«اردبیل» سرزمینی که میراث‌دار تمدن ۷ هزار ساله است و با دارا بودن جاذبه‌های کم‌نظیر طبیعی، تاریخی، باستانی و تفریحی به‌واسطه قدمت تاریخی‌اش، لقب‌هایی مانند دارالارشاد، دارالملک، دارالعرفان، دارالامان گرفته است. همچنین به دلیل قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم، در گذشته‌های دور رونق اقتصادی بسیار خوبی داشته که به خاطر همین توانمندی‌ها تقریباً سه سال پیش و از طرف کشور‌های عضو سازمان اکو به عنوان پایتخت گردشگری در سال ۲۰۲۳ انتخاب شد. حالا ۲۰۲۳ از راه رسیده و از دی‌ماه سال گذشته اردبیل می‌بایست برنامه‌های خود را به اجرا در می‌آورد که مشخص شده مسئولان در این مدت هیچ کاری نکرده‌اند و اردبیل حتی به لحاظ بصری هم آماده یک رویداد بزرگ جهانی و میزبانی نیست.
حدود شش دهه پیش بود که سازمان همکاری اقتصادی موسوم به اکو با هدف ایجاد اتحاد تجاری، کمک به رشد صنعت گردشگری و پیشرفت منطقه‌ای با حضور ایران، ترکیه و پاکستان تشکیل شد. اما هنوز ۱۵ سال از این همکاری مشترک نگذشته بود که با وقوع انقلاب اسلامی ایران این سازمان به کار خود پایان داد.
اما اکو هیچ وقت از بین نرفت و ۳۰ سال پیش یعنی در سال ۱۳۷۲ و با عضویت ۱۰ کشور جدید که بیش از ۴۰۰ میلیون نفر جمعیت دارند، یکبار دیگر کارهایش را شروع شد.
این‌بار کشور‌ها با هدف رشد اقتصادی کشور‌های عضو و ارتقای تجارت بین منطقه‌ای با حذف موانع تجاری، بهبود وضعیت زندگی، گسترش همکاری‌های متقابل در زمینه‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، علمی و فنی، توسعه زیرساخت‌های حمل ونقلی فعالیت خود را آغاز کردند تا حداقل بتوانند با بهره‌مندی از توانمندی‌های موجود در شهر‌ها و روستاهایشان صنعت گردشگری را رونق ببخشند.
توقف اردبیل در خان اول
حالا ۳۰ سال است که سازمان همکاری اقتصادی به صورت پیوسته در حال فعالیت است و هدف هم استفاده از فرصت‌های گردشگری یک شهر به نحو مطلوب است. براساس سومین نشست وزرای گردشگری کشور‌های عضو اکو در سال ۱۳۹۹ مقرر شد سالانه یک شهر به عنوان پایتخت گردشگری کشور‌های عضو انتخاب شود که در همان سال دوشنبه پایتخت تاجیکستان به عنوان اولین گزینه پایتخت گردشگری اکو انتخاب شد و بعد از آن ساری و اردبیل به عنوان گزینه‌های بعدی مورد تصویب قرار گرفتند.
اردبیل به عنوان پایتخت گردشگری با دارا بودن فضا‌های طبیعی منحصربه‌فرد، چون گردنه حیران، منطقه جنگلی فندقلو، چشمه‌های جوشان در دل طبیعت، کوه همیشه سرافراز سبلان، دریاچه شورابیل و مناظر تاریخی فرصت کم‌نظیری است که با تلاش، برنامه‌ریزی و مشارکت همه ارگان‌های مسئول در توسعه گردشگری می‌تواند منافع ارزشمند بی‌شماری را برای این استان به ارمغان بیاورد. گام اول و اساسی برای میزبانی از این رویداد برنامه‌ریزی برای اجرای برنامه‌ها بوده است که این کار جز با هم‌افزایی تمامی ارگان‌ها قابل اجرا نیست.
