جوان آنلاین: پس از سه سال درگیری شدید میان روسیه و اوکراین، مقامات واشینگتن و کی‌یف در جده به یک توافق آتش‌بس ۳۰ روزه دست یافتند که هدف اصلی آن کاهش درگیری‌ها و ایجاد فرصتی برای مذاکرات دیپلماتیک عنوان شده است. این توافق که ترامپ ابراز امیدواری کرده روس‌ها نیز با آن موافقت کنند، درحالی صورت گرفت که روسیه اگرچه رسماً آن را رد نکرد، اما با اتخاذ موضعی محتاطانه و اظهاراتی مبهم مخالفت ضمنی خود را نشان داد، چیزی که لاوروف گفت، این است که مسکو فقط با صلح دائمی موافقت خواهد کرد و به گفته کرملین اول از همه باید در جریان جزئیات توافقات انجام شده در عربستان قرار گیرد.
اولین دیدار هیئت‌های امریکا یی و اوکراینی درباره توقف درگیری‌ها پس از ساعت‌ها گفت‌و‌گو به نتایج ملموسی دست یافت. بر اساس بیانیه مشترک امریکا و اوکراین که سه‌شنبه شب منتشر شد، کی‌یف با پذیرش پیشنهاد واشینگتن برای آتش‌بس فوری ۳۰ روزه و برداشتن گام‌هایی در جهت بازگرداندن صلح پایدار موافقت کرده است. به گزارش یورونیوز، در این بیانیه آمده است که دو طرف توافق کردند که در اسرع وقت یک توافق جامع برای توسعه منابع معدنی حیاتی اوکراین منعقد کنند. همچنین طبق بیانیه مشترک دو کشور، امریکا فوراً کمک‌های امنیتی به اوکراین و تبادل اطلاعات با این کشور را که پیش‌تر متوقف کرده بود، از سر می‌گیرد. این توافق پس از بیش از هشت ساعت مذاکره در عربستان سعودی میان هیئت‌های بلندپایه امریکایی و اوکراینی به دست آمد. یک منبع آگاه به شبکه «پی‌بی‌اس» گفت که انتظار می‌رود استیو ویتکاف، فرستاده ویژه دونالد ترامپ، اواخر این هفته به مسکو سفر کند و در آنجا با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه دیدار کند. همزمان، آندری یرماک، رئیس دفتر ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین نیز گفت که اگر روسیه با پیشنهاد امریکا برای یک آتش‌بس ۳۰ روزه موافقت کند، کی‌یف بلافاصله آماده‌سازی برای مرحله بعدی حل‌وفصل را آغاز خواهد کرد. مقامات ارشد اتحادیه اروپا نیز از مذاکرات مثبت میان هیئت امریکایی و اوکراینی در عربستان پیرامون پایان بخشیدن به جنگ استقبال کرده و گفتند که این توافق می‌تواند زمینه‌ساز کاهش تنش‌ها و آغاز مذاکرات جدی‌تر برای پایان دادن به درگیری‌ها باشد.
توپ در زمین مسکو
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور امریکا که به هر دری می‌زند تا جنگ اوکراین را مختومه کرده و این موفقیت را به نام خود ثبت کند در واکنش به این توافق گفت: «پس از توافق امروز با اوکراین، حالا باید به سراغ روسیه برویم. امیدوارم ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه نیز با این موضوع موافقت کند.» او با اشاره به تلاش‌های دولتش برای پایان بخشیدن به جنگ اوکراین افزود: «ما می‌توانیم این روند را آغاز کنیم و در نهایت به این منازعه پایان بخشیم.»
مارکو روبیو، وزیر خارجه امریکا نیز تأیید کرد که واشینگتن با روسیه درباره توافق آتش‌بس با اوکراین تماس خواهد گرفت. روبیو با بیان اینکه توپ در زمین روسیه است، گفت: «از آنها می‌خواهیم پایان دادن به تمامی خصومت‌ها را بررسی کنند تا روند رسیدن به صلح دائمی آغاز شود. اگر آنها بگویند نه، پس بدیهی است که ما باید همه چیز را بررسی کنیم و به نوعی بفهمیم که در کجای جهان ایستاده‌ایم و اهداف واقعی آنها چیست.»
گفته می‌شود که دولت ترامپ در صورت مخالفت روسیه با آتش‌بس موقت، همچنان از اهرم تحریم‌ها برای تحت فشار قرار دادن مسکو استفاده خواهد کرد. برخی رسانه‌ها و تحلیلگران معتقدند که ترامپ با این توافق موقت توپ را به زمین روسیه انداخت تا در این باره تصمیم‌گیری کند و لذا از اکنون فشار‌ها به مسکو افزایش خواهد یافت. «پیتر دیکنسون»، سردبیر سرویس اوکراین در شورای آتلانتیک، در این باره می‌گوید: «تحولات چند روز آینده چیز‌های زیادی را در مورد روابط شخصی ترامپ با پوتین آشکار خواهد کرد. رهبر ایالات متحده مدت‌ها مدعی است که با دیکتاتور روسیه روابط خوبی دارد و از پیشرفت‌هایی که در مذاکرات اولیه با کرملین بر سر توافق صلح بالقوه برای پایان دادن به جنگ در اوکراین حاصل شده صحبت کرده است. اگر تلاش‌های او اکنون رد شود، ترامپ با فشار فزاینده‌ای برای اتخاذ مواضع سخت‌تر در قبال مسکو مواجه خواهد شد.»
