از آن روزي كه غلامرضا تختي بعد از زلزله بوئين‌زهرا به بازار تهران رفت و كمك‌هاي مردم و بازاريان را براي زلزله‌زدگان جمع كرد بيش از 50سال مي‌گذرد، آن روز خيلي از كاسب‌ها وقتي ديدند تختي كيسه‌اي به دست گرفته و كمك جمع مي‌كند، دست در جيب‌شان كردند و كمك كردند. صحنه كمك جمع كردن تختي يكي از آن روزهاي ماندگار تاريخ ورزش ايران است، روزي كه پهلوان يك مملكت جوانمردي را معنا كرد و وقتي ديد در گوشه‌اي از كشور مردم محتاج كمك هستند دست به كار شد و با محبوبيتي كه بين مردم داشت كمك‌هاي زيادي را جمع كرد تا بتواند لبخند را به لب مردم زلزله‌زده بياورد. از آن روز سال‌ها گذشته اما ياد تختي و جوانمردي‌هايش همچنان زبانزد است و در مقاطع مختلف ورزشكاران و چهره‌هاي مشهور ديگري از ورزش كشورمان نيز بوده‌اند كه با شركت در كارهاي خيريه سعي كرده‌اند مردم را به انجام كارهاي خير تشويق كنند. حضور چهره‌هاي ورزشي مشهور در كارهاي خيريه از آن كارهاي خوب و قابل تقدير است كه بازخوردهاي زيادي در سطح جامعه دارد. آخرين آن هم نامه كريم باقري و مهدي مهدوي‌كيا براي حمايت از كودكان كار بود. در گفت‌وگو با بهمن فروتن كارشناس مسائل ورزشي – اجتماعي حضور ستاره‌هاي ورزش در كارهاي خيريه و تأثيراتي كه مي‌تواند بر جامعه بگذارد را بررسي كرده‌ايم.
آقاي فروتن! مي‌خواهيم درباره حضور ستاره‌هاي دنياي ورزش در كارهاي خير و عام‌المنفعه صحبت كنيم، كاري كه در ايران هم مانند تمام دنيا انجام مي‌شود، ارزيابي‌تان از اين حركت چيست؟
در جامعه‌اي كه اختلافات سطح درآمد زياد مي‌شود، به طور معمول بخشي از مردم به كمك‌هاي ديگران احتياج پيدا مي‌كنند و اين كمك كردن به قشرهاي آسيب‌پذير يك حركت اجتماعي است. در اين حركت هر كسي كه وسعش مي‌رسد و موظف است كه همان كمك كردن به افراد نيازمند جامعه است، شركت مي‌كند. به طور معمول كسي كه در جامعه احساس وظيفه كند و به زندگي ديگران فكر كند و برايش مهم باشد، در اين حركت اجتماعي شركت مي‌كند. يك آدم بي‌نام و نشان مي‌تواند بيايد و مبلغ هنگفتي كمك كند، به طوري كه اصلاً ديده نشود. نوع ديگر اين كمك كردن شركت و حضور چهره‌هاي مشهور دنياي هنر و ورزش در فعاليت‌هاي خيريه است.
حضور اين افراد چقدردر افزايش كمك‌هاي مردم و تشويق آنها تأثيرگذار است؟
طبيعتاً اين افراد الگوي خيلي‌ها هستند و اين تفاوت را با كساني كه به صورت ناشناس كمك مي‌كنند رقم مي‌زند. كمك ورزشكاران مشهور مي‌تواند به وجود‌آورنده يك موج در جامعه باشد، موجي كه مردم و كساني كه اين ورزشكاران الگويشان هستند را به سمت كمك كردن به نيازمندان ترغيب مي‌كند تا به افرادي كه نياز به كمك مالي و مايحتاج زندگي دارند با موجي كه توسط ورزشكاران شناخته شده و محبوب به راه افتاده به آنها كمك مي‌شود. حضور قهرمانان ورزشي سبب مي‌شود تا افرادي كه ممكن است نسبت به وجود افراد نيازمند در جامعه بي‌تفاوت باشند، تشويق شوند و در كمك به ديگران شريك شوند.
