در حالي كه بيش از دو هفته از اعلام آمار 47 هزار مردودي پايه اول ابتدايي از سوي معاون ابتدايي وزير آموزش و پرورش آن هم در آستانه بازگشايي مدارس مي‌گذرد و با وجود اينكه وزير آموزش و پرورش و معاونان و مديران سطوح مختلف اين وزارتخانه سعي در توجيه اين آمار داشته‌اند، هنوز دلايل قانع‌كننده‌اي براي اين تعداد مردودي آن هم در پايه اول ابتدايي و با وجود ارزشيابي توصيفي ارائه نشده است. اين در حالي است كه واكنش‌ها به اين آمار ادامه دارد.
كارشناسان بسياري هدف ارزشيابي را خدمت به آموزش مي‌دانند نه در كمين نشستن براي غافلگير كردن دانش‌آموز و محك زدن او با معيار آنچه «نمي‌داند». اطلاعات حاصل از سنجش و ارزشيابي مستمر هر دانش‌آموز بايد به اين پرسش معلم پاسخ دهد كه اين دانش‌آموز در كجا قرار دارد و من براي پيشرفت او چه مي‌توانم بكنم؟ نه اينكه معلم نتيجه‌گيري كند كه مثلاً اين دانش‌آموز زيرحد متوسط يا كند‌ذهن يا تيزهوش است.
با اين وجود اعلام آمار 47 هزار مردودي براي پايه اول ابتدايي از سوي معاون ابتدايي وزير آموزش و پرورش در هفته‌هاي اخير، افكار عمومي را نسبت به شيوه ارزشيابي توصيفي بدبين كرده است.
چند روز بعد از انتشار اظهارات محمد ديمه‌ور، وزير آموزش و پرورش اعلام كرد اين دانش‌آموزان ديرآموز بوده‌اند و درست ارزيابي نشده‌اند. بر اين اساس گفته‌هاي علي‌اصغر فاني نه تنها توجيهي براي آمار بالاي مردودي‌هاي اول ابتدايي نبود، بلكه انتقادات را به آموزش و پرورش و نظام ارزشيابي آن شديدتر كرد.
ابهاماتي كه در ميان اين انتقادات مطرح شده‌اند عبارتند از اينكه چه تعداد دانش‌آموز در پايه اول ابتدايي مشغول به تحصيل بوده‌اند كه 47 هزار نفر آنها مردود شده‌اند و اين رقم چند درصد كل دانش‌آموزان اول ابتدايي را تشكيل مي‌دهد؟ همچنين اگر اين تعداد از مجموع آمار دانش‌آموزان اول ابتدايي ديرآموز هستند، آموزش و پرورش بايد فكري به حال آنها بكند. اگر آنها در اول ابتدايي كه آسان‌ترين پايه است و بر اساس ارزشيابي توصيفي كه قرار بود بدون مردودي دانش‌آموزان را ارزيابي كند، مدارس ما اين تعداد ريزش داشته‌اند در پايه‌هاي بالاتر دانش‌آموزان چطور موفق خواهند بود و اساساً ما در تربيت نيروي انساني مورد نياز بازار با توجه به كاهش جمعيت دچار مشكل خواهيم بود. از طرف ديگر در سال‌هايي كه ارزيابي دانش‌آموزان بر اساس نمره بود، آيا بعد از مردودي ميزان بهره‌وري آنها از هوش و استعداد مورد ارزيابي قرار مي‌گرفت يا از ابتدا اين دانش‌آموزان از سايرين جدا مي‌شدند؟ آيا وقتي در يك كلاس تعداد مردودي‌ها بالا مي‌رفت اين معلم نبود كه مورد ارزيابي قرار مي‌گرفت؟ آنچه كه اين روزها آموزش و پرورش به راحتي تحت عنوان مردودي از كنار آن مي‌گذرد يك سال عمر و هزينه است. واقعاً در سال‌هاي گذشته تعداد مردودي‌هاي دوره ابتدايي چند نفر بوده و آيا از اين ميزان بيشتر بوده يا كمتر؟ و....
پاي واگذاري مدارس درميان است؟!به هر رو در حالي كه وزير آموزش و پرورش دلايل مردودي 47هزار دانش‌آموز دبستاني را ديرآموز بودن آنها و كم‌كاري در سنجش تحصيلي و آمادگي جسماني مي‌داند، مجيد قدمي، رئيس سازمان آموزش و پرورش استثنايي تأكيد مي‌كند كه «در موضوع 47هزار دانش‌آموز مردودي، هيچ اشكالي به پايگاه‌هاي سنجش دانش‌آموزان وارد نيست، سالانه30تا50هزار دانش‌آموز ديرآموز در مدارس عادي ثبت‌نام مي‌شوند و تنها برخي از آنها در آمار مردودي‌ها قرار دارند.»
اعلام خبر 47هزار دانش‌آموز مردودي در مقطع ابتدايي، آن هم در نظام ارزيابي توصيفي، از سوي برخي كارشناسان يك زنگ خطر براي كاهش كيفيت آموزش در مدارس - عمدتاً دولتي- توصيف مي‌شود. محمدمهدي جليلي، كارشناس آموزش و پرورش در اين‌باره به رسانه‌ها گفت: «مردودي 47هزار دانش‌آموز ابتدايي دلايل مختلفي دارد كه يكي از آنها جدي‌نگرفتن سنجش آمادگي تحصيلي و سلامت نوآموزان در پايگاه‌هايي است كه به همين منظور در كشور داير مي‌شوند. با توجه به هزينه زياد تحصيل دانش‌آموزان در مدارس استثنايي، احتمالاً آموزش و پرورش تصميم گرفته دانش‌آموزان كمتري را به اين مدارس بفرستد اما يكي ديگر از اين دلايل به‌كارگيري نيروهاي دوره‌نديده است. در برخي مدارس نيروهايي مشغول به تدريس هستند كه دوره‌هاي لازم را طي نكرده‌اند و صرفاً براي خالي نبودن كلاس‌هاي درس از آنها استفاده مي‌شود.»
وي معتقد است كه در برخي مدارس واگذار شده به مؤسسان مدارس غيردولتي اين موضوع كاملاً نمايان است، زيرا براي مؤسسان مدارس غيردولتي به لحاظ اقتصادي مقرون به صرفه نيست كه در اين مدارس از نيروهاي مجرب استفاده كنند. البته اين نكته در مدارس واگذار شده به بخش خصوصي در ساير دوره‌هاي تحصيلي نيز كم و بيش ديده مي‌شود.
