بهره‌برداری‌ بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی موجب شده تا پدیده فرونشست زمین ۹۹ درصد از دشت‌های استان مرکزی را تهدید کند

فرونشست زمين تهديد بزرگ استان مركزي

وجود خشكسالي در سالهاي اخير كه گريبانگير بيشتر مناطق كشورمان شده است موجب شده تا علاوه بركمبود شديد منابع زيرزميني آب مشكل ديگري نيز به وجود آيد .بررسي ها نشان مي دهد استفاده بي رويه از منابع آبي موجب شده تا در چند سال اخير برخي از نقاط كشور با پديده فرونشست زمين مواجهه شود كه در حال حاضر اين موضوع به يكي از مهمترين بحرانهاي زيست محيطي دربرخي استانها تبديل شده است. چندي پيش بود كه معاون آبخیزداری منابع‌طبیعی استان مرکزی اعلام كرد : به دلیل بهره‌برداری‌ بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی، پدیده فرونشست زمین ۹۹ درصد از مساحت دشت‌های استان مرکزی را تهدید می کند كه بايد دراين خصوص چاره انديشي شود .

استان مركزي از جمله مناطقي به شمار مي رود كه از يك دهه گذشته با مشكل كمبود منابع آبي مواجهه است چراكه وجود كارخانجات صنعتي كه اكثرا براي گردش چرخهاي توليد خود به آب فراوان نياز دارند دركنار مصارف كشاورزي وخانگي موجب شده تا كمبود منابع آبي دراين منطقه به شدت نمود پيدا كندودرنهايت به فرونشست زمين در بيشتر مناطق روستايي درآنجا بينجامدبه طوري كه اگردراين خصوص چاره اي انديشيده نشود ،به زودي شاهد تخريبهاي بسياري دراستان مركزي خواهيم بود .

عوامل تاثير گذار

بررسي ها نشان مي دهد ، استفاده بي رويه از منابع آبي ،چراي بي رويه ونابودي مراتع وجنگلها وعواملي ازاين قبيل موجب شده تا روند تخريبها در اين استان شدت بگيرد.

معاون آبخیزداری منابع‌طبیعی استان مرکزی دراين خصوص به جوان مي گويد:" مجموعه عواملی مانند رشد روزافزون جمعیت، بهره‌برداری بی‌رویه از پوشش گیاهی مراتع و جنگل‌ها، وقوع سیلاب مخرب در عرصه‌ها و رودخانه‌ها، خشكسالی‌های مكرر چند ساله گذشته به همراه بهره‌برداری بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی موجب شده تا هرروز شاهد روند افزايشي فرونشست زمين درمناطق مختلف باشيم."

رحمت عظیمی مي افزايد:" فرونشست زمين باعث شده است که دیگر امكان برداشت جدید و استحصال آب از ۹۹ درصد مساحت دشت‌های استان مقدور نباشد."

زلزله وفرونشست دركمين روستا های اراک

سه عامل فرونشست زمين در كناروقوع زلزله وخشكسالي در استان مركزي از جمله معضلاتي به شمار مي روند كه بايد براي حل آنها چاره انديشي شود.مدیر کل بحران استانداری مرکزی مي گويد:" با توجه به خشکسالی های پی در پی چند سال اخیر و کاهش سطح منابع آب زیرزمینی، خطر فرونشست زمین در کمین مناطق مختلف وجود دارد".

سعید فرخی مي افزايد:"علاوه براين دو مخاطره طبیعی یعنی زلزله و خشکسالی استان مرکزی را تهدید می کند درحال حاضرنيز چهار شهر اراک، کارچان، داود آباد و ساروق، از اين لحاظ در خطر زیاد قرار دارند."همچنين آمارها نشان مي دهد ،از ۱۳۰ روستای مطالعه شده، ۱۰۶ روستای شهرستان اراک در خطر خیلی زیاد زلزله، ۱۳ روستا در خطر زیاد و یک روستا هم در خطر احتمالی قرار دارند.دركنار اين موضوع سدهای موجود در اراک هم در شرایط خطر خیلی بالا هنگام وقوع زلزله قرار دارند و از ۵۱۶ مرکز صنعتی در اراک، ۴۴۱ مرکز صنعتی در خطر زیاد بوده و همچنین دو هزار و ۵۴۰ کیلومتر از راه های این شهرستان در خطر خیلی زیاد تخریب بر اثر زلزله قرار دارند.

براساس آخرین تحقیقات مدیریت بحران کشور، ۹۶.۴درصد مساحت استان مرکزی دچار خشکسالی است و از این مقدار ۴.۱ درصد دچار خشکسالی شدید است ودراين ميان شهرستان اراک با دارابودن چهار درصد از مناطق دچار خشکسالی خفیف،۶۶درصد متوسط و8. ۲۹ درصد دچار خشکسالی شدید بالاترين رتبه را دراستان از آن خود كرده است .

مقابله با بحران

اجرای عملیات‌های آبخیزداری برای کنترل و جمع‌آوری روان‌آب‌ها و تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی از جمله عواملي است كه مي تواند تاثير مهمي در كاهش فرونشست زمين و جلوگيري از خشكسالي داشته باشد.معاون آبخیزداری استان مرکزی مي گويد:" درحال حاضر یکی از شیوه‌های نوین حفاظت آب و خاک، مهار و پخش سیلاب‌ها، آبخیزداری است ."رحمت عظیمی مي افزايد :"این روش به ویژه در مناطق خشک، نیمه‌خشک و حواشی کویر که معمولا هرازگاهی با جاری شدن سیلاب‌های مخرب با دبی لحظه‌ای بالا، مواجه هستند، مؤثر و راهگشا خواهد بود."