برای بررسی و مدیریت و تصمیم‌گیری درباره آسیب‌های اجتماعی و معضلات جامعه شاید هیچ چیز بهتر و گویاتر از بررسی‌های آماری نباشد. در حوزه مصرف دخانیات هم آمار‌ها و پیمایش‌ها وضعیت خوبی را پیش چشم ما ترسیم نمی‌کنند و این مسئله با عنایت به آسیب‌های متعددی که شیوع مصرف دخانیات روی آسیب‌های اجتماعی، سلامت و حتی باروری دارد، می‌تواند زنگ خطری جدی برای مسئولان و برنامه‌ریزان کشور باشد.
اگر بخواهیم وضعیت دخانیات در ایران را مورد واکاوی قرار دهیم، سال۱۴۰۰، آخرین مطالعه وضعیت مصرف دخانیات ایران انجام شده و نتایج این مطالعه بیان می‌کند ۰۱/۱۴ درصد جمعیت کشور از محصولات دخانی استفاده می‌کنند، ۳۳/۹ درصد سیگار استعمال می‌کنند و ۵/۴ درصد نیز مصرف‌کننده قلیان در سال۱۴۰۰ هستند.
بنا بر نتایج این مطالعه، ۴/۴ درصد زنان ایرانی از محصولات دخانی استفاده می‌کنند که ۷۷/۰ درصد آن‌ها سیگاری هستند و ۶۴/۳ درصد نیز قلیان استعمال می‌کنند.
بر اساس آخرین مطالعه انجام‌شده، ۸۸/۲۵ درصد مردان ایرانی از محصولات دخانی استفاده می‌کنند که از این میزان ۹۵/۱۹درصد سیگار و ۵۶/۵ درصد قلیان استعمال می‌کنند.
بررسی مقابله‌ای آمار و ارقام دو مطالعه آخر میزان شیوع دخانیات در ایران بیان می‌کند که میزان مصرف محصولات دخانی در کشور طی بازه زمانی پنج ساله در گروه سنی بالای ۱۸سال سیر صعودی دارد. به عبارت دیگر، نتایج این مطالعه‌ها حاکی است میزان دخانیات طی سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۰ میان مردان و زنان به ترتیب ۳ و ۱۱درصد افزایش یافته است. همچنین مصرف قلیان در سال۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۹۵ حدود ۵۴درصد افزایش یافته است.
بر اساس آمار و ارقام منتشرشده، مصرف دخانیات در میان مردان و زنان گروه سنی ۱۸ تا ۲۴سال به ترتیب ۳۴ و ۹۰درصد و همچنین مصرف روزانه سیگار در میان زنان ۱۸ تا ۲۴ ساله به میزان ۱۹۰درصد و در میان مردان این بازه سنی به میزان ۴۶درصد افزایش یافته است.
بر اساس آمار و ارقام منتشرشده، مصرف دخانیات در میان مردان و زنان گروه سنی ۱۸ تا ۲۴سال به ترتیب ۳۴ و ۹۰درصد و همچنین مصرف روزانه سیگار در میان زنان ۱۸ تا ۲۴ساله به میزان ۱۹۰درصد و در میان مردان این بازه سنی به میزان ۴۶درصد افزایش یافته است.
با عنایت به آثار سوء دخانیات روی سلامت این آمار می‌تواند هشداری تکان‌دهنده باشد، به خصوص اینکه طبق مطالعات متعدد آثار سوء دخانیات بر سلامت باروری هم از دیگر تبعاتی است که مصرف سیگار و دخانیات روی سلامت بر جای می‌گذارد و دایره اثرگذاری این مسئله از حیطه فردی فراتر بوده و تمام جامعه را هم با خود درگیر می‌کند چراکه در حال حاضر با چالش‌های جدی در حوزه جمعیت مواجهیم و تشدید مسئله ناباروری به دلیل مصرف دخانیات در کنار دیگر عوارض مصرف مواد دخانی و تحمیل هزینه‌های سنگین به نظام سلامت، می‌تواند با چالش‌های اجتماعی و اقتصادی ناشی از اختلال در رشد جمعیت هم همراه باشد.
از سوی دیگر مصرف سیگار و سایر دخانیات مانند قلیان که این روز‌ها خیلی فراگیر شده است، روی سلامت جنین هم تأثیرات منفی دارد و همین مسئله می‌تواند علاوه بر اینکه کمیت جمعیت کشور را تحت تأثیر قرار دهد، کیفیت آن را هم دچار چالش جدی کند.
علاوه بر این‌ها رشد قابل تأمل گرایش به مصرف سیگار و دخانیات در میان زنان و دختران جوان به عنوان کسانی که قرار است مسئولیت پرورش نسل آینده را به عهده بگیرند، بسیار حائز اهمیت است چراکه مصرف دخانیات علاوه بر بالابردن احتمال ناباروری و همچنین تشدید عوارض حاملگی همچون سقط جنین یا حاملگی‌های خارج از رحم، اثرات سوء بسیاری بر سلامت جنین دارد، به این معنا که زنان سیگاری اگر هم صاحب فرزند شوند، با خطراتی همچون زایمان زودرس زیر ۳۲هفته، بستری نوزاد در NICU، ابتلا به عفونت‌های مکرر در نوزاد و بستری در بخش‌های ویژه، اختلال در بلوغ ریه نوزاد، خونریزی مغزی جنین، افزایش احتمال بیماری‌های ذهنی و خلقی، کاهش توان یادگیری در آینده و مسائلی از این قبیل مواجه خواهند بود.
بدیهی است سلامت و آینده‌ای روشن برای فرزندان مهم‌ترین دغدغه هر پدر و مادری است، اما بخش مهمی از این سلامتی و آینده فرزندان ما در گرو رفتار‌ها و کنش‌های امروز خود ماست. ترک سیگار و دخانیات شاید خیلی هم ساده نباشد، اما قطعاً از عوارض جبران‌ناپذیری که برای سلامت خود ما و سلامت و آینده فرزندان‌مان دارد، آسان‌تر است.
