اخذ دستي وجه نقد از سوي پاركبان‌ها در حاشيه برخي معابر پايتخت در حالي انجام مي‌شود كه اطلاعات دقيق زمان پارك، مبلغ و حتي قبوض افرادي كه با عنوان پاركبان، اقدام به اخذ پول از مردم مي‌كنند وضعيت مشخصي ندارد و گاهي اتفاق مي‌افتد كه برخي پاركبان‌ها موارد و ضوابط تعيين شده را رعايت نكرده و از شهروندان از تعرفه‌هاي تعيين شده پول بيشتري را مي‌گيرند بر اين اساس مسئولان معاونت حمل و نقل و ترافيك شهرداري تهران تصميم دارند تا پايان امسال به تدريج در تمام محورهاي پايتخت پاركومترها را جايگزين پاركبان‌ها كنند. هرچند در حال حاضر برخي ماشين‌هاي پليس مجهز به دوربين در حال كنترل پارك‌هاي حاشيه‌اي داراي پاركومتر هستند ولي مسئولان با نصب 15 هزار پاركومتر نمي‌توانند نياز حدود دو ميليون خودرو براي جاي پارك را تأمين كنند و لازم است براي ساماندهي فضاهاي پارك حاشيه‌اي معابر شهري علاوه بر اقدامات صورت گرفته نسبت به احداث پاركينگ‌هاي طبقاتي و همچنين فضاهاي پارك مكانيزه اقدامات لازم و ضروري را انجام دهند تا بخشي از مشكلات اين ابر‌شهر در زمينه كمبود فضاي پارك بر‌طرف شود و ضروري است احدات فضاي پارك در اولويت ساخت و ساز شهري قرار بگيرد.
افزايش ترافيك و آلودگي با كمبود فضاهاي پارك هرچند آمار دقيقي از تعداد خودروهاي شهر تهران اعلام نشده است اما برابر آمار غير‌رسمي در تهران حدود 4 ميليون خودرو در حال تردد در معابر شهر هستند كه اين خودروها علاوه بر جاي پارك ثابت نيازمند پارك‌هاي حاشيه‌اي در طول فعاليت‌هاي روزانه هستند. در معابر اصلي شهر و معابر پرتردد شهري به‌دليل كمبود فضاي پارك بسياري از رانندگان سرگردان براي يافتن جاي پارك هستند و اين امر علاوه بر تشديد ترافيك شهري سبب افزايش مصرف سوخت نيز شده كه به افزايش آلودگي و آلايندگي هوا منجر مي‌شود. در حقيت سال‌هاست كه مسئولان در نظر دارند پارك‌هاي حاشيه‌اي معابر شهري را ساماندهي كنند اما تاكنون اين اقدامات نتوانسته از مشكلات و معضلات در اين زمينه بكاهد. به‌كارگيري كارت پارك، پاركومتر، پاركبان و ديگر اقدامات نتوانسته گره مشكلات را در اين زمينه باز كند. در اين زمينه چندي پيش آيين‌نامه اجرايي قانون رسيدگي به تخلفات رانندگي به منظور ساماندهي پارك‌هاي حاشيه‌اي ابلاغ شد.
بر اساس ابلاغيه آيين‌نامه اجرايي قانون رسيدگي به تخلفات رانندگي كه در اين آيين‌نامه، جزئيات تصميمات جديد درباره پارك حاشيه‌اي در شهرها اعلام شده است، توقف وسايل نقليه در محدوده زماني ۷ صبح تا ۹ شب در محل‌هايي كه براي پارك حاشيه‌اي مديريت شده، تعيين شده است، در نيم ساعت اول رايگان خواهد بود. دريافت حق توقف در معابر ياد شده براي مازاد بر نيم ساعت، با احتساب نيم ساعت اول محاسبه و دريافت مي‌شود. بر اساس اين تبصره دريافت حق توقف در معابر مورد نظر بر حسب بازه‌هاي زماني نيم‌ساعتي يا يك ساعتي دريافت مي‌شود.
همچنين بر اساس تبصره ۲ اين ماده، قيمت‌گذاري هزينه توقف در حاشيه معابر بايد طبق مقررات اخذ عوارض با محاسبه هزينه‌هاي عملياتي اجرا شامل نصب و نگهداري تجهيزات مورد نياز، تأمين نيروي انساني و مديريت طرح با ملاحظه منطقه‌بندي و اهميت معابر تعيين شود و قيمت‌گذاري پاركينگ‌هاي حاشيه‌اي بايد به گونه‌اي باشد كه شهروندان به كاهش زمان توقف، كاهش استفاده از وسيله نقليه شخصي يا ترجيح استفاده از پاركينگ‌هاي عمومي غيرحاشيه‌اي ترغيب شوند. بر اساس اين آيين‌نامه شهرداري‌ها مكلفند در معابر شهري پرترافيك مصوب، نسبت به مشخص كردن فضاهاي پارك حاشيه‌اي مديريت شده اقدام كنند و با استفاده از تجهيزات و لوازم سنجش توقف (پاركومتر) يا از طريق عوامل متصدي (پاركبان) نسبت به مديريت پارك حاشيه‌اي و اخذ هزينه توقف اقدام كنند.
