طي چند ماه اخير، موضوع انتخاب رؤساي دانشگاهها آنقدر تكرار شد كه كم‌كم مي‌رفت تا به بحثي بي‌معني آن هم براي خالي نبودن عريضه در محافل علمي تبديل شود كه بالاخره روز گذشته خبر رسيد كميته انتخاب رؤساي دانشگاهها در جلسه شوراي عالي انقلاب فرهنگي تصويب شده است.
بر پايه اين خبر و در دستور جلسه ديروز شوراي عالي انقلاب فرهنگي قرار شد كميتهاي با حضور دبير شوراي عالي انقلاب فرهنگي، رئيس نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري، وزير علوم، وزير بهداشت و مسئول بازرسي و نظارت شوراي عالي انقلاب فرهنگي، تشكيل شود تا از اين پس بررسي و انتخاب رؤساي دانشگاهها به جاي طرح در جلسه شوراي عالي انقلاب فرهنگي در اين كميته صورت پذيرد؛ موضوعي كه با واكنش زيادي از طرف استادان و صاحبنظران روبه‌رو شد و اين گمانه‌ها را تقويت كرد كه شايد طولاني كردن انتخاب رؤسا و مطرح نشدن اين موضوع از طرف وزارت علوم در شوراي عالي انقلاب فرهنگي پروسه‌اي بوده براي تولد كميتهاي كه امروز سرو كله‌اش پيدا شده است.
قريب به دو سال از آغاز به كار دولت تدبير و اميد مي‌گذرد. از همان ابتدا و با شروع به كار سرپرستان وزارت علوم، زمزمه‌هايي مبني بر تغيير رؤساي دانشگاهها هم آغاز شد تا اينكه باروي كارآمدن فرجي‌دانا به عنوان وزير در يكي از حساس‌ترين وزارتخانه‌هاي دولت، تغييرات در مديريت دانشگاهها نيز استارت خورد. از آن زمان، سرپرست‌هاي تازه، به كرسي رياست دانشگاهها تكيه زدند تا طبق آيين‌نامه شوراي عالي انقلاب فرهنگي ظرف شش ماه تكليف ماندن يا نماندن‌شان روشن شود. البته اين مهم از بزرگ‌ترين دانشگاه كشور يعني دانشگاه تهران شروع و تا دانشگاه‌هاي كوچك‌تري مانند دانشگاه مراغه و قوچان و... كشيده شد تا هر سرپرست براي مشخص شدن تكليفش ماه‌ها به انتظار بنشيند.
روزها از پس هم آمدند و رفتند و در حالي كه امروز حدود 30 دانشگاه كشور بدون رئيس اداره مي‌شوند و انتخاب رؤساي دانشگاهها به دليل اختلافاتي كه در اين شورا وجود دارد در دستور كار شوراي عالي انقلاب فرهنگي قرار نمي‌گرفت.
آموزش عالي، اولويت چندم دولت؟تعداد دانشگاه‌هايي كه نياز به رئيس دارند آنقدر زياد است كه چندي پيش يكي از اعضاي شوراي عالي انقلاب فرهنگي نيز با تأكيد بر كند بودن روند انتخاب رؤسا گفته بود: «در حال حاضر تعداد دانشگاه‌هايي كه با سرپرست اداره مي‌شوند زياد است و اعضاي شورا نگران هستند كه براي تعيين رؤسا به شيوه قبلي زمان نداشته باشيم به همين دليل پيشنهاداتي را براي تسريع روند مطرح كردند ولي هنوز پيشنهادات نهايي نشده است...». اما زماني كه مشخص شد قرار است كميتهاي با حضور دبير شوراي عالي انقلاب فرهنگي، رئيس نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري، وزير علوم و سه نفر با حكم رئيس‌جمهور مسئوليت تعيين و تأييد رؤساي دانشگاهها را برعهده بگيرند، گروهي از صاحبنظران به اين نوع انتخاب واكنش نشان دادند.
همه مديران فرهنگي را بايد شورا تعيين كند حسين كچوئيان، عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي، درباره واگذاري تعيين رؤساي دانشگاهها به دولت، گفت: «با توجه به تأكيدات امام خميني(ره) نسبت به وظايف شوراي عالي انقلاب فرهنگي و حساسيت مقام معظم رهبري به اين موضوع، بايد همه مديران فرهنگي كشور از سوي شوراي عالي انقلاب فرهنگي تعيين شوند و حتي در قانون مديريت خدمات كشوري هم اين موضوع آمده است، بنابراين تغيير اين روند داراي مشكل است.» در همين رابطه يكي از اعضاي هيئت علمي پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي سپردن انتخاب رؤساي دانشگاهها را به دولت، خطايي راهبردي دانست. شهريار زرشناس گفت: « شوراي عالي انقلاب فرهنگي به نوعي مقر و ستاد تصميم‌گيري استراتژيك براي عرصه فرهنگ است و ما هيچ سازمان و نهادي بالاتر از شورا در امر تصميم‌گيري نداريم، اينكه چقدر به وظايفش عمل كرده، بحث ديگري است اما به لحاظ جايگاه، اين شورا جايگاه بسيار رفيعي در برنامه‌ريزي بنيادين فرهنگي كشور دارد، بنابراين انتخاب رؤسا حتماً بايد با نظر و از سوي شوراي عالي انقلاب فرهنگي صورت بگيرد.»
رئيس كميسيون بهداشت مجلس نيز در خصوص طرح‌ها تفويض اختيار انتخاب رؤساي دانشگاهها به كميتهاي خاص گفت: «نبايد به سادگي اختيارات شوراي عالي انقلاب فرهنگي را گرفت.»