۳ سال وقت‌کشی
۲۰۲۳ اردبیل از دی‌ماه سال گذشته و با شروع سال جدید میلادی آغاز شده و هم اکنون این منطقه برای برگزاری رویداد بزرگش فقط چند ماه دیگر فرصت دارد و در این میان تازه انتصابات در اداره کل میراث فرهنگی که متولی برگزاری این رویداد است آغاز شده است. در همین رابطه مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اردبیل به میزبانی شهر ساری قبل از اردبیل اشاره کرده و با بیان اینکه می‌توانیم از تجربیات استان مازندران برای اجرای برنامه بهتر استفاده کنیم، می‌گوید: «باید در طول سه سال گذشته به دنبال تهیه زیرساخت‌ها و سرمایه‌گذاری می‌بودیم که متأسفانه در این حوزه کم کاری شده است. برگزاری رویداد اردبیل ۲۰۲۳ تنها بر عهده میراث‌فرهنگی نیست و برای اینکه بتوانیم از میزبانی این رویداد سربلند خارج شویم لازم است همه مردم و مسئولان در این اقدام نقش لازم را ایفا کنند که در این راستا کمیته بندی ستاد استانی رویداد با حضور مدیران دستگاه‌های مختلف شکل گرفته است.»
حسن محمدی ادیب از ۱۸ برنامه مصوب آماده اجرا در رویداد اردبیل ۲۰۲۳ خبر داده و ادامه می‌دهد: «از جمله برنامه‌های مهم پیش‌بینی شده برای برگزاری در طول رویداد اردبیل ۲۰۲۳ می‌توان به میزبانی از نشست سفرای کشور‌های عضو اکو، میزبانی از نشست وزرای گردشگری کشور‌های عضو و همچنین حضور ویژه در نمایشگاه بین‌المللی گردشگری تهران اشاره کرد.»
وی با بیان اینکه برای اولین بار ۲۷ فرصت سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری اردبیل فراهم شده است، می‌گوید: «این ۲۷ پروژه سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری آماده ارائه به سرمایه‌گذاران است تا بدون اتلاف حتی یک روز، به نام سرمایه‌گذاران موافقت اصولی صادر شده و با اهلیت‌سنجی کار اجرا و عملیاتی در این بخش شروع شود. در کنار ایجاد فرصت‌های سرمایه‌گذاری و اشتغال جدید، ما از رویداد ۲۰۲۳ استفاده می‌کنیم تا در حوزه گردشگری، صنایع دستی و میراث فرهنگی استان را با تمام ظرفیت‌ها به مخاطبان معرفی کنیم تا بیشترین مشارکت در توسعه این حوزه را شاهد باشیم.»
زیرساخت‌ها آماده نیست
براساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته در اردیبهشت ماه سال‌جاری نشست سفرای کشور‌های عضو اکو انجام می‌شود و در مهرماه نیز میزبانی وزرای کشور‌های عضو اکو بر عهده اردبیل است تا با ظرفیت‌ها و قابلیت‌های این منطقه آشنا شوند.
به گفته مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اردبیل قرار است همزمان با نشست سفرای کشور‌های عضو اکو در اردیبهشت ماه جشنواره کوچ عشایر نیز به صورت بین‌المللی برگزار شود تا از این رویداد نیز به نفع استان و معرفی استعداد‌های آن استفاده شود.
از سال ۱۳۹۹ اردبیل فرصت داشت تا خود را برای میزبانی مهیا کند و مسئولان باید در این مدت زمینه‌های میزبانی را آماده می‌کردند تا علاوه بر ایجاد فرصت‌های معرفی گردشگری بکر استان به جهانیان، توسعه اقتصادی، تکمیل زیرساخت‌ها و اشتغالزایی بومیان را نیز هدف‌گذاری کنند. اما با گذری بر اردبیل معلوم می‌شود هیچ کاری انجام نشده و همه چیز در حد برنامه‌ریزی و حرف است.
به عنوان مثال ساماندهی و زیباسازی شهر برای میزبانی از رویداد ۲۰۲۳ از مهم‌ترین اقدامات است که به گفته برخی مسئولان محلی درهم ریختگی بصری در اردبیل و برنامه‌ها و اقدامات گذشته قابل قبول نیستند. این در حالی است که تمام وجوه و اتفاقات بصری عاملی تعیین‌کننده در مواجهه با هر نوع فرهنگ محسوب می‌شود و در حال حاضر شرایط موجود در فضای شهری اردبیل در شأن رویداد فرهنگی جهانی و میزبانی گردشگری بین‌المللی نیست.
