در سالهای اخیر در راستای اجرای طرح مدیریت پسماند، در بسیاری از استانهای کشور، رسیدگی به وضعیت زباله های شهری و بازیافت آنها در راس برنامه های مسئولان قرار گرفته است. تا آنجا که برخی استانها توانسته اند با استفاده درست و اصولی از زباله به عنوان یک سرمایه اولیه نیازهایشان در زمینه های مختلف از جمله تولید کودهای ارگانیک و بدون مواد شیمیایی را برطرف کنند و از این منبع، درآمدهای قابل توجهی کسب کنند. اما در استان کردستان با وجود تولید روزانه بیش از ۹۰۰ تن زباله در بخش‌های کشاورزی، صنعتی، ساختمانی، خانگی و بیمارستانی هنوز اقدامی در خصوص مدیریت پسماندها و زباله های شهری انجام نشده و بنا به گفته کارشناسان با تداوم این روند کمتر از یک دهه دیگر شهرهای استان زیر خروارها زباله مدفون می شوند .
****
از نحوه جمع آوری زباله و شیوه دفن غیر اصولی و غیر بهداشتی آنها گرفته تا نبود جایگاه تفکیک پسماند و انتقال و تلنبار کردن زباله ها و عدم فرهنگ سازی از جمله مهمترین معضلاتی است که در سالهای اخیر کردستانی ها با آن روبرو شده اند. معضلی که قرار بود با اجرای قانون مدیریت پسماند به عنوان اصلی ترین برنامه اداره محیط زیست استان در حداقل زمان ممکن برطرف شود. این در حالی است که بنا به گفته کارشناس مسئول محیط زیست طبیعی استان کردستان تاکنون بارها قانون مدیریت پسماند و آیین نامه اجرایی مربوطه به صورت مکرر و رسمی در کارگروه پسماند پیگیری شده است اما متاسفانه ادارات مربوطه بویژه شهرداری ها تمایلی به اجرای قوانین و ضوابط ندارند و با وجود ابلاغ و پیگیری های مکرر هیچ کدام از شهرداری های استان طرح جامع مدیریت پسماند را ارایه نکرده و هنوز هیچ طرح جامعی در کارگروه پسماند استان به تصویب نرسیده است!
ابراهیم بلند همت با اشاره به برگزاری سه کارگروه پسماند در استان طی سال گذشته گفت: متاسفانه در سال جاری به دلیل عدم تمایل ادارات عضو کارگروه پسماند و عدم پاسخگویی به خواسته های دبیرخانه کارگروه تاکنون کارگروه پسماند برگزار نشده است!گویا بی تفاوتی نسبت به اجرای طرح مدیریت پسماند به تک تک ادارات استان سرایت کرده تا آنجا که با وجود خطرناک بودن پسماندهای صنعتی تاکنون هیچ برنامه مدونی از سوی صنعت معدن و تجارت استان نیز در این رابطه انجام نشده و حتی آمار دقیقی از زباله های صنعتی به کارگروه پسماند ارایه نشده است. وضعیت خطرناک دفن غیربهداشتی زباله های عفونی بیمارستانها و سایر مراکز درمانی هم خود گواه بی توجهی مسئولان استان به مشکل پسماندهاست.
نبود جایگاه دفع پسماندهای خطرناک در استان هم از جمله دیگر مشکلاتی است که سلامت اهالی استان را مورد تهدید قرار داده است. بنا به اعلام اداره کل حفاظت از محیط زیست کردستان از آنجا که استان فاقد جایگاه پسماند ویژه ازجمله پسماندهای پزشکی و پسماندهای دارای خواص خطرناک است ، اینگونه پسماندها ناچارا به استان های دیگر مانند اصفهان انتقال می یابد.علاوه بر این در استان حدود یک هزار واحد صنعتی وجود دارد که 162 واحد آن دارای پسماند ویژه هستند که حمل و نقل و انتقال این پسماند ها به استان های دیگر خطرات زیادی را متوجه محیط زیست می کند از این روا احداث و بهره برداری از جایگاه دفع پسماندهای ویژه برای کاهش این خطرات ضروری به نظر می رسد.
