صنعت پرورش ماهیان زینتی در ایران براي اولين بار در دهه چهل توسط مرحوم شاهرخی در ایران آغازشد و پس از یک دوره رکود نسبی ، از سال ۶۰ تا ۷۰ دوباره رونق گذشته را باز یافت به نحوی كه هم اكنون استان هايي مانند مركزي ، اصفهان،همدان و اردبيل و... تاكنون توانسته اند در این زمينه علاوه برتامين نيازهاي داخلي ،مقدارقابل توجهي تولیدات خود را به كشورهايي همچون عربستان وعراق صادر كرده ودرمسیر تحقق شعار اقتصاد مقاومتي گام هاي موثر و خوبی را بردارند.
******
آمارهاي سازمان شيلات نشان مي دهد، كارشناسان صنعت پرورش ماهيان زينتي در كشورتاكنون موفق شدند120نوع از200گونه انواع ماهيان وارداتي را تكثير وپرورش دهند. علي رادپوراز كارشناسان توليد وتكثير ماهيان زينتي در كشور در اين زمينه مي گويد:درحالي كه سالها ايران جزء واردكنندگان ماهيان تزيني بوداما تلاش بي نظيرعلاقمندان به پرورش اينگونه از انواع ماهي سبب شد تا كنون ماهياني همچون، گلدفیش، انواع زنده‌زا، انواع سیچلاید ، گورامی، تترا و باربها در سايت هاي پرورش ماهي، دراستانهايي همچون مركزي، اصفهان تكثير شود .
وي مي افزايد :خوشبختانه با تلاشهايي كه دراين زمينه انجام گرفته شده است به جرات مي توان گفت مي توان علاوه برتامين نيازهاي داخلي ،نگاهي به صادرات داشته باشيم.
اين كارشناس پرورش ماهيان زينتي درخصوص تقسيم بندي اين نوع از ماهي هاي آكواريومي ادامه مي دهد: اين نوع از آبزيان بسيارمتنوع هستند به طوري كه از لحاظ محیط زندگی به "آب شیرین "و "آب شور" ، "سرد آبی" و "گرم آبی" تقسیم می شوند ،همچنين ازنظر نوع تغذیه هم به "گیاهخوار" و "گوشتخوار"،و برحسب نوع تولید مثل به "زنده زا "و "تخم گذار "و از نظر رفتار اجتماعی به "مسالمت جو" و "تهاجمی" تقسیم مي شوند،كه هريك از مشتريان خواهان برخي ازآنها هستند.
سودآوري بالاي ماهيان تزييني
آمارهاي جهاني نشان مي دهد تجارت ماهی‌های زینتی در نزدیک به 180 کشور جهان رواج دارد.به طوري كه ارزش مبادلات در این صنعت، سالانه بالغ بر 15 میلیارد دلاردرسال است كه اين درآمد نصيب تولیدکننده‌گان عمده ماهیان زینتی جهان ازجمله ، سنگاپور، ژاپن ، مالزی، جمهوری چک، سریلانکا، تایلند ، ایالات متحده آمریکا، هلند ، اندونزی و اسپانیا مي شود. اين ميزان سودآوري موجب شده تا درسال هاي اخیر ،مالزی با تولید بیش از 500 میلیون قطعه وتنوع 250 گونه، به عنوان اولین تولیدکننده و یکی از بزرگ‌ترین صادرکننده ماهیان زینتی در دنیا شناخته شود ورتبه هاي بعدي به سنگاپور و تایلند و چین برسد.
استانهاي صاحب نام در زمينه تكثير ماهيان زينتي
شهرهاي کاشان، اصفهان و نجف آباد دراستان اصفهان ازجمله مهمترين قطب هاي پرورش ماهي تزيني به شمار مي روند كه سالانه 56 میلیون قطعه انواع ماهی های زینتی توليد كرده است.محمد رضا عباسی مدیر شیلات و امور آبزیان سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان در خصوص علاقمندي به پرورش اينگونه ازماهيان مي گويد : علاقه وتوانمندي توليدكنندگان دراستان موجب شده تا بیش از 700 واحد توليد وپرورش ماهيان با 1200 نفر در سطح استان اصفهان درحال فعاليت باشند.
وي مي افزايد: هم اكنون 90 درصد از ماهیان گلدفیش وبیش از 40 درصد ماهیان زنده زای، ودركل بیش 120 گونه ماهی زینتی کشور دراين استان تكثير مي شود.دراين ميان، توليد سالانه حدود 10 میلیون ماهی زینتی در استان مرکزی مخصوصا در شهرستان محلات سبب شده تا اين استان ، به دومين توليد كننده ماهيان تزيني در كشور تبديل شود.حسن اكبري سرپرست شیلات استان مرکزی دراين خصوص مي گويد: 34 واحد تکثیر و پرورش ماهیان زینتی در شهرستان‌های محلات ، اراک ، ساوه ، تفرش ، خمین و شازند وجود دارد كه سالانه بيش از 13 مليون تن انواع ماهي ،اسکار، آنجل ، گلدفیش ، پرچم ماهی ، چاقو ماهی ، سیلور و پنگوسی توليد مي كنند.
