شورای امنیت؛ ابزار یکجانبهگرایی آمریکا
شورای امنیت سازمان ملل رکن اصلی این سازمان برای برقراری صلح در جهان است. اختیارات این شورا به آن اجازه میدهد تا درباره اعزام نیروهای پاسدار صلح، تصویب تحریمهای بینالمللی و اعطای اجازه استفاده از نیروی نظامی علیه کشورهای برهم زننده صلح و امنیت جهانی تصمیمگیری کند. این تصمیمگیریها در قالب قطعنامههای شورای امنیت اعلام میشوند. این شورا دارای پنج عضو دائم و دارای حق وتو (آمریکا، روسیه، چین، بریتانیا، فرانسه) است و 10 عضو دیگر آن به صورت انتخابی وارد شورای امنیت میشوند. وجود امتیاز وتو در این سازمان و بهخصوص سه رای دارای حق وتوی بلوک غرب در این شورا موجب شده است تا متحدان این بلوک در مقابل تصمیمات شورای امنیت که میتوانند دارای ضمانت اجرا هم شوند، دست برتر را داشته باشند. روند صدور قطعنامههای پیاپی صادرشده توسط این شورا علیه کشورهای ایران و ونزوئلا که دشمنان آمریکا به حساب میآیند بهگونهای بوده که حتی سایر اعضا نسبت به آن اعتراض کرده و آن را ناشی از «رفتارهای یکجانبه» برای دستیابی به اهداف سیاسی آمریکا دانستهاند. جدا از رفتارهای یکجانبه در این شورا علیه برخی کشورها که در زمره مخالفان سیاستهای آمریکا به شمار میروند، این شورا در صدور مجوزهای دخالت نظامی در کشورها نیز تحت تاثیر آمریکا قرار دارد. آمریکا و متحدانش یعنی انگلیس و فرانسه، در بسیاری از مواقع شورای امنیت را ملزم به صدور مجوز تهاجم نظامی علیه برخی کشورها کرده است و پس از این تهاجمات، این کشورهای مهاجم، مالک منابع زیرزمینی کشورها میشوند. اما از ابتدای قرن بیست و یک و وجود مخالفت با برخی سیاستهای جنگطلبانه آمریکا، این کشور بدون نیاز به مجوز سازمان ملل به کشورها حمله کرده است.
جنگ بدون مجوز
ضعفهای ساختاری سازمان ملل که مورد انتقاد بسیاری از کشورهای عضو آن بود، پس از حادثه 11 سپتامبر و انهدام برجهای دوقلو خود را بیشتر نشان داد. از این تاریخ به بعد آمریکا در هر جای دنیا و بهویژه غرب آسیا که احتیاج به دخالت نظامی پیدا میکرد و سازمان ملل حاضر به صدور مجوز برای تهاجم نمیشد، بدون مجوز اقدام میکرد. بزرگترین واکنش سازمان ملل به این تهاجمهای بدون مجوز نیز اعلام محکومیت آن بوده است. با وجود اشاره قانون اساسی آمریکا به اینکه «قوانین بینالمللی مانند منشور سازمان ملل متحد جزئی از قانون اعلی در آمریکا محسوب میشود» این کشور بدون مجوز سازمان ملل در سال 2001 به بهانه نابودی القاعده به افغانستان حمله کرد. دو سال بعد در 20 مارس 2003 آمریکا بدون مجوز سازمان ملل با همکاری انگلیس و به بهانه از بین بردن زرادخانههای شیمیایی رژیم صدامحسین و ارتباط میان صدام و سازمان تروریستی القاعده، به این کشور حمله کرد. کوفی عنان، دبیرکل وقت سازمان ملل در 16 سپتامبر سال 2004 در سخنانی درباره حمله آمریکا و متحدانش به عراق به صراحت اعلام کرد: «این جنگ مطابق با منشور سازمان ملل نیست و از نظر منشور سازمان ملل، حمله به عراق اقدامی غیرقانونی تلقی میشود.» علاوهبر این دو کشور، تهاجمهای آمریکا و متحدانش به سوریه نیز بدون هیچمجوزی صورت گرفته است. 18 فروردین سال گذشته آمریکا با این ادعا که دولت سوریه از سلاح شیمیایی در منطقه خان شیخون استفاده کرده است، 59 موشک تام هاک را از روی عرشه دو ناو جنگی «یواساس راس» و «یواساس پورتر» به سمت پایگاه الشعیرات در استان حمص سوریه شلیک کرد. فروردین امسال نیز این کشور یک بار دیگر بدون توجه به منشور سازمان ملل، به بهانه آنچه واشنگتن و برخی متحدانش حمله شیمیایی دولت سوریه به منطقه دوما مینامند، بهطور یکجانبه دست به اقدامی نظامی زدند و با همراهی انگلیس و فرانسه، بیش از 100 موشک به بخشهایی از دمشق و حومه آن شلیک کردند تا رسما نشان دهند سازمان ملل تا جایی برای آنها اعتبار دارد که مجوز جنگطلبی آنان را فراهم کند در غیر این صورت بدون هیچ نگرانی، به جنگافروزیهای خود در منطقه ادامه میدهند.
