نکاح در نظام حقوقی ایران، به ازدواج دائم و موقت تقسیم می‌شود. ازدواج موقت، یکی از روش‌های ازدواج است که در شرع و فقه نیز به رسمیت شناخته شده است. برای آنکه ازدواج موقت به طور صحیح واقع شود، به موجب مواد قانون مدنی، باید میزان مهریه و مدت عقد مشخص شود. احکام ازدواج دائم و موقت در بسیاری از موارد یکسان می‌باشد، اما در خصوص انحلال و بطلان، هر کدام از آن‌ها مقررات مخصوص خود را دارند.
در ازدواج موقت نیز مانند ازدواج دائم، ممکن است اختلافات و مشکلاتی میان زوجین ایجاد شود. حال این سؤال پیش خواهد آمد که آیا باطل کردن صیغه محرمیت، امکانپذیر است؟
پاسخ به این سؤال، در ضمن ماده ۱۱۳۹ قانون مدنی، مقرر شده است. به موجب این ماده: «طلاق، مخصوص عقد دائم است و زن منقطعه، با انقضای مدت یا بذل آن از طرف شوهر، از زوجیت خارج می‌شود.» بر اساس بخش دوم این ماده، باطل کردن صیغه محرمیت، از دو طریق ممکن است: اولاً مدت‌زمان تعیین‌شده، به پایان برسد، ثانیاً بذل (بخشیدن) مدت، قبل از موعد، از سوی مرد صورت بگیرد.
روش سوم دیگری برای باطل کردن صیغه محرمیت در قانون مدنی پیش بینی شده است که آن، فسخ صیغه موقت قبل از موعد است. به موجب ماده ۱۱۲۰ قانون مدنی: «عقد نکاح، به فسخ یا به طلاق یا به بذل مدت در عقد انقطاع، منحل می‌شود»، بنابراین علاوه بر انقضا یا بذل مدت، امکان فسخ عقد نکاح موقت، در صورت وجود موارد جایز در قانون برای هر یک از طرفین وجود دارد.
انقضای مدت: یکی از شرایطی که سبب می‌شود نکاح موقت، به طور صحیح منعقد شود، تعیین مدت در آن است که هر زمان موعد آن برسد، صیغه عقد ازدواج موقت، بدون اراده طرفین و خود به خود، باطل می‌شود.
بذل مدت: یکی از روش‌های باطل کردن صیغه محرمیت، بذل مدت از سوی مرد است. در ماده ۱۱۳۹ قانون مدنی، این حق، انحصاراً به مرد داده شده است و فقط مرد، می‌تواند مدت باقی مانده از صیغه را ببخشد، اما اگر او وکالتی مبنی بر بذل مدت‌زمان صیغه، به همسر خود داده باشد، زن نیز می‌تواند به انجام این امر اقدام کند.
فسخ صیغه موقت قبل از موعد: یکی از طرق انحلال نکاح، فسخ آن از جانب یکی از طرفین است. در مواد ۱۱۲۱ تا ۱۱۲۸ قانون مدنی، موارد فسخ نکاح برای زوجین بیان شده است که شامل جنون (اعم از اینکه مستمر یا ادواری باشد)، عنن، قرن، جذام، برص و موارد دیگر است.
آیا زن می‌تواند صیغه موقت را باطل کند؟
در صورت عدم‌رضایت شوهر، در صیغه محرمیت، آیا زوجه می‌تواند به صورت یک طرفه برای پایان دادن به صیغه موقت اقدام کند؟
باید گفت، همانند نکاح دائم، در عقد موقت نیز در موارد خاص، این امکان برای زن وجود دارد که به طور یک طرفه به صیغه محرمیت خاتمه دهد و برای باطل کردن صیغه موقت اقدام کند. این موارد عبارتند از:
داشتن وکالت برای بذل مدت: چنانچه در جریان صیغه موقت، شوهر به زن، وکالت برای بذل مدت دهد، زن می‌تواند برای باطل کردن صیغه محرمیت، از طریق بذل مدت اقدام کند، بنابراین در پاسخ به این سؤال که آیا زن می‌تواند صیغه موقت را باطل کند؟ باید گفت، یکی از روش‌های باطل کردن صیغه محرمیت، وکالت داشتن برای بذل مدت است.
عسر و حرج زوجه: در شرایطی که مدت صیغه موقت، طولانی بوده و زوجه به دلایلی همچون سوءرفتار شدید شوهر، اعتیاد وی یا وجود بیماری روانی در او، در عسر و حرج، یعنی سختی و مشقت شدید قرار گیرد، وی می‌تواند با مراجعه به دادگاه خانواده، درخواست الزام زوج به بذل مدت را به دادگاه، ارائه و صدور حکم بر الزام شوهر، بر بذل مدت را درخواست کند.
فسخ صیغه محرمیت: یکی دیگر از راه‌های باطل کردن صیغه موقت، فسخ نکاح موقت است، با این توضیح که فسخ نکاح، اختصاص به نکاح دائم نداشته و در صیغه محرمیت نیز چنانچه یکی از موارد فسخ مانند جنون زوج، وجود داشته باشد، زوجه می‌تواند با مراجعه به دادگاه خانواده برای فسخ و باطل کردن صیغه موقت اقدام کند.
