
«پيادهروي جنجالي»... اين نامي است كه ميتوان بر ماجراي پيادهروي محمدجواد ظريف وزير خارجه كشورمان و جان كري وزير خارجه امريكا نهاد. پيادهروياي كه در قلب شهر ژنو محل مذاكرات هستهاي ايران و گروه 1+5 انجام شد تا به سوژهاي داغ براي رسانههاي دنيا تبديل شود.
حالا عكسهاي اين پيادهروي كه در طول تاريخ ديپلماسي جمهوري اسلامي اقدامي خاص محسوب ميشود، دست به دست در رسانههاي پرمخاطب دنيا ميچرخد و كمتر فرد ايراني است كه از تلفنهاي هوشمند استفاده كند و تاكنون تصاوير اين اقدام وزير امور خارجه به دستش نرسيده باشد.
حالا بسياري از افراد خوشبين به عرصه ديپلماسي كشور اين اقدام را نوعي تابوشكني در عرصه ديپلماسي و به كارگيري شيوههاي مدرن در اين مسير ميدانند كه باعث آب شدن يخ روابط تيره و تار ايران و امريكا ميشود، البته از سوي ديگر نيز افراد زيادي بودند كه با تقبيح اين اقدام محمدجواد ظريف، قدم زدن با نماينده دشمن تاريخي جمهوري اسلامي را باعث تضعيف «كاريزماي انقلاب» ميدانند.
سؤالي كه ذهن اكثر مخاطبان اخبار پرونده هستهاي ايران را به خود مشغول كرده و به نظر ميرسد نقطه اشتراك ديدگاههاي مخالف و موافق اين اقدام باشد، بررسي دليل رفتار ظريف و كري است چراكه پيشتر به رغم آنكه مذاكرات بسيار حساستر و فشردهتر از گفتوگوهاي اخير بود، هر دو طرف ترجيح ميدادند در اتاقهاي در بسته اين روند را به پيش ببرند و حتي براي ارائه توضيحي كوتاه هم از محل اقامت خود خارج نميشدند و حال چه شده است كه دو طرف اصلي اين گفتوگوها، شلوغترين نقطه شهر ژنو را براي پيادهروي و ادامه مذاكرات خود برگزيدهاند؟
در پاسخ به اين سؤال، يك نگاه خوشبينانه عنوان شد كه ظريف و كري براي فرار از شنودهاي بينالمللي مذاكراتشان، سالن محل ملاقات را ترك كرده و به شلوغترين منطقه شهر رفتهاند. اين ديدگاه در روزنامه ايران، ارگان مطبوعاتي دولت نيز بازتاب داشته است، در عين حال خود محمدجواد ظريف روايتي ديگر از اين اتفاق دارد كه بيشتر يك شوخي است. او ميگويد: «به دليل اينكه جلسه صريح و جدي داشتيم، شايد نياز بود چند دقيقهاي بحثها متوقف شود و به شكل ديگري ادامه يابد، اين كارها در بحثهاي ديپلماسي خيلي طبيعي است. ژنو دو ايراد داشت: يكي اينكه هتل باغ و حياطي نداشت و ديگر اينكه كوچههاي كنار هتل كه چند دقيقهاي در آن قدم زديم پر از خبرنگار بود و آنها هم اينگونه سوژهها و عكسها را ميپسندند.»
ظريف عذرخواهي كندحالا با گذشت يك هفته از اين حركت، هنوز حواشي در خصوص اين پيادهروي جنجالي ادامه دارد. منتقدان اين اقدام كه تعدادشان كم نيست، معتقدند ظريف با اين پيادهروي دچار اشتباه بزرگي شده و بايد عذرخواهي كند. در همين ارتباط سردار محمدرضا نقدي رئيس سازمان بسيج مستضعفين قدم زدن با وزير خارجه خبيث امريكا در خيابان و نشان دادن صميميت با دشمن بشريت را حركتي كاملاً غلط و ناپسند دانسته و ميگويد: « قدم زدن ظريف با وزير خارجه امريكا زير پا گذاشتن خون شهدا بود. آقاي ظريف ظاهراً نميداند نماينده چه ملت و چه عظمتي است، ايشان بايد رسماً به خاطر حركتهاي ناپسند اخير از ملت ايران عذرخواهي كند.»
در عين حال، مهرداد بذرپاش عضو هيئت رئيسه مجلس شوراي اسلامي نيز با انتقاد از اين اقدام وزير امورخارجه ميگويد: « مسئولان ديپلماسي ما بايد بدانند كه نماينده يك گروه خاص و حزب سياسي نبوده بلكه نماينده ملتي بزرگ و رشيد هستند.» وي پيادهروي وزير خارجه كشورمان با جان كري را اقدامي «زمخت» و نه «ظريف» خواند و خطاب به مسئولان وزارت خارجه ميگويد: «ساختار تحريم را كه برنداشتيد، دستكم ساختار تحقير را شكل ندهيد.»
عضو هيئت رئيسه مجلس شوراي اسلامي گفت: «اگر ابتكاري باشد در پيادهروي ۲۰ ميليوني اربعين است نه پيادهروي با بيربطترين آدم عالم.»
همچنين محمدصالح جوكار از اعضاي كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس نيز نظري مشابه دارد و در همين ارتباط ميگويد: آنها نه تنها هيچ انعطافي از خود نشان نداده بلكه ما را تهديد كردند و لازم بود در برابر اين تهديدات ما نيز مواضع مقتدرانهتري اتخاذ كنيم. اكنون كه غرب جهان اسلام را به تروريسم متهم ميكند، بايد به الزامات ديپلماسي توجه بيشتري داشته باشيم و با آنان به همان شيوه خودشان برخورد كنيم. « نبايد مواضع ديپلماتيك ما به گونهاي باشد كه طرف مقابل را به اين فكر وادارد كه موضع برتر داشته و ميتواند برتريطلبي خود را به ما تحميل كند.»
