پارك قيطريه اين روهاي حال و هواي متفاوتي دارد. به همت سازمان بسيج عشايري يكي زيباترين و بزرگترين پارك هاي تهران ميزبان تعاوني هاي عشايري و روستايي است كه توانمندي هايشان را در قالب نمايشگاه به معرض بازديد عموم گذاشته اند. در جريان گشت و گذار در اين نمايشگاه متفاوت، با خانم فاطمه ذاكريان، كار آفرين نمونه بيرجندي به گفت و گو نشستيم. او با احياء پارچه بافي سنتي در روستاي خوراشاد، براي صد ها نفر اشتغال زايي كرده و سه بار به عنوان كار آفرين برتر در ميان تعاوني هاي كشور مورد تقدير قرار گرفته است.
همكاري با قيد محرمانه!
خانم ذاكريان كه مديرعامل تعاوني روستايي زنان خوراشاد است، درباره آغاز به كارش مي گويد: "تعاوني روستايي ما در سال 82 تاسيس شد و من از سال 83 مسئوليت مديريت آن را عهده دار شدم. براي اينكه بتوانيم براي زنان روستايي اشتغال ايجاد و به اقتصاد خانواده هاي روستايي كمك كنيم، بر آن شديم تا پارچه بافي سنتي يا به زبان خودمان هنر "تو بافي" را دوباره به وسيله پيشكسوتان خوراشاد احياء كنيم. به همين منظور در مسجد خوراشاد جلسه اي برگزار و از مردم خواهش كرديم آن هايي كه اين هنر رو به انقراض و فراموش شده را بلدند و علاقه دارند، براي احياء و آموزش آن به ديگران كمك كنند. اما هيچكدام از مردم روستا اقبال نشان ندادند و حتي اصل تلاش ما براي احياء "تو بافي" در نظرشان مسخره مي آمد. مي گفتند با اين پيشرفت در نساجي صنعتي هيچكس ارزشي براي كار دست قائل نيست و كسي پارچه هاي تو بافي را نمي خرد. وقتي جلسه تمام شد و به بيرجند رسيدم، دختر يكي از اعضاي تعاوني تماس گرفت و گفت مادرم گفته حاضر است كمك كند به اين اين شرط كه هيچكس نفمهمد چون خجالت مي كشد! گفتم مشكلي نيست. قبلا دو دستگاه "تو بافي" را آماده بافتن كرده بوديم كه اگر كسي اعلام آمادگي كرد بلافاصله شروع كنيم. روز بعدش يك نفر ديگر هم تماس گرفت و به شرط محرمانه بودن، براي همكاري اعلام آمادگي كرد. به اين ترتيب هر دو دستگاه ما فعال شد."
خانم هاي تهراني باورشان نمي شد
وي مي افزايد: "بعد از 3 ماه كه توانستيم اين هنر را توسط 5 بافنده زنده كنيم در يك نمايشگاه صنايع دستي در مصلي تهران شركت كرديم. استقبال بسيار خوبي از محصولاتمان شد و كاملا غافلگير شديم، به گونه اي كه در روز دوم نمايشگاه ديگر جنسي نداشتيم كه بفروشيم. در نتيجه انگيزه مان چند برابر شد، گفتيم الحمدلله كه هنوز هم مردم كار دست را ارزش مي گذارند، ديديم كه ما خودمان خودمان را مسخره مي كرديم اما خانم هاي تهراني چقدر پارچه هاي دست باف را دوست داشتند. جالب است بدانيد كه بافنده هاي ما به قدري خوب پارچه ها را بافته بودند كه خانم هاي تهراني باورشان نمي شد محصولات ما كار دست است. يكي از بافنده هاي ما پيرزني بود كه چشمانش خوب نمي ديد، پارچه هايي كه او بافته بود بعضا زدگي داشت. خانم هاي تهراني مي گفتند اين پارچه كار دست است و همين را مي خواهيم، بقيه محصولاتتان كار ماشين است"!
.
اين 289 زن روستايي!
مديرعامل تعاوني روستايي زنان خوراشاد خاطرنشان مي كند: "وقتي برگشتم به خوراشاد براي اينكه بافنده ها را تشويق كنم ريالي براي خودم بر نداشتم و همه درآمد را بينشان تقسيم كردم. موفقيت ما در اين نمايشگاه، روستاي خوراشاد را تكان داد. همه براي هم تعريف مي كردند كه حوله هاي زنان روستا در تهران فروش رفته است. در نتيجه اغلب زنان روستا آمدند و گفتند ما هم مي خواهيم ببافيم. در روستاي ما 350 خانوار سكونت دارند. تعاوني ما با 75 عضو شروع كرد و امروز 289 عضو دارد كه 248 نفرشان فقط در زمينه حوله بافي سنتي فعال اند. ما فقط احيا كننده "هنر توبافي" نبوديم، بلكه آن را در تمام استان ترويج كرديم. امروز زنان روستايي در كل استان مشغول "توبافي" هستند و هر جا كلاسي برگزار شده مرابيان از تعاوني ما دعوت شده اند."
