محمدرضا سوري
هرساله با گرم شدن هوا سواحل دريا ها ورودخانه ها ودربرخي موارد كانال ها وسدها به مكاني براي شنا افراد تبديل مي شود مساله اي كه عليرغم هشدارها براي شنا نكردن در اين مكانها كه هيچگونه استانداردي ندارند مورد توجه قرارنگرفته وموجب شده تا هرساله تعداد قابل توجهي ازافراد جان خود را از دست بدهند. اين درحالي است كه عليرغم باوربرخي ، بیشترین آمار غرق شدگی منجر به فوت، به رودخانه های کشورتعلق دارد،به طوري كه تنها طي سال گذشته ۴۳۱نفر در رودخانه ها جان باخته اند كه دراين ميان خوزستان بالاترين آماررا به خود اختصاص داده است. موضوعي كه موجب شد تا معاون اجتماعی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از غرق شدن یک هزار و ۲۶ نفر طی سال گذشته در کل کشور خبر داد.
****
گرمي هوا واستفاده ازخنكاي آب ازجمله مواردي است كه موجب شده افراد بسياري درفصول گرم سال به دريا، سده ها ورودخانه هاپناه ببرند. موضوعي كه در صورت بي توجهي به نكات ايمني ومكانهايي كه براي شنا كردن مناسب نيستند حوادث مرگباري را رقم بزند.
آمارهاي پزشكي قانوني نشان مي دهد كه طي سال گذشته ، یک هزار و ۲۶ نفر در جريان شنا در مكانهاي مختلف كشور جان خود رااز دست داده اند كه از اين تعداد۴۳۱نفر در رودخانه ها جان باخته اند كه خوزستان دراين ميان بالاترين آماررا به خود اختصاص داده است .
طرح سالم سازي در مازندران و گيلان
طرح سالم سازی سواحل که به نام طرح دریا شناخته شده است وشامل مجموعه ای است برای رفاه استفاده کنندگان از ظرفیتهای گردشگری دریا ازجمله طرح هايي است كه از چند سال پيش در تمامي سواحل كشوراجرايي مي شود.
ازآنجايي كه سواحل مازندران همواره پذيراي تعداد قابل توجهي از مسافران است لذا براي استفاده بهينه مناطق مختلفي از سواحل اين منطقه شامل طرح سالم سازی شد.
اين مهم موجب شد تا سواحل ،نکابن ، رامسر عباس آباد ، نوشهر و چالوس ،منطقه 2 شامل نور ،محمود آباد، فریدونکنار و بابلسر، جویبار ،نکا ،بهشهر، گلوگاه و میاندرود در استان مازندران شامل طرح سالم سازي دربا ها قرار بگيرد.
از آنجا كه هر ساله10 میلیون گردشگر دریا از سواحل بکر دریای خزر درگیلان بهره می گیرند، وگیلان با 9 شهرستان ساحلی و 16 شهر ساحلی، 17 بخش و 65 روستا نقاط ساحلی را تشکیل می دهند، لذا این مهم باعث شده تا به سواحل گیلان از اين لحاظ از توجه ویژه ای برخوردار شود.
لذا با توجه به اين موضوع طرح سالم سازي سواحل نيز در گيلان اجرايي شد به طوري كه از۶۸ شناگاه در نوار ساحلی گیلان، ۳۵ طرح سالم سازی دریا در مناطق ساحلي اين استان آماده خدمات رسانی به مسافران و شهروندان در این استان شد.
اين درحالي است كه علاوه بر آن سه طرح سالم سازی دریا نیز دراين منطقه در دست اجرا قرار دارد.
به گفته دست اندركاران طرح سالم سازی دریا ،در9 شهرستان ساحلی آستارا، تالش، رضوانشهر،انزلی، رشت، آستانه، لاهیجان، لنگرود و رودسر مجموعا 16 میلیارد و 500 میلیون تومان اعتبار نیاز است تا علاوه بر ایجاد امنیت جان گردشگران ،اشتغالزایی مناسبی برای جوانان این استان ها ایجاد شود.
مشكلاتي بر سر اجراي طرح
با تمام مزايايي كه اجراي طرح سالم سازي دريا در شمال كشور دارد ، اما برخي مشكلات موجب شده تا اين موضوع با تمام نكات مثبتي كه دارد به طور كامل اجرايي شود.
با نگاهی به مناطق اجرای طرح های سالم سازی دریا، مواردی مانند کمبود امکانات رفاهی، بهداشتی، وجود انواع زباله‌های خانگی و پزشکی، ورود پساب فاضلاب‌های شهری و شیمیایی کارخانه ها به دریا و ساخت و سازهای بلند و غیرمجاز در کنار طرح‌های سالم سازی دریا برای مسافران تابستانی این خطه سرسبز از کشورمان مشکلاتی را ایجاد کرده است.
مطلوب نبودن طرح های سالم سازی دریا با توجه به گستردگی سواحل شمالی خزر و نداشتن مهارت امدادگران اورژانس و هلال احمر و همچنین ناجیان غریق در مواجهه با افراد غریق، از جمله مشکلات طرح های سالم سازی دریا است.
سال ۱۳۷۵ بود که خبر اجرای طرح سالم سازی سواحل دریای خزر در رسانه‌های جمعی مطرح شد و بسیاری از شنیدن خبر اینکه بعد از سال‌ها امکان شنا کردن در سواحل ایمن شمال کشور برای آنها فراهم شده، بسیار خوشحال شدند، در آن زمان بخش محدودی از سواحل دریای خزر به طرح سالم سازی مجهز شد و همه در انتظار به ثمر نشستن این طرح در یکی دو سال آینده بودند، زیرا با استقبال فراوان مردم ، انتظار می‌رفت که این طرح از نظر کمی و کیفی، همه ساله رشد قابل توجهی داشته باشد.
