مریم احمدی
استان قزوین یکی از مهمترین قطب های تولید انگور و کشمش مرغوب در کشور محسوب شده و هر ساله میزان قابل توجهی از انواع انگورهای باکیفیت از تاکستان و دیگر شهرهای استان راهی بازار می شود. اما چند سالی است که باغات انگور تحت تاثیر برخی عوامل از رونق افتاده اند. در سالهای اخیر بالا بودن هزینه باغداری و تولید انگور و سود پایینی که به عنوان حاصل دسترنج ماهها تلاش و زحمت باغداران عایدشان می شود در کنار مشکل بزرگ کم آبی، سبب شده انگورداران تاکستان و دیگر شهرهای استان قزوین انگیزه ای برای رسیدگی به باغات خود نداشته باشند و این مسئله سبب نابودی باغ های انگور در بسیاری از مناطق استان شود. اگرچه در این مدت اقداماتی برای توسعه باغات و ارتقا سطح کیفی و کمی انگور و کشمش تولیدی استان انجام شده است اما موانع موجود همچنان بردست و پای باغداران این منطقه سنگ بسته و انگیزه تلاش بیشتر را از آنها گرفته است.
کم آبی و حمایت صندوق توسعه!
مشکل کم آبی به عنوان یکی از معضلات حوزه کشاورزی در بسیاری از استانهای کشور مطرح بوده و هر سال راهکارهایی برای مقابله با آن ارائه می شود، راهکارهایی که گاهی به دلیل بی توجهی و البته ناآگاهی برخی کشاورزان عملی نمی شود. تامین آب در منطقه استان قزوین به سختی صورت می‌گیرد و سطح آبهای زیرزمینی بسیار پایین است و معمولا از طریق چاه‌های عمیق تامین می‌شود. این در حالی است که با وجود چنین شرایطی برخی کشاورزان همچنان به استفاده از روشهای آبیاری پرمصرف ادامه می دهند.
در حال حاضر بسیاری از باغات انگور در نواحی غربی استان قزوین با شیوه رایج و سنتی آبیاری غرقابی سیراب می شوند. این روش به دلیل مصرف زیاد آب و طولانی شدن دوره آبیاری با توجه به محدودیت شدید منابع آبی سالهای اخیر بارها توسط کارشناسان رد شده و به عنوان عامل هدررفت آب کشاورزی مطرح بوده اما هنوز باغداران قزوینی به دلیل عدم اطلاع دقیق از روشهای آبیاری نوین والبته کمبود امکانات موردنیاز آبیاری قطره‌ای، تحت فشار و آبیاری بارانی براستفاده از این روش اصرار دارند.غافل از اینکه طبق پژوهش های انجام شده، غرقابی کردن زمین کشاورزی و باغات علاوه بر افزایش مصرف آب، فیزیک خاک را تغییر داده و باعث زه دار شدن اراضی، بروز برخی آفات و افت کمی و کیفی محصول هم می شود.
شرایط کم آبی فعلی ،بیش از 25 هزار هکتار از باغات میوه و انگور غرب استان قزوین را در معرض نابودی قرار داده و لزوم یافتن هر چه سریعتر راهکاری موثر برای مواجه با این مشکل را ضروری کرده است.
در نیمه نخست سال جاری بیش از هزار هکتار از باغات قدیمی انگور، گلابی و پسته استان به سامانه های نوین آبیاری تجهیز شدند و بسیاری از باغات که عمر بیش از ده سال داشتند تحت پوشش آبیاری قطره ای قرار گرفتندو طبق برنامه ریزی های انجام شده، قرار بود با اعمال مدیریت و نظارت صحیح مسئولان مربوطه، راندمان آبیاری در روش های بارانی تا 85در صد و در روش های قطره ای تا 95 درصد نسبت به روشهای سطحی و سنتی افزایش یابد. اما شرایط موجود و وضعیت فعلی باغات و تاکستان های استان حاکی از عدم توجه دقیق به این مسئله و غفلت از اعمال نظارت است. این مشکل چند ساله همچنان به قوت خود باقی بود تا اینکه بالاخره چندی پیش نماینده مردم تاکستان در مجلس شورای اسلامی با اشاره به انجام اقداماتی برای رفع مشکل کم‌آبی شهرستان تاکستان و باغات و انگور از برگزاری جلسات متعددی با ریاست جمهوری و وزیر نیرو خبر داد.
بنا به گفته رجب رحمانی، اختصاص ۱۰درصد اعتبار از صندوق توسعه ملی به بخش کشاورزی به عنوان یکی از راهکارهای اصلی برای رفع مشکل مذکور عنوان شد، البته پیش از این برای بخش صنعت نیز این موضوع تحقق یافته و ۱۰ درصد از اعتبار صندوق توسعه ملی برای هزینه کردن در بخش صنعت تخصیص یافته است.
وی تلاش همه جانبه برای اصلاح سیستم آبیاری موجود، افزایش سطح سیستم آبیاری، استفاده از آبیاری قطره‌ای و تحت فشار و آبیاری بارانی را از دیگر راهکارهای موجود برای رفع مشکل کم‌آبی باغات استان عنوان کرد و گفت: برقی کردن چاه‌های موجود و جلوگیری از غرقابی کردن باغات نیز باید با جدیت پیگیری شود.