نظارهگر در کشتار رواندا
کشور کوچک رواندا در سال 1994 همزمان با سقوط هواپیمای رئیسجمهور این کشور وارد بحرانی تازه شد. بعد از کشته شدن رئیسجمهور این کشور در سانحه هوایی جنگ داخلی میان دو گروه تشکیلدهنده این کشور یعنی هوتوها (۸۵ درصد جمعیت) و توتسیها (۱۴ درصد جمعیت) درگرفت. با شروع درگیریها رومئو دالر، فرمانده صلحبانان سازمان ملل برای جلوگیری از گسترش کشتارها درخواست نیرو میکند، اما سازمان ملل به او نیرو نداد و تعداد نیروهایش را نیز کاهش داد و او را از هرگونه اقدامی منع کرد. طی 100 روز درگیری، بنابر آمار سازمان ملل 800 هزار نفر و طبق آمار دولت رواندا بیش از یک میلیون نفر در این نسلکشی جان خود را از دست دادهاند.
صلحبانان هلندی در بوسنی
فروپاشی یوگسلاوی سابق و آغاز جنگهای داخلی در جمهوریهای بازمانده از این کشور مانند بوسنی و هرزگوین یکی دیگر از مقاطعی است که صلحبانان سازمان مل در آن به نقشآفرینی پرداختهاند. شدت درگیریها در بوسنی باعث شد شورای امنیت سازمان ملل در ۱۶ آوریل ۱۹۹۳، با تشکیل جلسه ویژه، قطعنامه 819 را تصویب و شهر «سربرنیتسا» را منطقه امن اعلام کند. با تصویب این قطعنامه 400 صلحبان مسلح هلندی به این شهر اعزام شدند تا تضمین جلوگیری از کشتار و آسیب غیرنظامیان حاضر در این شهر باشند، اما صلحبانان هلندی در معاملهای تعجببرانگیز با تحویل گرفتن 14 نیروی خود که در اسارت صربها بودند، اسلحههایشان را به صربها تحویل دادند و از شهر خارج شدند. این در حالی بود که سازمان ملل از شدت بحران و حضور نیروهای مسلح صرب در منطقه باخبر بود. صربها که شهر را بیدفاع دیدند با حمله به غیرنظامیان هشت هزار مسلمان را قتلعام کردند.
جنگ یمن
حمله ائتلاف متجاوز سعودی به یمن، وارد چهارمین سال خود شده است. بر اساس آمار منتشرشده توسط دفتر کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل از آغاز جنگ در ماه مارس 2015 تا ماه آگوست 2018، 6592 غیرنظامی یمنی کشته و بیش از 10 هزار نفر دیگر زخمی شدهاند. به اعتقاد کارشناسان تعداد کشتهها و زخمیهای این جنگ چند برابر این تعداد است، اما این فقط خطر کشته شدن باسلاح نیست که مردم یمن را تهدید میکند، بلکه ائتلاف متجاوز سعودی در سکوت سازمان ملل، با محاصره یمن مانع از انتقال مواد غذایی و کمکهای بشردوستانه به این کشور میشود. ۱۸ میلیون نفر از جمعیت ۲۷ میلیون نفری این کشور با خطر گرسنگی مواجه هستند و طبق گزارش سازمان ملل این تعداد نمیدانند وعده غذایی بعدیشان از کجا تامین خواهد شد. با این حال سازمان ملل هیچ نقشی در توقف این جنایت نداشته است.