهد شد و شهر مهم و اختلافي كركوك نيز جزئي از خاك كردستان خواهد
بود.
اين موضع كه مي توانست صورتبندي جغرافيايي و سياسي منطقه اي
را با تكانه هاي بنيادي مواجه كند مورد تاييد برخي از كشورهاي تاثيرگذار منطقه
همچون ايران قرار نگرفت. همزمان برخي از رسانه هاي غربي به طور علني اعلام كردند
كه استقلال كردستان بدون اجازه و توافق ايران و تركيه امكان پذير نيست.
در چنين شرايطي بارزاني كه بي شك نگاهي به آمريكا داشت با
پاسخ منفي آن مواجه شد و واشنگتن به طور رسمي اعلام كرد كه از عراق متحد و يكپارچه
حمايت مي كند. به هر جهت آمريكا در حال حاضر به دنبال توافق هسته اي با ايران است
و موفقيت در اين كار مي تواند بخش عمده اي از آينده سياسي دموكرات ها را تضمين
كند. ضمن اينكه تركيه تنها عضو مسلمان و خاورميانه اي ناتو نيز درگير اين مسئله
خواهد شد كه در حال حاضر مواضع دفاعي آمريكا و ناتو را با مشكل مواجه خواهد كرد.
اگر چه پس از حمله آمريكا به عراق در 20 مارس 2003 و
عمق يابي بحث خودمختاري اقليم كردستان كه با نفوذهاي معنادار رژيم صهيونيستي نيز همراه بوده،
سنگ بنايي براي تجزيه در عراق گذاشته شد اما چنين اتفاقي نيازمند متغيرهاي متعددي
است كه شرايط موجود آنها را تامين نمي كند. بنابراين آمريكا نيز علاقه اي ندارد
وارد چنين معركه پردرسري شود بنابراين با تجزيه عراق مخالفت مي كند.
2. همزمان با مخالفت آمريكا با تجزيه
عراق و استقلال منطقه كردستان كه منطقه را بيش از اين كه هست، درگير خواهد كرد،
واشنگتن نشان داده است كه تمايل چنداني به مقابله و رويارويي با جريان بعثي –
تكفيري ندارد. اين مسئله در ابتدا به شخصيت باراك اوباما، سياستهاي فعلي آمريكا و
همچنين برخي از منافع مشترك با متحدانش باز مي گردد.
در تحولات ليبي كه با صدور قطعنامه پرواز ممنوع، نيروهاي
ناتو به اين كشور حمله كردند، آمريكا با توجه به آنكه بيش از 60 درصد منابع مالي
ناتو را تامين مي كند رهبري عمليات را در اختيار نگرفت و انگليس و فرانسه در اين
زمينه پيش افتادند. اين يك نمونه از عقب نشيني آمريكا در جنگ هاي جديد است كه تا
حضور اوباما در راس قدرت ادامه خواهد يافت. اگر چه نقش آمريكا در اجراي منطقه
پرواز ممنوع و حمله به مناطق مختلف ليبي بسيار پررنگ و تاثيرگذار بود اما رهبري آن
عمليات را به تيم ديگري سپرد.
از اين منظر نمي توان انتظار داشت كه آمريكا وارد معركه جنگ
با داعش شود. با اين وجود بيش از 700 نيرو، ناو جنگي مقادير قابل توجه اي تجهيزات نظامي را وارد منطقه
و خاك عراق كرده است. اما همزمان اعلام كرده كه در پي مقابله با داعش نيست و تنها
براي مراقب از سفارت و ديپلمات ها و شهروندانش در بغداد وارد شده است.
اين سياست مي تواند از دو جهت منافع آمريكا را
تامين كند. ابتدا اينكه با توجه به بازگشت روسيه به خاورميانه و تحولاتي كه مي
تواند منافع واشنگتن را با خطرات اساسي مواجه كند، رويكرد بازگشت به عراق و
خاورميانه مي تواند موقعيت آن را بار ديگر در عراق و جغرافياي اطراف تثبيت كند. بنابراين
آمريكا در اين كار بيشتر «سياست تثبيتي» را دنبال مي كند. در چنين شرايطي بايد
منتظر رفتارهاي زيرپوستي رژيم صهيونيستي بود.
مسئله بعدي را مي توان در تمايل آمريكا براي
استفاده از تروريسم داعش به عنوان جريان فشار براي تغيير ساختار سياسي عراق و
سوريه ديد. موضع گيري رسمي آمريكا در قبال مخالفت با تجزيه عراق و استقلال
كردستان، با تمايل حضور نيروها و گروه هاي مختلف عراقي در عرصه سياسي عراق همراه است.
اين موضع به معناي مخالفت قدرت گيري دوباره نوري مالكي به عنوان نخست وزير عراق
است. موضع اي كه برخي از متحدان منطقه اي آمريكا نيز آن را تكرار مي كنند تا اين
طيف از دولتمردان عراق در ساخت سياسي بعدي قدرت كمتر يا دست كم، متوازن با ديگران
در اختيار داشته باشند. بنابراين سياست مماشات با داعش كاملا منافع محور، در حال
انجام است تا اهداف آمريكا و متحدان حتي الامكان تامين شود. در اين زمينه سعودي ها
و تركيه دست بالايي دارند.
از اين منظر داعش در آينده قدرت بيشتري پيدا
نخواهد كرد اما فعلا در عرصه بحران سازي منطقه اي حضور خواهد داشت تا مگر بتواند
در عراق و سوريه تاثير خود را بگذارد. در اين ميان نوع نگاه روسيه به تحولات عراق
نيز بسيار مهم است. اگر چه مسكو سعي دارد در عراق به رويارويي با سياست هاي
آمريكايي دست نزند و زمينه اي همچون سوريه شكل نگيرد، اما مقامات اين كشور در طول
تاريخ همواره به تسليحات خود بسيار حساس بوده اند و حال كه در اين شرايط سوخوهاي
روسي همراه با خلبان در اختيار عراق قرار گرفته اند، براي مسكو بسيار مهم خواهد
بود كه داعش چه آينده اي را خواهد داشت.
