جوان آنلاین: ناترازی بین تولید و مصرف بنزین نیاز به توجه فوری دارد. پرداختن به این موضوع نیازمند رویکردی چندوجهی از جمله توسعه ظرفیت پالایشگاهی، اصلاح صنعت خودرو و تنوع بخشیدن به سبد سوخت خودرو‌های سواری است. واردات بنزین در سال ۱۴۰۳ حاکی از تشدید بحران بنزین در کشور و واردات بیش از ۱۱۰هزار‌میلیارد تومانی بنزین برای سال آتی است. به باور کارشناسان، برای کاهش این امر، تمرکز بر اصلاح صنعت خودرو، ترویج سوخت دوگانه خودرو‌ها و تنوع‌بخشیدن به سبد سوخت کشور ضروری است.
موضوع ناترازی تولید و مصرف بنزین به یک نگرانی اساسی تبدیل شده است. واردات تخمینی بنزین در سال ۱۴۰۳ بالغ بر ۶/۲ میلیارد دلار یا معادل ۱۱۰ همت، حاکی از تشدید بحران و تشدید ناترازی بنزین بر اقتصاد کشور است. اقدامات جدی برای مقابله با این افزایش شدید مصرف انرژی و متعاقب آن کمبود بنزین مستلزم تمرکز بر اصلاح صنعت خودرو و تنوع بخشیدن به سبد سوخت کشور برای کاهش اتکا بر بنزین برای سوخت خودرو‌های سواری است.
عدم‌توسعه ظرفیت پالایشگاه
یکی از دلایل اصلی ناترازی بین تولید و مصرف بنزین، توسعه ناکافی ظرفیت پالایشگاه است. سرمایه‌گذاری‌های ناکافی در زیرساخت‌های پالایشگاهی مانع توانایی همگام‌شدن با تقاضای فزاینده برای بنزین شده است، در نتیجه کشور‌ها مجبور به واردات بنزین برای تأمین نیاز‌های مصرفی فزاینده شده‌اند که به افزایش وابستگی به منابع خارجی منجر می‌شود. برای رسیدگی به این موضوع، دولت‌ها باید توسعه و نوسازی ظرفیت پالایشگاه‌ها را در اولویت قرار دهند تا از خودکفایی در تولید بنزین اطمینان حاصل کنند.
مصرف بالای خودرو‌های سواری از تولیدی جدید تا خودرو‌های فرسوده
مصرف بیش از حد خودرو در بسیاری از کشور‌ها عامل مهمی است که به ناترازی تولید و مصرف بنزین کمک می‌کند. خودرو‌های بنزینی سنتی، به ویژه آن‌هایی که در کشور‌های کم‌درآمد و متوسط استفاده می‌شوند، تمایل به مصرف سوخت بالایی دارند، حتی خودرو‌های جدیدتر در این کشور‌ها در مقایسه با خودرو‌های تولیدشده در کشور‌های توسعه‌یافته، مصرف سوخت بسیار بالاتری را نشان می‌دهند. این تفاوت را می‌توان به دلیل کیفیت پایین خودرو‌های موجود در بازار دانست. علاوه بر این، وجود تعداد قابل توجهی از خودرو‌های فرسوده، موضوع مصرف را تشدید می‌کند. بسیاری از کشور‌ها تعداد قابل توجهی خودرو‌های فرسوده دارند که به جای اسقاط، همچنان در حال استفاده هستند. این خودرو‌های قدیمی نه تنها بنزین بیشتری مصرف، بلکه به افزایش سطح آلودگی هوا نیز کمک می‌کنند. تشویق به اسقاط خودرو‌های فرسوده برای کاهش مصرف بنزین و بهبود کیفیت هوا حیاتی است.
برای رفع ناترازی بین تولید و مصرف بنزین، تنوع سبد سوخت خودرو‌های سواری بسیار مهم است. دولت‌ها باید بر توسعه زیرساخت‌های مورد نیاز برای وسایل نقلیه الکتریکی و دوگانه‌سوز تمرکز کنند. همچنین انتقال به وسایل نقلیه الکتریکی (EVs) و خودرو‌های هیبریدی به طور قابل توجهی اتکا بر مصرف بنزین را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، حمایت از تحقیق و توسعه فناوری‌های سوخت جایگزین کارآمد، مانند سلول‌های سوختی هیدروژنی و سوخت‌های زیستی، می‌تواند سبد سوخت را متنوع‌تر و جایگزین‌های پایداری برای بنزین ارائه کند.
