داستان صید غیر قانونی و خرید و فروش علنی انواع پرندگان وحشی در خوزستان، برای امروز و دیروز نیست. قصه تلخی که سالهاست تکرار میشود و شنیدنش جز ناراحتی و نگرانی چیزی در پی ندارد. امسال هم دوباره و با رسیدن پرندگان مهاجر به این نقطه از ایران، تالابهای خوزستان به قتلگاه این پرندگان تبدیل شدهاند و شکارچیان در شرایطی این مناطق را به جولانگاه خود تبدیل کردهاند که به خوبی میدانند نه نظارتی از طرف سازمان حفاظت محیطزیست بر روی شکارشان هست و نه قانونی برای برخورد با فروش غیرقانونی این پرندگان در سطح شهر. به طوری که در حال حاضر جمعه بازار فروش پرندگان در شهر اهواز به مکانی برای خرید و فروش غیرقانونی انواع گونههای پرندگان وحشی اعم از گونههای حمایت شده و در خطر انقراض تبدیل شده است.
هر ساله صدها هزار پرنده مهاجر در ایران با روشهای مختلف شکار میشوند. حجم بالای شکار پرندگان مهاجر، دهها میلیارد تومان درآمد را نصیب شکارچیان میکند. اما همین حجم زیاد شکار، نسل برخی پرندگان را تا حد انقراض پیش برده است. با اینکه شکار و کشتار بیرویه و غیر قانونی پرندگان مهاجر در سالهای اخیر، بازتابهای رسانهای فراوانی داشته است. اما هنوز هیچ سازمان یا نهادی مسئولیت حفاظت از این پرندگان را برعهده نگرفته و در این باره پاسخگو نیست. هر چند در نگاه اول این سازمان حفاظت محیطزیست است که باید تمهیداتی برای مراقبت از این مهمانان زبان بسته بیندیشد، ولی فروش بیدغدغه و غیرقانونی این پرندگان در بازارهای مختلف نشان میدهد دیگر نهادها هم خود را مسئول برخورد با متخلفان نمیدانند و پرندگانی که شکار میشوند یا به مصرف انسانی میرسند یا از آنها برای تاکسیدرمی استفاده میشود. در میزان عمق فاجعه همین بس که بدانیم سالانه ۵ /۴ میلیون پرنده مهاجر به ایران میآیند که از این میان ۵/۱ میلیون پرنده هیچ وقت پرواز را دوباره تجربه نمیکند.
شیوع بیماریهای مشترک انسان و پرندگان
پرندگان مهاجر در فصول مختلف به زیستگاههای گوناگون خوزستان پناه میآورند و با آمدن آنها بازار غیر قانونی فروش گونههای حمایت شده و در معرض انقراض حیات وحش در اهواز نیز داغ میشود. صید و شکار پرندگان وحشی در خوزستان سابقهای طولانی دارد و ساکنان بومی برخی از تالابهای این استان، در فصل مهاجرت، تعدادی پرنده را براى مصرف شخصی خود و خانواده صید میکردند. اما طی سالهای اخیر این صید سنتى و بومى درست مثل قتل عام پرندگان در شمال کشور به یک تجارت پرسود و کم زحمت با بهره جستن از منابع طبیعى و ثروتهای ملى تبدیل شده است که در سایه ضعف در نظارت و اجرای قانون، در انحصار عدهاى فرصت طلب قرار دارد. گواه این ادعا همین بس که در حال حاضر جمعه بازار فروش پرندگان در شهر اهواز به مکانی برای خرید و فروش غیرقانونی انواع گونههای پرندگان وحشی اعم از گونههای حمایت شده و در خطر انقراض تبدیل شده است. رضا نیک فلک یکی از فعالان محیطزیست در رابطه با اینکه چه سازمان یا نهادی وظیفه برخورد با متخلفان را دارد میگوید: «وظیفه برخورد با متخلفان، حمایت و حفاظت از حیات وحش بر عهده سازمان حفاظت از محیطزیست استان خوزستان است، اما این بازار نه تنها حیات وحش بلکه به دلیل وجود بیماریهای مشترک بین انسان و پرندگان سلامت عمومی مردم را نیز تهدید میکند به همین دلیل ورود ارگانهای دیگر مانند شهرداری، سازمان دامپزشکی و بهداشت برای جمعآوری این بازار از سطح شهر و برخورد با متخلفان ضروری است.»
سودکلان در بازار فقرا
نحوه شکار پرندگان، بسیار غم انگیزتر از انقراض نسل آنهاست. به این صورت که سود جویان دانهها را به نوعی سم آغشته کرده و در محدودهای مشخص در آب یا خشکی پخش میکنند و پس از مصرف آن دانهها توسط پرندگان و مرگشان، به لاشه آنها شلیک میکنند تا در زمان فروش این چنین به نظر آید که پرندگان بوسیله اسلحه شکار شدهاند. بریدن سر پرندگان مسموم شده نیمه جان و مرده نیز از روش دیگر فریب دادن مشترىها در هنگام خرید این پرندگان است. به همین دلیل میتوان روزانه شاهد ورود و خرید و فروش تعداد زیادی انواع پرندگان مهاجر و بومى اعم از گونههاى حمایت شده و در خطر انقراض مانند اردک بلوطى، اردک مرمرى و دراج در بازارهای اهواز و شادگان بود. با وجود علنی بودن خرید و فروش پرندگان وحشی حمایت شده در بازارچه، هیچگونه نظارت یا برخوردی از سوی اداره کل حفاظت محیطزیست خوزستان با این اقدام غیر قانونی صورت نمیگیرد. شاید بازار فروش پرندگان اهواز در ظاهر تأمین کننده معیشت قشر ضعیفى از جامعه بومی را به نمایش بگذارد، اما حقیقت چیز دیگری است. زیرا مشتریان این بازار و رد وبدل شدن پولهای کلان در خرید و فروش پرندگان صید شده جملگی بیانگر سود بالایی است که نصیب صیادان و فروشندگان میکند.