خانم ذاكريان درباره محصولات تعاوني شان ميگويد: "شال سر، حوله مسافرتي، حوله نوزاد، سفره نان، دستمال جيبي، دستمال آشپزخانه، صافي، چادر شب و ... محصولاتي هستند كه خانم هاي روستايي مي بافند. ويژگي پارچه هاي توبافي شده اين است كه از پنبه خالص هستند، جذب آب بسيار بالايي دارند و بسيار كم حجم هستند. از همه مهمتر اينكه پارچه هاي ما ضد حساسيت هستند، يعني براي استفاده نوزادان، افراد سالخورده و كساني كه بيماري هاي پوستي دارند، مطبوع است. اين را به شما بگويم كه هر كس فقط يك بار پارچه توبافي شده خريده، مشتري هميشگي ما شده چون جنس ما خودش، خودش را معرفي مي كند."
از مادربزرگ 85 ساله تا دختر بچه 7 ساله
وي درباره درآمد خانم هاي "توباف" خاطرنشان مي كند: "خانم هاي بافنده در روستاي ما بين 600 تا 1 ميليون تومان در ماه درآمد دارند. خانم هاي روستاي خوراشاد در واقع امروز با هم احساس رقابت مي كنند. وقتي يك خانم مي گويد من امروز 4 پارچه بافته ام، ديگري سعي مي كند فردا 5 پارچه ببافد. ما به ازاي همه ساكنان مونث روستا دستگاه پارچه بافي داريم. امروز شما در هيچ خانه اي وارد نمي شويد مگر اينكه دستگاه پارچه بافي را مي بينيد. ما حتي خانه هايي داريم كه در آن ها 4 نسل در كنار هم به صورت همزمان بافندگي مي كنند. يعني از مادربزرگ 85 ساله، تا مادر، دختر و نوه 7 ساله همزمان در حال بافندگي هستند."
دختران دانشجويمان نه منشي گري مي كنند، نه چشمشان به دولت است
خانم ذاكريان درباره اهميت اقتصادي درآمد بانوان روستاي خوراشاد مي گويد: "بيش از 17 سال است كه خراسان جنوبي با معضل خشكسالي رو برو است. بيشتر درآمد مردم از كار كشاورزي و باغداي حاصل مي شود كه خشكسالي مداوم آسيب شديدي به آن وارد كرده. اما احياء توبافي باعث رونق اقتصادي روستا و بهبود معيشت خانواده ها شده است. مثلا خانواده اي كه 4 نفر در آن "توبافي" مي كنند ماهانه 4 ميليون تومان درآمد دارند. اين را هم بگويم كه خانم هاي روستايي اگرچه به بافندگي مشغولند اما هرگز از وظايفشان در خانواده غفلت نمي كنند، اتفاقا با دلگرمي بيشتري كار خانه داري شان را انجام مي دهند. من وقتي مي بينم يك دختر دانشجو در كنار تحصيلش از اين طريق شغلي پيدا كرده، بالاترين خوشحالي در قلبم پيدا مي شود. الان دختران دانشجوي روستاي ما هزينه تحصيلي شان را با پارچه بافي تامين مي كنند و نه منتظر شغل دولتي هستند و نه مي خواهند منشي گري كنند. مهمترين دلگرمي خانم هاي پارچه باف اين است كه بيمه هستند وخيالشان از آينده راحت است. ما اعضايي در تعاوني مان داريم كه خودشان سرپرست خانوار هستند و امروز وضعيت زندگي شان زير و رو شده و حتي ماشين هم خريده اند. اين را هم بگويم كه دستگاه پارچه بافي در حكم يك دستگاه فيزيوتراپي است و هيچ آسيب جسمي به خانم ها نمي رساند."
