پس از چند هفته بدبيني به روند مذاكرات هستهاي ايران با 1+5، نگاههاي خوشبينانه به نتيجه مذاكرات يك بار ديگر قوت گرفته است. رئيس سازمان انرژي اتمي كه براي اولين بار با وزير انرژي امريكا ملاقات كرده، گفته كه مذاكراتش با ارنستو مونيز « نتايج خيلي خوبي» گرفته و «قدمهاي بلندي» برداشته است، هرچند «هنوز مواردي هست كه بايد مورد بحث قرار گيرد.» مسئول سياست خارجي اروپا ميگويد كه «توافق هستهاي با ايران نزديك است» و نمايندگان آلمان، فرانسه و چين هم نسبت به نتيجه مذاكرات ابراز خوشبيني كردهاند.
به گزارش «جوان»، محمد جواد ظريف، وزير امور خارجه دولت يازدهم و جان كري، همتاي امريكايي او پنجشنبه همين هفته براي دومين بار طي كمتر از 10 روز، در شهر مونترو- سوئيس ملاقات ميكنند. ملاقات كري با ظريف، تقريباً در همان زماني انجام ميشود كه بنيامين نتانياهو قرار است در كنگره امريكا سخنراني كند. ظاهراً پيش از ملاقات اين هفته ظريف با كري، علي اكبر صالحي رئيس سازمان انرژي اتمي از پس فردا (دوشنبه) براي دومين مرتبه با وزير انرژي امريكا مذاكره خواهد كرد.
صالحي هفته قبل بهطور غير منتظرهاي به جمع مذاكرهكنندگان پيوست و با ارنستو مونيز وزير انرژي امريكا كه زماني با او در« ام.اي.تي» امريكا هم دانشگاهي بوده، ملاقات كرد. صالحي در گفتوگو با واحد مركزي خبر، گفته كه در جلسه با هم دانشگاهي سابق خود مسائل فني را مرور كرده كه با بن بست روبهرو شده بود. صالحي مثل هميشه به مذاكرات خوش بين است و بدون اشاره به جزئيات، گفته كه از اين مذاكرات نتايج خيلي خوبي گرفته و قدمهاي بلندي برداشته است و البته هنوز مواردي نيز هست كه بايد مورد بحث قرار گيرد.
به گفته صالحي، ابعاد فني همواركننده مسائل حقوقي و سياسي خواهد بود.
مذاكرات صالحي در سطح ديپلماتيك نيز با ابراز خوشبيني ديپلماتها همراه شد. مجيد تخت روانچي كه در بيشتر سفرها با محمد جواد ظريف همراه است، در ملاقات با با وزير خارجه دانمارك گفت: در دور اخير مذاكرات ژنو پيشرفت قابل توجهي به دست آمد و اميدواريم در مذاكرات هفته آينده قدمهاي مثبت بيشتري برداشته شود. همين نگاه بين ديپلماتهاي اروپايي هم منعكس شده است.
«وانگ يي» و «فرانك والتر اشتاين ماير»وزيران خارجه چين و آلمان، پنجشنبه شب بعد از ملاقاتي كه با همديگر داشتند بر اهميت راهبردي حل موضوع هستهاي ايران ابراز خوشبيني كردند. پيش تر، «نيكولا دو ريوير»نماينده فرانسه در مذاكرات هستهاي نيز بحثهايي انجام شده در مذاكرات اخير را «سازنده» توصيف كرده و گفته بود كه نتايج اين گفتوگوها بعدا مشخص ميشود. فدريكا موگريني مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا پا از اين هم فراتر گذاشته و گفته كه ايران و گروه 1+5 به دستيابي به يك توافق هستهاي نزديك شدهاند. موگريني در گفتوگو با روزنامه امريكايي وال استريت ژورنال تأكيد كرده كه دستيابي به يك توافق ميتواند روابط بين تهران و اتحاديه اروپا كه از سال 2012 به دليل تحريمهايي را كه عليه بازار نفت ايران اعمال شده كمتر شده است تقويت كند.
عناصر احتمالي توافقتيم مذاكره كننده هستهاي همچنان ترجيح ميدهد از محتواي مذاكرات چيزي به بيرون درز ندهد ولي ظاهراً در مذاكرات هفته قبل ژنو كه علي اكبر صالحي رئيس سازمان انرژي اتمي و حسن فريدون مشاور ويژه روحاني نيز حاضر بودهاند، تحولات قابل ملاحظهاي رخ داده است. اينكه دو طرف اصلي مذاكره كننده بر سر چه چيزهايي به توافق رسيدهاند و اختلافات درمورد چه چيزهايي ادامه دارد به درستي مشخص نيست ولي از مجموع اظهارات تيم مذاكره كننده و گزارش غير رسمي طرفهاي غربي، برخي عناصر مهم توافق شامل موارد زير است:
1- مدت زمان توافقدور زماني مورد توافق هستهاي بين ايران با 1+5 بين 10 الي 15 سال خواهد بود. در پنج سال اول، برنامه هستهاي ايران تقريبا در سطحي خواهد ماند كه الان هست ولي جزئيات بيشتر آن در توافق تعيين ميشود. در پنج سال دوم، ايران ميتواند روند برنامه هستهاي خود را به طور تدريجي توسعه بدهد ولي ميزان آن مشخص نيست.
2- دامنه برنامه هستهايبر اساس آخرين گزارشها، طرف امريكايي تا كنون ادامه كار 6 هزار سانتريفيوژ نسل يك ايران طي پنج سال اول را پذيرفته است. اين در حالي است كه ايران در حال حاضر حدود 9 هزار سانتريفيوژ عملياتي دارد. اينكه طي پنج سال دوم و سوم توافق، ميزان توسعه دامنه برنامه هستهاي ايران چه مقدار خواهد بود، مشخص نيست. بر اساس برخي گزارش ها، در مدت پنج سال اولي توافق، ذخاير اورانيوم 5 درصد ايران زير 300 كيلوگرم خواهد ماند. روزنامه الراي كويت اخيرا نوشته كه تهران پذيرفته كه اورانيوم اضافي خود را براي ذخيره كردن به مسكو ارسال كند.
3- تأسيسات هستهايتعداد تاسيسات هستهاي ايران در طول زمان توافق مشخص نيست ولي علي اكبر صالحي در جديدترين اظهارات خود از احتمال «راهبرد توسعه رآكتورهاي كوچك» خبر داده كه ظاهراً در مذاكرات هفته قبل با ارنستو مونيز، وزير انرژي امريكا نيز درباره آنها نيز مذاكره كرده است. رئيس سازمان انرژي اتمي گفته كه رآكتورهاي كوچك در كشورها به عنوان ابتكاري در جهت سرمايهگذاري اندك و سوددهي بالا هستند و به گفته صالحي، وزير انرژي امريكا نيز گفته كه امريكا هم همين راهبرد را دارد. مشخص نيست كه آيا طرف امريكايي در اين باره تعهدي به ايران خواهد داشت يا نه؟
4- تحريمهاتحريمها كليديترين موضوعي است كه طرفهاي مذاكره كننده هنوز بر سر آن به توافقي نرسيدهاند. ايران اعلام كرده كه خواستار لغو يكباره و كامل تحريمها است ولي آسوشيتد پرس در تازهترين گزارش خود به نقل از برخي از منابع گفته كه امريكا آماده است به تدريج تمام تحريمهاي ايران را لغو كند، اما به شرط آن كه ايران نيز محدوديتهاي اعمال شده بر برنامه هستهاي خود را براي 10 الي 15 سالِ ديگر همچنان بپذيرد.