حسينعلي شهرياري افزود: «در حال حاضر بيش از ۳۰ سال است كه انتخاب رؤساي دانشگاه با شوراي عالي انقلاب فرهنگي بوده و تاكنون مشكلي از اين بابت وجود نداشته است و در صورتي كه اين اختيار به ديگران واگذار شود، ممكن است يكسري ديدگاه‌هاي سياسي خاص ايجاد شود و دانشگاهها را تبديل به پايگاه‌هاي حزبي و سياسي كند و اين به مصلحت مملكت نيست.» غلامرضا خواجه‌سروي، معاون فرهنگي سابق وزارت علوم با عنوان كردن اين مطلب كه انتخاب رؤساي دانشگاهها توسط كميتهاي در شوراي عالي انقلاب فرهنگي، تنزل جايگاه آموزش عالي است و مشخص نيست آموزش عالي اولويت چندم دولت است، گفت: «تأييد صلاحيت رؤساي دانشگاهها در حال حاضر در مجموعه‌اي شكل مي‌گيرد كه اين مجموعه از شأن بالايي برخوردار است.» وي تأكيد كرد: «در شوراي عالي انقلاب فرهنگي، يك مجموعه افراد از نظام سياسي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران حضور دارند. بنابراين سطح تصميمات و مصوبات اين شورا بسيار بالا است اما اگر قرار باشد رؤساي دانشگاهها در يك كميته فرعي در اين شورا انتخاب شوند اين امر به معناي تنزل و تقليل جايگاه آموزش عالي است.» معاون فرهنگي سابق وزارت علوم با بيان اينكه انتخاب رؤساي دانشگاهها توسط كميتهاي در شوراي عالي انقلاب فرهنگي، مناسب شأن آموزش عالي نيست، ادامه داد: «برخي از سرپرستان دانشگاهها كه به شوراي عالي انقلاب فرهنگي معرفي شده‌اند، نتوانستند در اين شورا تأييد صلاحيت شوند. بنابراين دولت تلاش داشت قانون را دور بزند تا اين افراد رأي بياورند و اكنون كه چنين اتفاقي رخ نداده، دولت قصد دارد صورت مسئله را پاك كند.»
سياست‌هاي شورا براساس ديدگاه امام(ره) و مقام معظم رهبري استحدود يك هفته پيش بود كه يكي از اعضاي شوراي عالي انقلاب فرهنگي از پيشنهادهاي جديد براي تسريع روند تأييد رؤساي دانشگاهها خبر داده و گفته بود: «رئيس‌جمهور با بررسي زودتر سرپرستان دانشگاهها موافقت كرده است.»
دكتر منصور كبگانيان با تأكيد بر اينكه مديريت دانشگاهها به‌وسيله سرپرست يك اشكال است، گفت: «اصل موضوع، يك اشكال آيين‌نامه‌اي است كه خيلي از اعضاي شوراي عالي در نطق پيش از دستور خود و در برخي از بحث‌هاي داخل جلسه و صحن شوراي عالي انقلاب فرهنگي به آن اشاره كرده‌اند. طبق آيين‌نامه مديريت دانشگاهها حضور سرپرست و فعاليت وي در دانشگاه حداكثر شش ماه است، بنابراين اين انتقاد وارد است كه در حال حاضر مدت سرپرستي تعداد زيادي از دانشگاهها تمام شده و از سقف زماني عبور كرده و بايد به راه‌حلي در اين زمينه فكر كرد.»
اما كبگانيان درباره اينكه آيا روند نيز تغيير خواهد كرد، گفته بود: «چون سياست شوراي عالي انقلاب فرهنگي براساس ديدگاه امام راحل و مقام معظم رهبري شكل مي‌گيرد، بنابراين جهت‌‌هاي كلان تغيير نخواهد كرد. به اعتقاد من افراد از شيوه كار انتقاد دارند، چون تعداد دانشگاهها زياد است و نگراني وجود دارد كه اگر سيستم بخواهد به صورت قبل فعال باشد، زمان زيادي براي رسيدگي نياز داشته باشد.»
مشكل در مديريت كلان نظام آموزش عالي رئيس سابق دانشگاه علامه طباطبايي نيز با بيان اينكه واگذاري انتخاب رؤساي دانشگاهها، تضعيف شوراي عالي انقلاب فرهنگي است، گفت: «واگذاري انتخاب رؤساي دانشگاهها به كميته‌ها، روش مطلوبي نيست؛ اين موضوع باعث باب شدن يك روند غيرقابل قبول مي‌شود كه بعدها تبعات سوء آن مشخص خواهد شد.»
صدرالدين شريعتي با انتقاد از تغيير روند انتخاب رؤساي دانشگاهها در شوراي عالي انقلاب فرهنگي و واگذاري اين صلاحيت به يك كميته فرعي افزود: «اين نوع انتخاب رؤساي دانشگاهها، جايگاه شوراي عالي انقلاب فرهنگي، دانشگاهها و مديريت كلان نظام آموزش عالي را دچار مشكل مي‌كند.» لازم به ذكر است، چندي قبل هاشمي رفسنجاني، رئيس هيئت امناي دانشگاه آزاد نيز اعلام كرده بود كه اين دانشگاه رو به رشد و خودكفايي است كه اگر مزاحمت برايش ايجاد نكنند، براي تعيين يك رئيس دانشگاه بايد زمان زيادي را در راهروهاي شوراي عالي انقلاب فرهنگي منتظر باشيم، البته شورا بايد نظارت داشته باشد ولي دخالت اينگونه نكند.
باسمه تعالی