اکنون بیش از ۱۶ سال است که از اجرای این طرح در سواحل خزر گذشته است، اما نه تنها امکانات محدوده‌های طرح سالم سازی رشد نداشته، بلکه با سیر نزولی نیز همراه بوده است و متأسفانه با گذشت این مدت زمان طولانی وضعیت محدوده‌های مورد استفاده بانوان در طرح سالم سازی چندان مناسب نیست و احتمال ابتلا به امراض پوستی وجود دارد.
بكي از كارشناسان امداد ونجات دراين رابطه مي گويد:« شکلات مالی، نبود بسترهای مناسب، کمبود امکانات، کم بودن شمار ناجیان غریق و نبود متولی مشخص را از جمله مشکلات و تنگناهای فراروی طرح های سالم سازی دریا در شمال کشوراست.»
محمود ياوري مي افزايد:« کم بودن شمار عوامل اجرایی مانند متولیان نظارتی و پاسخگو در طرح های یاد شده، از جمله مشکلات طرح های سالم سازی دریا در استان های شمالی کشور است.»
وي ادامه مي دهد:« بخشی از مشکلات موجود به بهره برداران و بخشی نیز به گردشگران برمی گردد، از این رو، اطلاع رسانی و آموزش در این زمینه ضروری و حائز اهمیت است.»
بررسی ها نشان می دهد که بیشترین شمار غرق شدگان در خارج از طرح های سالم سازی است و این بیانگر آن است که طرح های سالم سازی دریا در حال حاضر به دلیل کمبود امکانات، پاسخگوی نیازهای شناگران و گردشگران خزر نیست.
لذا از آنجا كه طرح های سالم سازی دریا، ظرفیت محدودی دارند و برای توسعه آنها باید برنامه ریزی مناسب و کارشناسی صورت پذیرد.
از اينرو، متولی طرح های سالم سازی دریا در سواحل شمالی کشور، باید مشخص شود و زیرساخت ها و بسترهای مورد نیاز برای پذیرش و کاهش غریق در این دریا را باید فراهم کرد.
از آنجا كه بودجه سالانه طرح های سالم سازی دریای شمال بسیار اندک و ناچیز است، این در حالی است که یک طرح سالم سازی دریا مناسب بدون احتساب زمین، سالانه بیش از دو میلیارد ریال هزینه دارد.
لذا اين مهم مي طلبد برای بهینه سازی طرح های سالم سازی دریا در شمال، باید از تجربه طرح های سالم سازی دریا در سایر کشورهای موفق استفاده شود.
با وجود اينكه طبق ماده ۶۳ این قانون، دولت موظف است تا پایان سال اول برنامه چهارم توسعه، طرح ساماندهی سواحل را تهیه و تا پایان این برنامه، ۴۰ متر از حریم دریا را آزاد کند، ودر اجرای طرح آزادسازی سواحل، بایستی سازمان های دولتی که مجتمع های رفاهی و خدماتی دارند، شرایط را برای استفاده عموم مهیا می‌کردند، اما تاكنون تقریباً هیچ رنگی از واقعیت به خود نگرفته است.
چرا كه طبق آمار، از ۷۸ درصد ساخت و سازها در طول نوار ساحلی ۳۳۸ کیلومتری دریای خزر در مازندران، ۲۸ درصد مربوط به بخش های دولتی، ۴۴ درصد بخش خصوصی و بقیه به مراکز نظامی، صنعتی و آموزشی اختصاص دارند.
رودخانه ها رتبه اول در خفه كردن شناگرها
براساس اعلام پزشکی قانونی، بیشتر موارد غرق شدگی ،مرگ آبی ،حتی در نواحی ساحلی در آب های شیرین(مانند رودخانه ها و استخرها) به گونه ای که در9 ماهه اول سال گذشته ، رودخانه های کشور با 260 کشته دارای بالاترین آمار غرق شدگی است.
دراین مدت دریاچه ها 13 ،حوض و حوضچه 25 ،چاه 32 ،استخر شنا 66،دریاچه مصنوعی و سد 71 ،کانال 86،استخر کشاورزی 96 و دریاها 143و سایر موارد دارای 111مورد جانباخته غرق شدگی داشتند.
در بین استان های کشور استان خوزستان با 139فوت شده به دلیل غرق شدگی دارای بالاترین آمارومازندران دارای 94،فارس 73،آذربایجان شرقی 66،اصفهان 54، گیلان 56 و تهران 41 غرق شدگی بود.
اين درحالي است كه در سال 96، 287 نفر در رودخانه‌ها غرق شدند، و غرق شدگی در دریا در رتبه بعدی از رودخانه‌ها است.
نجات هزار شناگر از مرگ
اهميت وجود اجراي طرح سالم سازي در كنار استفاده از نجات غربقان در اين مناطث موجب شدتا ازمرگ حدود يك هزارنفر از شناگران جلوگبري شود.
رئیس هیئت نجات غریق مازندران با تاييد اين موضوع مي گويد:« ٩٣٠ ناجی غریق در ٣٧٥ نقطه ساحلی مستقر شدند.»
وی مي افزايد:« ٩٥ طرح سالم سازی دریا در سواحل استان اجرا شد که ٤٠٠ نفر ناجی غریق در آنها برای جلوگیری از اتفاقات ناگوار برای شهروندان و مسافرین فعالیت می‌کنند و ناجیان غریق تاکنون ٩٧٣ نفر را از خط غرق شدن نجات دادند که از این تعداد ٦٤٥ نفر مرد و ٢٢٨ نفر زن بودند.»