واكنش سخنگو به منتقداناما در حالي كه منتقدان به اقدام اخير ظريف، خواستار عذرخواهي وزير خارجه شدهاند، روز گذشته محمدباقر نوبخت، سخنگوي دولت در مقام دفاع از محمد جواد ظريف و اقدامش برآمده و آن را فاقد اشكال خوانده است. نوبخت در همين ارتباط و در پاسخ به سؤالي درباره عملكرد وزارت خارجه و اينكه برخي از دستگاه ديپلماسي انتقاد ميكنند عنوان ميكند: « ما بايد به نوعي از دستگاه ديپلماسي و از فرزندان اين ملت كه با منطق و قاطعيت در مذاكرات حاضر شده و از حقوق مردم دفاع ميكنند تشكر كنيم.» در همين حين خبرنگاري از آقاي نوبخت پرسيد كه پيادهروي آقاي ظريف و كري انتقاداتي به دنبال داشتهاست كه سخنگوي دولت با حالتي طنز در پاسخ به وي ميگويد: «مثلاً اينكه چرا پياده رفتهاند و سوار ماشين نشدهاند؟!»
سخنگوي دولت سپس ضمن تشكر ويژه از محمدجواد ظريف ميگويد: با توجه به اتفاقاتي كه رخ داد آقاي ظريف مذاكرهاي با وزير امور خارجه فرانسه داشت و مراتب انتقاد خود را از آن وضعيت بيان كرد. خيلي سخيف است كه مباحثي همچون قدم زدن مطرح و گفته شود اين ناشي از ديپلماسي ضعيف است، عدهاي چون ميبينند مذاكرات با جديت و قاطعيت دنبال ميشود به اين مسائل ميپردازند. اما بايد بدانند كه اين نوع واكنشها جايي در بين مردم ندارد.»
سخنان رهبري چراغ راهاما چالشها در خصوص اين اقدام ظريف در حالي ادامه دارد كه رهبر معظم انقلاب بارها ديدگاه خود را در خصوص شيوه رفتاري ديپلماتهاي كشور با امريكاييها بيان كردهاند. ديدگاههايي كه بايد مانيفست مذاكره با طرف امريكايي باشد. درست پس از نخستين سفر رئيسجمهور به نيويورك و مكالمه جنجالبرانگيز وي با باراك اوباما، رهبر معظم انقلاب نسبت به اين موضوع واكنش نشان دادند و ديدگاههاي خود را در خصوص دولت امريكا اين چنين بيان كردند:«ما از تحرك ديپلماسى دولت حمايت ميكنيم، پشتيبانى ميكنيم. در كنار آمادگىهاى همهجانبه ملت ايران ـ چه از لحاظ اقتصادى، چه از لحاظ امنيت داخلى، چه از لحاظ استحكام ساخت درونى نظام اسلامى، چه از لحاظ وحدت ملى و چه از لحاظ نظامى- به تلاش و تحرك ديپلماسى هم چه در اين قضاياى سفر اخير و چه غير از آن، اهميت ميدهيم و از آنچه دولت ما انجام ميدهد و تلاشهاى ديپلماتيك و تحركى كه در اين زمينه ميكنند، حمايت ميكنيم.
البته برخى از آنچه در سفر نيويورك پيش آمد، به نظر ما بجا نبود؛ لكن ما به هيئت ديپلماسى ملت عزيزمان و دولت خدمتگزارمان خوشبين هستيم؛ البته به امريكايىها بدبينيم؛ به آنها هيچ اعتمادى نداريم. ما دولت ايالات متحده امريكا را دولتى غيرقابل اعتماد ميدانيم؛ دولتى خودبرتربين، دولتى غيرمنطقى و عهدشكن، دولتى سخت در پنجه تصرف و اقتدار شبكه صهيونيسم بينالمللى- كه بهخاطر رعايت خواستهها و منافع نامشروع شبكه صهيونيستى بينالمللى مجبورند با رژيم غاصب و جعلى اشغالكننده فلسطين مماشات كنند، در مقابل او نرمش نشان بدهند؛ اسمش را ميگذارند منافع امريكا، در حالى كه به كلى منافع ملى امريكا با آنچه امروز اينها در حمايت از [آن] رژيم جعلى انجام ميدهند، منافات دارد؛ از همه دنيا دولت ايالات متحده امريكا باج ميگيرد و به رژيم جعلى صهيونيستى باج ميدهد؛ اين حقايق را ما داريم مشاهده ميكنيم- به دولت امريكا اعتمادى نداريم، به مسئولان خودمان اعتماد داريم، خوشبين هستيم، از آنها ميخواهيم كه با دقت، با ملاحظه همه جوانب گامها را درست بردارند، محكم بردارند، منافع ملى را يك لحظه به فراموشى نسپرند.»
حالا اگرچه همه رسانهها حمايت جدي خود را از تيم مذاكره كننده هستهاي بارها ابراز كردهاند اما به نظر ميرسد كه با توجه به ديدگاههاي مقام معظم رهبري، اقدام اخير وزير امورخارجه چندان قابل توجيه نيست و دستگاه ديپلماسي كشور بايد ضمن عذرخواهي، تلاش بيشتري براي حفظ شأن و جايگاه جمهوري اسلامي ايران در مذاكرات انجام دهد.