همچنین در جهت دوگانه‌سوزکردن خودرو‌ها و حرکت به سمت سوخت جایگزین بنزین و تنوع بخشیدن به سبد سوخت خودرو‌های سواری، با تبدیل خودرو‌ها به دوگانه‌سوز، می‌توان ظرفیت مصرف گاز طبیعی فشرده را به بیش از ۵۰درصد ظرفیت فعلی، یعنی تقریباً ۴۵ میلیون مترمکعب در روز افزایش داد. این تغییر می‌تواند مصرف بنزین را ۲۲ میلیون لیتر و به طور قابل توجهی ناترازی بنزین را کاهش دهد. در کنار ترویج سوخت دوگانه، اصلاح صنعت خودرو بسیار مهم است. با ارتقای کیفیت خودرو‌ها و بهبود بهره‌وری سوخت آن‌ها می‌توان مصرف بنزین را بیشتر کاهش داد. این استراتژی نه تنها به مدیریت بحران بنزین، بلکه به پایداری محیط زیست نیز کمک می‌کند.
تحمیل بار مالی سنگین به کشور با تشدید ناترازی بنزین
مهرداد گودرزوند‌چگینی، نایب رئیس اول کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی در گفتگو با «جوان» گفت: سال گذشته در بودجه کشور، مبلغ ۶/۰ میلیارد دلار به منظور واردات بنزین در نظر گرفته شد، اما با افزایش مصرف و تشدید ناترازی بنزین، تخمین زده می‌شود این رقم در بودجه سال ۱۴۰۳ به ۶/۲ میلیارد دلار افزایش یابد، همانطور که قابل درک است این رقم افزایش چشمگیری یافته است و در واقع هزینه بالایی به کشور تحمیل می‌کند.
وی در خصوص وجود ناترازی بنزین در کشور و عوامل مؤثر بر آن بیان کرد: یکی از مشکلاتی که کشور با آن رو‌به‌رو است، مسئله ناترازی بنزین است. در صورت تشدید این ناترازی و ادامه روند مصرف بی‌رویه بنزین مجبور به صرف هزینه بالایی برای واردات بنزین در سال آینده خواهیم شد. این نماینده مجلس تصریح کرد: متأسفانه عدم‌رقابت بین خودروسازان در کشور سبب واردشدن خودرو‌هایی بی‌کیفیت به بازار شده است. کیفیت پایین خودرو‌ها یکی از عوامل مؤثر در افزایش مصرف سوخت و در نتیجه تشدید ناترازی بنزین است، به گونه‌ای که مصرف سوخت یک خودروی داخلی حدوداً سه تا چهار برابر متوسط مصرف سوخت خودرو‌های دیگر در دنیاست، باید با اقداماتی اساسی تلاش کرد صنعت خودروسازی کشور اصلاح شود.
وی افزود: وجود خودرو‌های فرسوده و اسقاطی نیز یکی دیگر از عوامل مؤثر بر افزایش مصرف بنزین و همچنین آلودگی هوا در شهر‌ها و به ویژه کلانشهرهاست، همچنین بسیاری از خانواده‌ها مالک چندین خودرو هستند و بدون هیچ محدودیتی از بنزین استفاده می‌کنند، همانگونه که در جامعه مشاهده می‌شود، بسیاری از خودرو‌ها تک‌سرنشین هستند.
نایب رئیس اول کمیسیون برنامه و بودجه مجلس گفت: به منظور کنترل و مقابله با ناترازی بنزین و کاهش مصرف، تولید یا واردات ماشین‌های برقی در کشور می‌تواند یکی از راهکار‌ها باشد، حتی واردات خودرو‌های دست دوم که مصرف سوخت پایین‌تری نسبت به خودرو‌های تولید داخل دارند می‌تواند هم به کاهش مصرف کمک کند و هم سبب افزایش رقابت بین خودروسازان شود. با حمایت از نخبگان، دانش‌بنیان‌ها و تجهیز و توسعه زیرساخت‌های مورد نیاز به راحتی می‌توانیم خودروی برقی تولید کنیم.
این نماینده مجلس خاطرنشان کرد: از طرفی بخش اعظم وابستگی سبد سوخت کشور به بنزین است، عدم‌تنوع در سبد سوخت مصرفی به تشدید ناترازی موجود دامن می‌زند. استفاده از سوخت‌های جایگزین دیگر مانند CNG، LPG و برق می‌تواند به تنوع سبد سوخت مصرفی و کاهش مصرف بنزین کمک کند. امیدواریم با انجام اقداماتی اساسی مشکلات موجود در زمینه ناترازی بنزین حل شود.
جمع‌بندی
اسقاط خودرو‌های فرسوده و ترویج استفاده از خودرو‌های برقی و دوگانه‌سوز برای کاهش مصرف بنزین و دستیابی به آینده انرژی پایدارتر مهم و این اقدامات با هدف بهبود مصرف انرژی و کاهش اتکا بر بنزین، برای مدیریت بحران بنزین و ارتقای ثبات اقتصادی حیاتی است، از این رو انتظار می‌رود به جای هزینه ۱۱۰هزار‌میلیارد تومانی از منابع ارزی برای واردات بنزین، اسقاط خودرو‌های فرسوده جدی گرفته شود.
