الجبير در بغداد به دنبال چيست؟

با سفر عادل الجبير، وزير امور خارجه عربستان به عراق كه اولين سفر در اين سطح بعد از فروپاشي رژيم بعثي صدام و شكل‌گيري نظام سياسي جديد در عراق است، اين سوال مطرح است كه اين سفر با چه انگيزه‌اي صورت گرفته است و آيا اين سفر نشانه تلاش عربستان براي ترميم روابط خود با عراق جديد است يا اينكه نشانه‌اي از تحركات خزنده عربستان براي يافتن راه نفوذ در عراق براي پيگيري سياست‌‌هاي قبلي خود در پوشش جديد است. كما اينكه سفير قبلي عربستان كه بعد از سال‌ها از تشكيل نظام سياسي جديد اين كشور فعاليت خود را آغاز كرد آنقدر به فعاليت‌هاي خارج از عرف ديپلماتيك دست زد كه در نهايت دولت عراق خواستار تغيير وي شد. از اين ديد يكي از اهداف سفر عادل الجبير به بغداد فراهم كردن بستر بازگشت سفير جديد عربستان به بغداد و از سرگيري روابط سياسي با عراق است. به نظر مي‌رسد عربستان به اين نتيجه رسيده است كه اتخاذ سياست قهر در نهايت به كاهش و حذف نفوذ اين كشور در كشورهاي هدف منجر مي‌شود و در عين حال زمينه را براي گسترش نفوذ رقباي آن فراهم مي‌كند.

از اين رو عربستان از چند ماه پيش سياست قهر را كنار گذاشته و سعي كرده است به هر طريق ممكن حتي در كشورهايي مثل عراق كه سال‌ها با آن قطع رابطه كرده بود جاي پايي براي خود پيدا كند. از اين ديد هدف عربستان از ترميم روابط با عراق جديد به منظور دست برداشتن از سياست‌هاي حذفي خصومت‌آميز گذشته نيست بلكه يافتن جاي پايي در اين كشور است تا بتواند به شيوه‌هاي ديگر از جمله لابي در انتخابات سياست‌هاي قبلي خود را به طور خزنده دنبال كند. عربستان از اين شيوه در مصر استفاده كرد و در مقاطعي كه اخوان المسلمين بر سركار بود كوشيد از آن به عنوان فرصتي براي تقويت سلفي‌ها ومشاركت دادن آنها در قدرت استفاده كند و بعد در فرصت مناسب عليه اخوان المسلمين وارد عمل شد و آن را سرنگون كرد. به نظرمي رسد مجموعه عواملي مانند ساخت جديد قدرت در امريكا كه عربستان آن را به نفع خود مي‌داند و همچنين اظهارات چندي پيش حيدر العبادي نخست وزير عراق در خصوص اينكه اين كشور در قبال درگيري احتمالي بي طرف خواهد بود، عربستان را به اين وسوسه انداخته است كه يكبار ديگر تلاش‌هاي تفرقه افكنانه قبلي خود را در عراق به معرض آزمايش بگذارد.

البته در اين ميان برخي ديگر از كارشناسان احتمال تغيير رويكرد عربستان را در قبال تحولات منطقه با توجه به شكست طرح براندازي در سوريه يا شكست داعش در عراق و آزادسازي قريب الوقوع موصل و از همه مهم‌تر چالش‌هاي روز افزون عربستان در جنگ يمن بعيد نمي‌دانند و بر اين عقيده‌اند عربستان احتمالاً تلاش مي‌كند از ظرفيت عراق براي برون رفت از اين بحران‌ها و چالش‌ها استفاده كند. هر چند مواضع و عملكرد عربستان اين احتمال را چندان تأييد نمي‌كند اما در صورتي كه چنين احتمالي به واقعيت بپيوندد اقدامي مبارك خواهد بود كه منطقه را از خطر طرح‌هاي جديد راستگرايان اسرائيلي و محافظه كاران امريكايي نجات خواهد داد و در غيراين صورت همچون گذشته عربستان را به آلت دست و ابزار اين سياست‌ها تبديل خواهد كرد.