مخالفت ضمنی روس‌ها
با اینکه امریکا و اوکراین امیدوارند که روسیه موافقت خود را با آتش‌بس موقت اعلام کند، مقامات مسکو نظر مساعدی به مفاد این‌گونه توافقات ندارند. به گزارش خبرگزاری تاس، سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه روز چهارشنبه گفت که مسکو از سازش‌هایی که جان مردم را به خطر اندازد، دوری می‌کند. لاوروف با تکرار موضع روسیه، تأکید کرد که مسکو تحت هیچ شرایطی حضور نیرو‌های ناتو در اوکراین را نخواهد پذیرفت و چنانچه صلح دائمی وجود داشته باشد، با آن موافقت خواهد کرد. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه نیز در ماه ژانویه گفته بود: «هدف نباید یک آتش‌بس کوتاه‌مدت یا فرصتی برای تجدید قوا و تسلیح مجدد برای ادامه درگیری باشد، بلکه باید صلحی بلندمدت مبتنی بر احترام به منافع مشروع همه مردم و ملت‌های این منطقه باشد.»
این آتش‌بس که بدون امضای مستقیم مسکو شکل گرفته، به این معنی است که روسیه الزام قانونی برای پایبندی به آن ندارد و ممکن است آن را نادیده بگیرد. اگر این توافق موقت بتواند تا حدودی اعتمادسازی کند، ممکن است مذاکرات برای دستیابی به توافقات طولانی‌مدت‌تر آغاز شود، اما اگر روس‌ها کماکان روی خواسته‌های خود برای صلح دائم اصرار کنند، درگیری‌ها شدت خواهد گرفت. بنابراین، تصمیم‌گیری‌های بعدی امریکا، واکنش روسیه و میزان موفقیت مذاکرات صلح در هفته‌های آینده تعیین خواهد کرد که آیا این آتش‌بس به یک راه‌حل پایدار منجر خواهد شد یا صرفاً یک توقف موقت در جنگ خواهد بود.
مقامات واشینگتن درحالی از کرملین انتظار دارند با آتش‌بس موقت موافقت کند که هم روس‌ها در جزئیات آن حضور نداشتند، هم اینکه همزمان با برگزاری نشست جده، اوکراین با حمایت غربی‌ها بزرگ‌ترین حمله پهپادی خود را به خاک روسیه انجام داد. این‌گونه اقدامات نه تنها کمکی به حل بحران نمی‌کند بلکه آتش جنگ را شعله‌ور می‌کند.
با اینکه روس‌ها با هرگونه آتش‌بس موقت مخالفند، اما با این حال از واشینگتن خواسته‌اند تا توضیحات بیشتر درباره جزئیات مذاکرات جده ارائه دهد. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، دیروز گفت که مسکو پس از گفت‌و‌گو بین مقامات ارشد امریکایی و اوکراینی در عربستان سعودی که در آن کی‌یف آمادگی خود را برای اجرای آتش‌بس فوری اعلام کرد، منتظر «اطلاعات دقیق» از واشینگتن است. به گزارش روزنامه گاردین، به گفته پسکوف، احتمالاً مارکو روبیو، وزیر خارجه امریکا و مایکل والتز، مشاور امنیت ملی کاخ سفید از طریق کانال‌های مختلف در روز‌های آینده به کرملین در این باره اطلاع خواهند داد.
آتش‌بس ۳۰ روزه در اوکراین، اگرچه یک فرصت مهم برای کاهش تنش‌ها و بهبود شرایط انسانی است، اما با چالش‌های زیادی روبه‌رو است. اجرای موفقیت‌آمیز این توافق به میزان پایبندی طرفین، نظارت بین‌المللی و اقدامات دیپلماتیک مؤثر بستگی دارد. اگر این آتش‌بس بتواند زمینه‌ساز مذاکرات صلح پایدار شود، می‌تواند گامی مثبت در جهت پایان دادن به این جنگ باشد. اما در صورت عدم تعهد طرفین، این آتش‌بس ممکن است به یک فرصت از دست‌رفته دیگر تبدیل شود.
د‌ریچه
بزرگ‌ترین حمله پهپادی به روسیه همزمان با طرح آنش‌بس
ساعاتی پیش از برگزاری نشست جده، اوکراین با صد‌ها پهپاد به مسکو حمله کرد. مقام‌های روسیه روز سه‌شنبه اعلام کردند که در حمله پهپادی گسترده اوکراین به مسکو و مناطق اطراف آن، دست‌کم دو نفر کشته شدند. همزمان وزارت دفاع روسیه گفت که در مجموع ۳۳۷پهپاد اوکراینی را سرنگون کرده است. به گفته وزارت دفاع روسیه، از این تعداد پهپاد، ۹۱ فروند در مناطق اطراف مسکو و ۱۲۶ فروند دیگر در منطقه کورسک که هم‌مرز با اوکراین است، سرنگون شدند. به گزارش راشاتودی، آندری ووروبیوف، فرماندار منطقه مسکو اعلام کرد که در این حمله دست‌کم دو نفر در پارکینگ یک کارگاه بسته‌بندی گوشت جان خود را از دست دادند و ۱۸ نفر دیگر زخمی شدند. او افزود که سقوط بقایای پهپاد‌ها باعث خسارت به دست‌کم هفت واحد مسکونی در حومه جنوب شرقی پایتخت روسیه شده است. به گفته مقامات روسی، این حمله باعث تعطیلی کوتاه مدت چهار فرودگاه در پایتخت روسیه شد. روزنامه اقتصادی کومرسانت این حمله شبانه را «بزرگ‌ترین حمله پهپادی به مسکو» از زمان آغاز تهاجم گسترده روسیه به اوکراین توصیف کرد. این روزنامه گزارش داد که تنها یک پهپاد توانسته به مسکو برسد، درحالی که بقیه یا در مسیر سقوط کرده‌اند یا در منطقه مسکو سرنگون شده‌اند.