ساماندهي پارك‌هاي حاشيه‌اي با نصب 15هزار پاركومترمازيار حسيني معاون حمل ونقل و ترافيك شهرداري تهران با اشاره به اينكه برابر قانون وظيفه ما تنها ايجاد زيرساخت و ساماندهي فضاي پارك حاشيه‌اي است و درآمد حاصله از پارك خودروها به حساب خزانه دولت واريز مي‌شود، مي‌گويد در حال حاضر 30هزار فضاي پارك حاشيه‌اي در پايتخت وجود دارد كه تاكنون نيمي از آن به سيستم و دستگاه‌هاي كنترل مكانيزه مجهز شده‌اند.
به گفته وي در حال حاضر در محدوده مركزي شهر، فضاهاي پارك حاشيه‌اي توسط دستگاه‌های مكانيزه ( PAY AND DISPLAY ) تحت كنترل و مديريت است كه اين دستگاه‌ها فقط از طريق كارت بليت‌هاي الكترونيك يا همان كارت شهروندي كار مي‌كنند.
معاون شهردار تهران مي‌افزايد: نصب 15هزار پاركومتر ديگر نيز در دستور كار شهرداري تهران قرار گرفته است كه به زودي عملياتي خواهد شد.
وي با بيان اينكه با نصب پاركومترهاي مذكور پاركبان‌ها از چرخه كنترل پارك حاشيه‌اي خارج مي‌شوند، تأكيد مي‌كند كه با تجهيز فضاهاي پارك حاشيه‌اي به پاركومتر، تمامي فضاي پارك حاشيه‌اي هوشمند كنترل مي‌شود. در عين حال كه وظيفه شهرداري تهران ايجاد زيرساخت بوده و پس از نصب سيستم‌هاي هوشمند پارك حاشيه‌اي نظارت بر حسن استفاده از اين دستگاه‌ها بر عهده پليس راهور است.
مسئولان معاونت حمل و نقل و ترافيك شهرداري تهران تصميم دارند تا پايان امسال به تدريج در تمام محورهاي پايتخت پاركومترها را جايگزين پاركبان‌ها كنند. بر اين اساس سرهنگ حسن عابدي جانشين رئيس پليس راهور پايتخت با بيان اينكه مردم نبايد به‌صورت دستي پولي بابت پارك حاشيه خودرو پرداخت كنند، مي‌گويد: با توجه به اصل بودن اخذ مكانيزه هزينه پارك حاشيه‌اي، پليس هيچ‌گونه اعمال قانوني در خصوص اماكني كه دستگاه‌هاي پاركومتر ندارند، نخواهد كرد.
وي با اشاره به مشكلات موجود در اخذ هزينه دستي پارك حاشيه‌اي خودرو كه توسط پاركبان‌ها انجام مي‌شود، تأكيد مي‌كند: از نظر پليس اخذ دستي پول توسط پاركبان‌ها هيچ توجيهي ندارد و ما تأكيد ويژه‌اي در اخذ الكترونيكي و مكانيزه پارك‌هاي حاشيه‌اي داريم.
جانشين رئيس پليس راهور تهران بزرگ مي‌افزايد: مردم بايد بدانند با توجه به اصل بودن اخذ الكترونيكي هزينه پارك حاشيه‌اي خودرو، پليس هيچ‌گونه اعمال قانوني در خصوص اماكني كه به دستگاه‌هاي مكانيزه و پاركومتر مجهز نيستند، انجام نخواهد داد. به گفته عابدي، پليس پيگير اخذ مكانيزه هزينه پارك حاشيه‌اي خودرو و نصب تجهيزات مكانيزه و الكترونيكي در اماكني كه نياز به نصب اين تجهيزات دارند، خواهد بود.
آموزش براي استفاده صحيح از پاركومترها
كار با دستگاه پاركومتر هم براي خودش قلق دارد، بسته به زماني كه مي‌خواهيد توقف داشته باشيد با يك بار فشار دادن دكمه، يك ساعت و اگر بار ديگر به صورت متوالي فشار دهيد دو ساعت و براي ساعات بيشتر به تعداد ساعتي كه مي‌خواهيد توقف كنيد، دكمه مورد نظر را بايد به صورت متوالي فشار دهيد.
سپس كارت خود را جلوي كارتخوان بگيريد تا عمليات شارژ انجام شود و مبلغ كسر شده براي جاي پارك و همچنين موجودي كارت روي نمايشگر نشان داده خواهد شد و پس از آن هم چراغ نشانگر سبز جايگاه شما چشمك مي‌زند.