وي مي افزايد: اين استان از نظر میزان تولید رتبه دوم کشور را به خود اختصاص داده است.مدیر امور شیلات و آبزیان سازمان جهادکشاورزی استان مرکزی در ادامه مي دهد: در شش ماهه نخست امسال 56 هزار قطعه انواع ماهیان زینتی به ارزش 55 هزار دلار از استان به کشور عراق صادر شده که پیش بینی می شود این میزان صادرات تا پایان سال به 120 هزار قطعه و 100 هزار دلار برسد.
بررسي ها نشان مي دهد ،وجود اراضی وسیع و بلااستفاده،دركنار رودخانه های پرآب، نیروی کار فراوان و متخصص ،باعث شده تا استان همدان نيزبتواند رتبه سوم در زمينه صنعت آبزي پروري خصوصا پرورش ماهيان تزيني را به خود اختصاص دهد.علی دولو مدیرکل شیلات همدان با اشاره به نقاط مثبت اين استان درخصوص آبزي پروري مي گويد: نياز به حداقل سرمايه وزمين سبب شده تاپرورش ماهيان زينتي دراستان از رونق خوبي برخوردار باشد.
وي مي افزايد: داشتن حداقل 70 متر فضای خانگی برای تولید 50 هزار قطعه در سال، بی نیازی به آب جاری و امکان استفاده از آب چاه های داخل منازل، محدودیت عدم فاصله کارگاه های همجوار، موجب شده تا سرمايه گذاران بسياري به اين كار ترغیب شده و سرمایه گذاراي كنند. مدير كل شيلات همدان ادامه مي دهد : سالانه 3 میلیون 575 هزار قطعه انواع ماهیان زینتی در کارگاه های این استان پرورش داده می شود، كه ماهیان کوپی، آنجل ، سوارتر، پرت، کریوراس، گورامی، پلاتی، فایتر، سورم، اسکار، فلاورهورن، گلدفیش، زبرا و تایگر از مهمترين اين ماهیان زینتی به شمار مي روند.
دولو با اشاره به بحث اقتصاد مقاومتي كه امسال از سوي مقام معظم رهبري نام گذاري شد درخصوص حمايت هاي انجام گرفته دراين زمينه مي گويد : از 40كارگاه پرورش ماهيان زينتي موجود دراستان30واحد مربوط به مشاغل خانگی است،.واين مساله موجب شده تا دو نفر به طور مستقیم و دو نفر به طور غیر مستقیم دراين محل ها مشغول به کارشوند،لذا به همين منظور براي متقاضيان بخش خانگی ،از 50 تا 700 میلیون ریال تسهیلات درنظر گرفته شده است.
احمد روحاني کارشناس تولید و پرورش ماهی شیلات استان همدان نيز با اشاره به سودآوري اين صنعت مي گويد: برای تكثير ورشدهر قطعه ماهي بین شش تا هفت هزار ریال هزینه مي شود ،و توليد كنندگان هر يك از اين ماهیان زینتی رادر بازاربه قيمت 15 هزار ریال به فروش مي رسانند.
وی با اشاره به حمایت گسترده از متقاضیان راه اندازی مراکز پرورش ماهیان زینتی استان مي افزايد: متقاضيان مي توانند 80 درصد هزینه راه اندازی این واحدها به صورت تسهیلات کم بهره دريافت كنند.
پس از اين سه استان ، بايد نامي از زنجان برد كه در مدت كوتاهي توانسته رتبه چهارم پرورش وتوليد ماهيان زينتي را به خود اختصاص دهدوحتي پرورش دهندگان ماهي دراين استان موفق شدند براي اولين بار در كشور اقدام به توليد وتكثير ماهي زبرا براپلیکو كنند.مدیر امور شیلات و آبزیان استان زنجان دراين خصوص مي گويد:علاقه مندي به پرورش انواع ماهيان دراين استان موجب شده تاگام هاي خوبي دراين راه برداشته شود كه به عنوان نمونه مي توان از توليد وتكثير ماهي زبرا پيراكو دراستان نام برد كه اين اتفاق براي اولين بار دركشور و در اردبيل اتفاق افتاد.
محمود صیاد بورانی مي افزايد: در حال حاضر بیش از ۵۰۰ مزرعه آبزی‌پروری در استان زنجان فعال است و توجه ويژه به اين موضوع در استان باعث شده تا بیش از هزار و ۷۰۰ نفر دراين زمينه مشغول به كار شوند .آمارها نشان مي دهد با اقداماتي كه در سالهاي اخير انجام شده كشورمان ازيك واردكننده صرف به يكي از صادركنندگان تبديل شود به طوري كه هم اكنون شمار واحدهای تولیدکننده، از 40 به 180 واحد رسيده است.
با آنكه تارسيدن به نقطه مطلوب در زمينه صادرات فاصله اي بسيار است، اما افزایش استقبال مردم به داشتن آکواریوم و ماهی زینتی، وتشويق علاقه‌مندان به پرورش ماهیان تزئینی موجب شده تا بتوان آينده خوبي را براي اين صنعت سودآور ترسيم كرد.
