رجب طيب اردوغان، رئيس جمهور تركيه در كنفرانس خبري شهر ازمير گفته كه روابط شخصي من با پوتين واقعاً متفاوت بود و قابل تأمل است كه وقتي چنين روابطي داشتيم، تركيه فداي خطا و اشتباه يك خلبان شود. اشاره او به سقوط بمب‌افكن روسي سوخو 27 در 24 نوامبر سال گذشته بود كه توسط دو جنگنده اف 16 تركيه مورد هدف قرار گرفت كه يكي از دو خلبان روس هم توسط تروريست‌هاي مستقر در شمال سوريه كشته شد. روابط دو كشور در آن زمان به سرعت رو به سردي گذاشت و آنكارا بمب‌افكن روس را متهم به تجاوز به حريم هوايي خود و حتي از واكنش شجاعانه خلبانان خود تقدير مي‌كرد و ولاديمير پوتين، رئيس جمهور روسيه هم در مقابل اين كار تركيه را به زدن خنجر از پشت متهم كرد و حتي دولت اين كشور را حامي تروريسم دانست. سردي روابط و بگومگوهاي سياسي آن قدر تند و تيز شده بود كه هر دو طرف بسته‌هاي تحريمي عليه طرف مقابل در نظر گرفتند اما حالا و بعد از هفت ماه به نظر مي‌رسد اردوغان در يك چرخش كامل از رجز‌خواني‌هاي قبل قصد جبران اتفاقات گذشته را دارد.
اين چرخش اردوغان در وهله نخست محصول عواقب اقتصادي است كه به ويژه تركيه را متضرر كرده است. بايد توجه داشت روابط اقتصادي دو طرف تا قبل از سقوط بمب‌افكن برخوردار از سطحي عالي بود به نحوي كه طي برنامه‌اي اقتصادي در نظر داشتند حجم مبادلات اقتصادي 30 ميليارد دلاري در 2014 را تا 2025 به سطح 100 ميليارد دلار برسانند اما بعد از اين اتفاق و بسته تحريمي مسكو عليه آنكارا حجم مبادلات حتي به زير 15 ميليارد دلار رسيد. از طرف ديگر، روسيه عمده‌ترين تأمين‌كننده گاز تركيه است و تلاش اردوغان در اين مدت براي جايگزين كردن منبعي ديگر به نتيجه‌اي نرسيد و ادامه تنش با مسكو و تأثير آن به گاز روسي مي‌تواند نياز كشورش به اين منبع را تحت تأثير بگذارد و بر مشكلات اقتصادي‌اش بيفزايد. برنامه ساخت اولين نيروگاه اتمي تركيه توسط مسكو هم موضوع ديگري است كه تنش و سردي روابط بين دو كشور باعث شده تا پرونده اين طرح 20 ميليارد دلاري و چشم‌انداز انرژي اتمي تركيه را به خطر اندازد. گذشته از اين عوامل بايد به وضعيت منطقه به خصوص اوضاع سوريه طي اين هفت ماه توجه كرد كه اردوغان متوجه موضع ضعيف خود در برابر پيشبرد سياست‌هاي مسكو شده و ديگر مثل هفت ماه قبل نمي‌تواند چندان حسابي روي برگ‌هاي خود مثل ناتو يا امريكا بكند و بايد به نحوي با مسكو كنار بيايد. مجموع اين عوامل اقتصادي و منطقه‌اي اردوغان را به فكر انداخته تا براي رفع تنش و ترميم روابط گامي بردارد و بيان «اشتباه يك خلبان» از سوي او مي‌تواند اين گام باشد اما بايد توجه داشت مسكو پيش از اين سه شرط را براي رفع تنش در نظر گرفته و اين گام او هيچ كدام از اين شروط را برآورده نمي‌كند.
سه شرط مسكو عبارتند از: عذرخواهي رسمي آنكارا از مسكو، پرداخت غرامت به خلبانان سوخوي روسي و تعهد آنكارا به عدم تكرار چنين حوادثي. پوتين در سفر اخير خود به يونان به خبرنگاران گفته كه موضع مسكو در قبال آنكارا تغييري نكرده و تا زماني كه آنكارا شرايط پيشنهادي مسكو و در وهله نخست عذرخواهي رسمي را نپذيرد، روابط ما به گذشته باز نمي‌گردد. اردوغان تا اين جاي كار سعي كرده نسبت به شرايط مسكو طفره برود چرا كه عذرخواهي رسمي باعث مي‌شود پيامدهاي حقوقي قضيه و مسئوليت سقوط سوخوي روسيه به گردن او بيفتد. معلوم است كه او تلاش مي‌كند تا عادي‌سازي روابط به نحوي پيش برود اين پيامدها را در پي نداشته باشد اما مقامات مسكو به وضوح حاضر به برداشتن گامي تا برآورده نشدن شروط خود نيستند. يك گزينه اردوغان در قرباني كردن فردي غير از خودش در اين قضيه است و حالا كه احمد داووداوغلو ديگر نخست وزير او نيست مي‌تواند چنين فردي را داشته باشد. او مي‌تواند با انداختن گناه آن قضيه به گردن داووداوغلو خود را معاف از شروط مسكو بكند، البته بايد ديد كه پوتين حاضر به پذيرش اين بهانه‌جويي‌هاي اردوغان مي‌شود يا نه. مسكو تا اينجاي كار هيچ نشانه‌اي از نرمش نشان نداده و با سرسختي بر برآورده شدن شروط خود پافشاري مي‌كند و به نظر مي‌رسد با اين پافشاري قصد دادن درسي به اردوغان دارد تا فكر نكند يكه‌تاز منطقه است و مي‌تواند به هر نحو كه خواست رفتار كند. در واقع، اردوغان با سقوط سوخوي روسي قصد دادن درسي به مسكو را داشت اما توجهي به وزن روسيه در عرصه بين‌الملل و منطقه و اهميت رابطه با اين كشور نداشت و حالا وضعيت معكوس شده و خود را گرفتار در بن‌بست روسيه مي‌بيند كه بايد درسي از آن جاه‌طلبي بگيرد و بداند كه نمي‌تواند افسار سياست را به هر سو كه خواست بكشاند.