ماجراي فرزند معلول خانم ذاكريان
كمتر كسي مي داند كه اين بانوي كارآفرين نمونه يك فرزند معلول نيز در خانه دارد. خانم ذاكريان درباره فرزند معلولش مي گويد: "داشتن فرزند معلول، خواست خدا بوده و من هيچ وقت ناسپاسي نكرده ام، هميشه به خاطر وجود اين فرزند خدا را شكر كرده و از او خواسته ام مرا در امتحان نگهداري از فرزند معلولم موفق بدارد. اين فرزند معلول براي من و خانواده ام مايه خير و بركت است. من به همراه مادر و دو عروسم در يك خانه زندگي مي كنيم. خدا حفظشان كند، آن ها هستند كه در غياب من از فرزندم نگهداري مي كنند. مي خواهم به خانم ها بگوييم انقدرمايوس نباشيد و به خاطر داشته هايتان سپاسگزار خداوند باشيد. من باور دارم كه شكرگزاري، نعمت را افزون مي كند. خيلي ها وقتي ظاهر من را مي بينند مي گويند ذاكريان كه هيچ دغدغه اي ندارد، اما اينطور نيست. ما زنان ايراني بايد از پس روزگار بر بياييم و گرنه زندگي چه معنايي دارد؟"
وقتي بسيج سازندگي و سازمان ميراث فرهنگي دست به دست هم مي دهند
وي در ادامه به كمك هاي بسيج سازندگي و سازمان ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي اشاره مي كند و مي افزايد: " بسيج سازندگي و سازمان ميراث فرهنگي به ما خيلي كمك كردند. اگر كمك نمي كردند نمي توانستيم خوراشاد را تكان دهيم. نمايشگاه ها و كلاس هاي بسيج سازندگي براي ما بسيار مفيد بود. سازمان ميراث فرهنگي هم تعاوني و محصولات ما را به تمام كشور شناساند. نمايشگاه هاي عرضه صنايع دستي براي ما بسيار مهم است. اگر اين نمايشگاه ها نبود فروشي نداشتيم. اگر فروش نباشد توليد هر چقدر كه باشد اهميت ندارد. بايد اول بازار فروش را پيدا مي كرديم. امروز اعضا هرچقدر كه پارچه ببافند ما هيچ دغدغه اي براي فروش نداريم. بعضي وقت ها تاسقف 25 ميليون تومان پارچه در انبار تعاوني جمع مي شود اما من هيچ هراسي ندارم چون مي دانم اگر نمايشگاهي برگزار شود، حتي يكي از پارچه ها باقي نمي ماند. امروز كل استان محصولاتشان را براي تعاوني ما مي فرستند تا برايشان بفروشيم. روستاي ما هم به عنوان اولين روستاي هدف صنايع دستي كشور برگزيده شده است."
مديرعامل تعاوني روستايي زنان خوراشاد درباره اهميت توجه به مشاغل خانگي، تصريح مي كند: "مشاغل خانگي بسيار مهم هستند. رهبر انقلاب هم بر همين نكته تاكيد دارند كه اگر اين مشاغل خانگي احيا شود و مردم از توليدات دست ساز ايراني استفاده كنند همه سر كار مي روند و هيچ انسان بيكاري در ايران پيدا نمي شد. در روزگاري نه چندان دور مردم روستاي ما خجالت مي كشيدند پارچه بافي كنند اما امروز به آن افتخار مي كنند و به آينده خوشبين هستند."
فقط 30 ميليون تومان نقدينگي لازم داريم
خانم ذاكريان مهمترين مشكل تعاوني روستايي زنان خوراشاد را فقدان نقدينگي مي داند و اظهار مي كند: "از 5 سال پيش فرياد مي زنم كه نيازمند نقدينگي هستيم اما مسئولان فقط در حد حرف همراهي كرده اند. قيمت مواد اوليه در نوسان است و ما حداقل به 30 ميليون تومان وام براي خريد نخ مورد نيازمان براي يك سال به صورت مستقيم از كارخانه احتياج داريم. البته ما يك واحد اعتباري كوچك براي اعضاي تعاوني مان ايجاد كرده ايم و به هركس كه كار بافندگي را شروع كند مبلغ 500 هزار تومان وام قرض الحسنه پرداخت مي كنيم."
حتي يك بنر هم وجود ندارد
مديرعامل تعاوني روستايي زنان خوراشاد ضمن تشكر از بسيج عشاير براي داير كردن نمايشگاه صنايع دستي در پارك قيطريه، گلايه اي هم دارد: "در استان ما وقتي قرار است نمايشگاهي برگزار شود، از چند روز قبل در سطح شهر اطلاع رساني مي شود و تبليغات مي كنند. اما براي اين نمايشگاه اطلاع رساني مناسبي صورت نگرفته است. حتي درون پارك قيطريه شما هيچ بنر يا پلاكاردي درباره نمايشگاه نمي بينيد و همه بازديد كنندگان به صورت اتفاقي و شانسي اينجا هستند."
در همين حين يكي از مشتريان غرفه خانم ذاكريان مي گويد: "من هر روز صبح براي ورزش به پارك قيطريه مي آيم. طبيعتا كسي كه براي ورزش به پارك مي آيد، كيف پولش را در خودرويش مي گذارد. امروز كه ديدم عشاير عزيز اينجا هستند خيلي خوشحال شدم اما يادم افتاد كه پولي براي خريد همراهم نيست. اگر اطلاع رساني مي شد يا لااقل يك پلاكارد در پارك نصب مي كردند، اين مشكل پيش نمي آمد. در هر صورت از كساني كه اين نمايشگاه را برگزار كرده اند تشكر مي كنيم، چون ما عشاير را دوست داريم و مي خواهيم با نوع زندگي شان از نزديك آشنا شويم و در حد توان به اقتصادشان كمك كنيم."