با نصب اين دستگاه‌ها كار پليس براي برخورد با تخلفات پارك حاشيه‌اي بسيار ساده شده است؛ چراكه پليس فقط به چراغ قرمز دستگاه‌ها مراجعه كرده و با توجه به قرمز يا سبز بودن آنها خودروها را جريمه مي‌كند، پس يادتان باشد اگر خودرويتان را پارك كنيد، اما به هر دليل دستگاه پاركومتر را شارژ نكنيد، پليس شما را 20هزار تومان جريمه خواهد كرد.
بر اساس مصوبه شوراي شهر در تهران، نرخ پارك حاشيه‌اي خارج از محدوده طرح ترافيك ساعت اول 300 تومان و ساعت دوم 400 تومان است.
همچنين نرخ پارك حاشيه‌اي در داخل محدوده طرح ترافيك ساعت اول 600 تومان، ساعت دوم به بعد 800 تومان و از چهار ساعت بيشتر 1600 تومان است.
براي حل مشكل آن دسته از شهرونداني كه فقط نيم ساعت (30 دقيقه) بخواهند در محل پارك حاشيه‌اي توقف داشته باشند نيز دو پيشنهاد به معاونت حمل و نقل و ترافيك تهران ارسال شده كه در صورت تصويب اجرا خواهد شد.
كنترل مكانيزه پارك حاشيه‌اي براي كاهش تخلفات
البته با نصب و راه‌اندازي و ساماندهي پاركومترها بايد نظارت دقيقي نيز بر عملكرد اين دستگاه‌ها صورت بگيرد تا مشكلي پيش نيايد و كار‌ها به درستي انجام شود. در اين زمينه سيستم كنترل مكانيزه پارك حاشيه‌اي با استفاده از خودرو، تاكنون در هيچ جاي جهان اجرا نشده اما اغلب امكانات مورد استفاده در اين مكانيسم به اشكال مختلف در ساير كشورها مورد استفاده قرار گرفته است به طور مثال از دوربين پلاك خوان منصوب روي خودرو جهت كنترل پاركينگ‌هاي عمومي، كنترل خودروهاي سرقتي، خودروهاي داراي خلافي يا نظارت بر حركت منظم در خيابان‌ها در برخي كشورهاي اروپايي استفاده شده است.
مبناي قانوني سامانه جديد كنترل مكانيزه پارك حاشيه‌اي ماده 15 قانون رسيدگي به تخلفات است كه با به كارگيري خودروهاي مجهز به دوربين‌هاي ثبت تخلف، به مرحله اجرا در‌مي‌آيد.
خودروهاي كنترل مكانيزه با حركت يكنواخت در خيابان‌ها، ابزار اصلي نظارت بر انواع پارك‌هاي حاشيه‌اي هستند.
اين خودروها با ميانگين سرعت 20 الي 30 كيلومتر بر ساعت (با توجه به حجم ترافيك محل توقفات در تقاطع‌ها) توان نظارت بر حدود 1400 محل پارك مجهز به پاركومتر و 700 پارك غير‌مجاز را در ساعت هستند.
حركت با سرعت يادشده اين امكان را به دوربين مي‌دهد كه ضمن تصويربرداري، پلاك اتومبيل را شناسايي و شماره آن را ذخيره كند، اين در حالي است كه فرآيند كنترل و نظارت بر تخلفات توسط نيروي انساني بسيار وقت‌گير و خسته‌كننده مي‌باشد زيرا حداكثر بازدهي مفيد نيروي انساني در روز بيش از چهار ساعت نمي‌تواند باشد. علاوه بر اين نيروي انساني به طور ميانگين توانايي نظارت بر بيش از 40 محل پارك را در يك ساعت ندارد و همچنين نيروي انساني توانايي محاسبه و رعايت قانون نيم ساعت رايگان را ندارد. با راه‌اندازي اين سيستم، قانون 30 دقيقه رايگان جامه عمل مي‌پوشد، اعمال قانون و هزينه پارك توسط نرم‌افزارها و سخت‌افزارها به دقت انجام مي‌پذيرد، سطح مناقشات اجتماعي شهروندان كاهش مي‌يابد و به طور كلي ساختار كنترل و نظارت خودروهاي پارك شده تسهيل مي‌شود.
با راه‌اندازي و به كارگيري كامل سيستم‌هاي مكانيزه پاركومتر و دستگاه‌هاي كنترل انتظار مي‌رود با ساماندهي تنها بخشي از فضاهاي پارك حاشيه‌اي از تخلفات افراد سود‌جو نيز كاسته شود. با اين حال معابرشهري تهران نيازمند اقدامات اساسي براي جبران كمبود فضاهاي پارك به خصوص در معابر پرتردد است كه اين اقدام مي‌تواند با ساخت پاركينگ‌هاي طبقاتي، پاركينگ چرخ فلكي، پاركينگ‌هاي مكانيزه و افزايش احداث فضاي پارك در احداث و نوسازي منازل مسكوني و مكان‌هاي عمومي مد نظر قرار گيرد.