*از بازیافت خبری نیست
بنابه اعلام موسسه بازیافت استان کردستان از هزار تن زباله تولیدی استان کردستان تنها ۸۰ تن، معادل هشت درصد آن بازیافت می شود که 20 درصد آن به بیوکمپوست تبدیل شده، 8 درصد که شامل ضایعات شیشه، پلاستیک و فلزات است به کارگاه ها تحویل داده می شود و از 72 درصد مابقی 12 درصد به شکل بهداشتی دفن می شود و 60درصد دیگر هم به خورد محیط زیست رفته و سلامت مردم را نشانه می گیرد.
چندی پیش فریبا رضایی مدیر عامل موسسه بازیافت استان کردستان با اشاره به مشکل دفن زباله در بسیاری از شهرهای استان گفت: با اقدامات انجام شده برای مدت کوتاهی مشکل تفکیک از مبدا غیراصولی در برخی شهرها حل شد اما به دلیل عدم همکاری شهرداری و اداره اماکن نیروی انتظامی، وضع به شکل سابق برگشت و ضایعات فروشان دوباره در سطح شهرها پخش شدند. در این خصوص مدیرکل حفاظت محیط زیست کردستان هم با اعلام اینکه بعد از سه سال که از تشکیل کارگروه مدیریت پسماند در استان می گذرد هنوز طرح جامع مدیریت پسماندهای شهرهای استان تدوین نشده است بر تعلل مسئولان در این زمینه مهر تایید زد.
ناصح قادری با بیان اینکه کارگروه مدیریت پسماند استان 12 مصوبه داشته که متاسفانه تا به حال حتی یک مورد آن هم اجرایی نشده است گفت: طرح تفکیک از مبدا زباله در شهر سنندج و دیگر شهرهای استان برابر ماده چهار آیین نامه اجرای قانون مدیریت شهری در سال گذشته می بایست اجرایی می شد که این طرح محقق نشد.
وی با اشاره به مشکلات مربوط به مدیریت زباله شهری در شهرهای استان، عدم تفکیک زباله های خشک و تر، عدم وجود آمار دقیق و اطلاعات مربوط به ترکیب زباله ها و جمع آوری و حمل و نقل را از موارد تحقق نیافته در سال گذشته عنوان کرد و افزود: پراکندگی انواع زباله در محلات، عدم تخلیه به موقع سطل های جمع آوری زباله و نامناسب و فرسوده بودن سطل ها، خروج شیرابه از سطل های زباله و نامناسب بودن خودروهای جمع آوری از دیگر موارد مطرح شده بوده که تاکنون مورد توجه قرار نگرفته است.بنا به گفته مدیرکل حفاظت محیط زیست کردستان تا پایان تیرماه امسال قرار بود تمام شهرداری ها نسبت به اصلاح سطل های زباله واقع در محلات اقدام و از سطل های غیرمشبک برای نگهداری شیرابه استفاده کنند اما چس اطز گذشت 7 ماه هنوز در بسیاری از شهرها این امر محقق نشده است.
*احداث نیروگاه بر زمین ماند
یکی از مهمترین اقداماتی که از اوایل دهه 90 برای رفع معضل پسماندها و زباله های شهری کردستان در دستور کار قرار گرفت احداث نیروگاه تولید برق از این زباله ها بود . قرار بود شهرداری سقز به عنوان متولی وارد میدان شده و ظرف چند ماه نیروگاه احداث و نام کردستان به عنوان استان پیشرو در تولید برق از زباله ثبت شود. پس از گذشت دو سال بالاخره کلنگ احداث نیروگاه تولید برق از زباله شهری در سقز به زمین زده شد. تولید روزانه 2 مگاوات برق در ساعت و 36 تن کود در روز به عنوان خروجی این نیروگاه پیش بینی شد و قرار بود در کمتر از یک سال با کمک چند شرکت آلمانی این طرح با هزینه ای بالغ بر 400 میلیارد ریال به بهره برداری برسد و سقز را به عنوان یکی از نخستین شهرهای خاورمیانه در زمینه تبدیل پسماند به بیوگاز و در نهایت تولید برق به روش راکتوری معرفی کند. حالا بیش از یک سال از زمان کلنگ زنی گذشته اما هنوز از انجام اقدامات اولیه ساخت نیروگاه تولید برق از زباله خبری نیست.