اين حركت و اين موج اجتماعي تا چد مي‌تواند سبب فرهنگ‌سازي براي كمك به نيازمندان و شركت مردم در كارهاي خيريه شود؟
قطعاً حضور ورزشكاران در كارهاي خيريه باعث فرهنگ‌سازي مي‌شود و اين مي‌تواند در تمامي حوزه‌ها اتفاق بيفتد. به عنوان نمونه مي‌توانم حركتي را كه امريكايي‌ها در واليبال انجام دادند، مثال بزنم. واليباليست‌هاي امريكايي در بازي با ايران به احترام تماشاگراني كه روزه بودند تا زمان افطار آب نخوراند و اين يك حركت فرهنگي بود كه قابل ستايش است. كارهاي خير مانند كمك كردن يك نوع فرهنگ‌سازي است، مانند كاري كه امريكايي‌ها انجام دادند و به آئين و اعتقاد ما در‌روزه داري احترام گذاشتند. ورزشكاران به عنوان الگو نقش زيادي در فرهنگ‌سازي براي انجام كارهاي خير دارند و اين ريشه در اعتقادات ما دارد.
در اين باره هم مي‌توان كمك جمع كردن تختي براي زلزله‌زدگان بوئين‌زهرا را مثال زد، حركتي كه در افزايش كمك‌ها تأثير گذاشت. چرا اين روزها كمتر چهره‌هاي مشهور چنين موجي ايجاد مي‌كنند؟
ورزش امروز ايران متأسفانه با فقر فرهنگي در موج به وجود آوردن براي حركت اجتماعي جهت كمك به نيازمندان روبه‌رو است. اين در حالي است كه ورزش كشورمان از قديم‌الايام مهد جوانمردان و انجام كارهاي خير از جمله رفتار بارز پهلوانان و قهرمانان بوده است. متأسفانه با ورود پول زياد به سيستم ورزش كشور به خصوص فوتبال، همه چيز در مسائل مادي خلاصه مي‌شود و كمتر به مسائل معنوي و گرفتن دست فقرا و شركت در كارهاي خير توجه مي‌شود. در ورزش كشورمان فرهنگ‌سازي و كارهاي فرهنگي عقب‌تر از جنبه‌هاي فني و حاشيه‌اي است و لنگان لنگان حركت مي‌كند و حتي مي‌توان گفت ايستا است.
اما بايد به سمتي برويم كه از اين ظرفيت و پتانسيل ورزشكاران مشهور براي تشويق مردم به كارهاي خير استفاده كرد.
همينطور است، حركت يك چهره مشهور ورزشي باعث مي‌شود تا اين چهره به جامعه بگويد كه نبايد همديگر را فراموش كنيم و شركت كردن در فعاليت‌هاي خيرخواهانه توسط يك آدم مشهور سبب مي‌شود جامعه را بيدار كند و افرادي كه از اين فرد الگو مي‌گيرند، به ديگران نيز فكر كنند و هر كمكي براي برطرف شدن فقر افراد نيازمند لازم است انجام دهند. به همين خاطر بديهي است كه حضور ورزشكاران مطرح در كارهاي خير بايد گسترش پيدا كند تا اين فرهنگ‌سازي براي كمك به همنوع با استفاده از ظرفيت قهرمانان ورزش به صورت كامل استفاده شود.
البته اين كاري است كه در سراسر دنيا انجام مي‌شود. شما با توجه به تجربياتتان در فوتبال آلمان در اين باره بيشتر صحبت مي‌كنيد؟
در خارج از كشور بازيكنان مشهور به عنوان نمونه مثلاً در رشته‌اي مانند فوتبال هر كدام مؤسسه خيريه مجزايي دارند و از اين طريق وارد برنامه‌هاي عام‌المنفعه مي‌شوند. به هر حال بيشتر اين بازيكنان از خانواده‌هاي فقير و محلات سطح پايين كشورشان رشد كرده‌اند. وقتي به شهرت و پول رسيده‌اند، خيلي از آنها به خصوص آفريقايي‌ها گذشته‌شان را فراموش نمي‌كنند و رو به كارهاي خير مي‌آورند و از طريق مؤسسات و برنامه‌هاي خيريه‌اي كه شركت مي‌كنند به دنبال اين هستند كه به بقيه همنوعان خودشان كه روزگاري خودش هم مانند آنها بوده‌اند كمك كنند و دستشان را بگيرند و از وضعيت اسفباري كه زندگي مي‌كنند نجاتشان دهند. به عنوان مثال آموروزو بازيكن سابق تيم بورسيا دورتموند در مصاحبه‌اي گفته بود كه او در زمان كودكي صبح‌ها زودتر از بقيه از خواب بيدار مي‌شده و دليل آن هم اين بوده كه به گفته خودش مي‌توانسته در خاكروبه‌ها غذاي بهتري پيدا كند. اين بازيكن وقتي به شهرت مي‌رسد و بازيكن معروفي مي‌شود تصميم مي‌گيرد با بخشي از پولي كه به دست آورده براي افراد فقير منطقه‌اي كه زندگي مي‌كند غذا و ساير كمك‌هايي را كه نياز دارند، تهيه كند و حضور فعالي در امور خيريه داشته باشد.