داربستها، ردیف ملی گرفت
برداشت انگور در شهرهای استان قزوین به ویژه تاکستان جزو بخش‌های پراهمیت در حوزه کشاورزی است که در سالهای اخیردر کنار مواردی از جمله بالا بودن هزینه های تولید و کاهش درآمد بهره برداران، وقوع بارندگی، تگرگ و شیوع آفات نیز خسارات بسیاری را به فعالان این بخش تحمیل کرده است. ازاین رو در پاییزسال جاری طرح داربستی‌سازی باغستان‌های انگور برای جلوگیری از بروز آفات و تگرگ به اجرا درآمد. طرحی که به عنوان یکی از برنامه های هشت تا ده ساله باغستان ها توانست در مدت زمانی اندک سر و سامانی به باغات انگوراستان دهد. از این رو مورد توجه بسیاری از مسئولان استان قرار گرفت. چندی پیش استاندار قزوین با تاکید بر توسعه سریع داربستی کردن باغات انگور، از کشاورزان و مسئولان مربوطه خواست با همکاری و تلاش مداوم در جهت افزایش سطح باغات داربستی و بالا رفتن راندمان تولید و درآمد بهره برداران گام بردارند.
مرتضی روزبه با بیان اینکه باید با ابتکار محلی افراد، دست اندرکاران حوزه کشاورزی و تولید کنندگان انگور بتوانیم سطح داربستی کردن را به نحو قابل توجهی افزایش دهیم گفت: این اقدام می تواند تا حد بسیار زیادی به کاهش هزینه های تولید کمک کند.
موضوع داربستی کردن باغات انگور با توجه به اهمیت آن در تولید و پرورش انگور مرغوب و حمایت از باغداران، امسال توانست به کمیسیون برنامه و بودجه و کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی هم راه پیدا کند. امسال برای نخستین بار در تاریخ مجلس پس از انقلاب اسلامی، برای طرح داربستی کردن باغات انگور ردیف ملی تخصیص یافت!
نماینده مردم تاکستان در مجلیس شورای اسلامی در این مورد گفت: اجرای طرح داربستی کردن باغات انگور در شهرستان تاکستان علاوه بر اینکه سبب کاهش خسارات ناشی از بارندگی می شود، بهره وری در افزایش تولید محصول و صرفه جویی در مصرف آب را در بر خواهد داشت و این طرح در نیمه نخست امسال درمجلس شورایاسلامی با اکثریت آرای نمایندگان به تصویب رسید و ردیف ملی گرفت.
اگرچه تصویب این طرح به عنوان گام موثری در ارتقا سطح کمی و کیفی محصول باغات انگور شهرهای استان قزوین از جمله تاکستان محسوب می شود اما اجرا و به ثمرنشستن آن منوط به ترغیب و حمایت کشاورزان و باغداران است . استاندار قزوین پرداخت تسهیلات کم بهره به کشاورزان انگوردار را یکی از مهمترین موارد در زمینه اجرای طرح مذکور عنوان کرد و گفت: افزایش سطح کمی و کیفی انگور تولید شده در تاکستان موجب افزایش ارزش افزوده می‌شود و این موضوع با توجه به اینکه تاکستان قطب تولید انگور و کشمش به شمار می‌رود، بسیار حائز اهمیت است از این رو با پرداخت تسهیلات کم‌بهره شرایط بهتر و آسان‌تری برای داربستی کردن باغات انگور فراهم می‌شود و کشاورزان با این شرایط استقبال بیشتری از این طرح می‌کنند .
کشمش، در انتظار صادرشدن
هزینه های گزاف باغداری و قیمت بالای نهاده های تولید از کود و سموم گرفته تا مبالغی که هر ساله باید صرف تامین آب باغات انگور شود، باغداران را با مشکلات اقتصادی روبرو کرده است. مشکلاتی که حالا حتی دامن محصول کشمش مرغوب تاکستان و کارخانه داران آن را هم گرفته است.
طبق گزارشات رسیده، بسیاری از کارخانه های تولید کشمش با مشکل جدی روبرو شده اند و برای دریافت تسهیلات کم بهره و رفع موانع اقتصادی خود دست به دامان مسئولان شده اند تا شاید بتوانند کشمش قزوین را که یکی از برندهای مطرح در سطح کشور است از نابودی نجات دهند. با وجود اینکه کشمش از جمله محصولاتی است که هر ساله رقم قابل توجهی از صادرات به کشورهای دیگر را به خود اختصاص می دهد اما علیرغم پیگیری های فراوان هنوز مشمول معافیت از پرداخت مالیات نشده است و همین مسئله سبب شده از قافله دیگر محصولات صادراتی عقب بماند. البته اخیرا تلاش هایی برای رفع موانع موجود بر سر صادرات کشمش به دیگر کشورها اقداماتی انجام شده اما به ثمر نشستن زحمت انگورداران به توجه بیشتری نیاز دارد.
بنا به گفته رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین از وزارت صنعت، معدن و تجارت خواسته شده کنسرسیومی تشکیل دهد تا باغداران بتوانند کشمش تولیدی خود را به قیمت مناسب در بازارهای جهانی بفرشند . شاید با این اقدامات گوشه ای از هزینه های سرسام اور تولید انگور جبران شود و باغداران تاکستانی تمایل و انگیزه بیشتری برای تداوم تولید این محصول داشته باشند.
