ماجرای آلودگی هوا فقط منحصر به کلان شهر اصفهان نیست؛ اخبارمنتشر شده در سال‌های قبل بحران آلودگی هوا در شهرهای بزرگ ایران مانند تهران،اراک، شیراز، تبریز و مشهد را نیز تأیید می‌کند. هرساله پدیده گرد و غبار موجود در نواحی مرزی کشور موجب آلودگی هوا می شود و پس از مدتی آسمان کلان شهرها را آلوده می کند و معضلاتی را در این شهرها به وجود می آورد و چنانچه مسئولان امر دقت و توجه لازم را در رابطه با محیط زیست نداشته باشند زندگی در شهرها تهدید جدی به شمار می آید به طوری که سلامت مردم به خطر می افتد. اصفهان در فصل پاییز و زمستان و به خصوص در روز‌های جمعه و شنبه به دلیل ورود موج سرما و عدم وزش باد با پدیده اینورژن مواجه می شود.بر اساس آمار منتشر شده روزانه بیش از 9 نفر در کشور بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند و مطمئناً اصفهان با وجود اینکه یکی از کلان‌شهرهای صنعتی کشور است، نمی‌تواند از این آمار جدا بماند.
****
کارشناسان معتقدند ژنتیک اصفهان به طور طبیعی مستعد پدیده اینورژن است اما این پدیده تنها زمانی خطرساز می شود که در مجاورت آلاینده های جوی قرار بگیرد و بر این اساس چاره اندیشی مسئولان برای کاهش آلودگی اصفهان امری بیش از گذشته ضروری است. رئیس مرکز ازن سنجی اداره کل هواشناسی استان اصفهان با اشاره به آلودگی زیاد هوای اصفهان نسبت به تهران، می گوید: در سنجش آلایندگی برای هر شهر آلاینده های متفاوتی لحاظ می شود که ۵ آلاینده استان اصفهان شامل اکسید و دی اکسید گوگرد، اکسید نیتروژن، ازن و ذرات معلق است.ویکتوریا عزتیان در گفت و گو با "جوان" با اشاره به اینکه در شهر اصفهان آلاینده غالب ، مونوکسیدکربن و سپس ذرات معلق و ازن سطحی هستند، می افزاید: میزان آلاینده های شاخص هر استان در فرمول خاصی قرار می گیرد و شاخصAQI که نشانه ای از میزان آلایندگی است، به دست می آید.وی ادامه می دهد: این نکته لازم به ذکر است که وضعیت آب و هوایی شهر اصفهان به گونه ای است که اینورژن همیشه در آغازین فصل های سرد سال رخ می دهد و به عبارتی ژنتیک منطقه ای که اصفهان در آن قرار دارد مستعد وقوع این پدیده است.
به گفته رئیس مرکز ازن سنجی اداره کل هواشناسی استان اصفهان، اینورژن زمانی خطرساز می شود که میزان آلایندگی در سطح زمین بیش از حد باشد و این پدیده موجب شود این آلودگی از جو خارج نشده و ماندگار باشد.عزتیان در توضیح این پدیده بیان می کند: در حالت عادی و از لحاظ فیزیکی، هوای گرم به سمت بالا و هوای سرد به دلیل سنگینی به سمت پایین حرکت می کند و اين عمل باعث مي شود آلودگي و ذرات منتشره در هوا ناشي از فعاليتهاي انسان اعم از مصرف سوختهاي فسيلي در خودروها و كارخانجات از محدوده تنفس انسانها خارج شود و ما با مشكلي در تنفس مواجه نشويم.
وی با بیان اینکه در اوایل روز و هنگام طلوع خورشید لایه های بالايي به دلیل برخورد اشعه های نور خورشید گرمتر از لایه های زیرین می شود، می گوید: با شروع روز و آغاز فعالیت های انسانی و مصرف سوخت دمای هوای سطح زمین زیاد می شود و این هوای گرم هنگام صعود و حرکت به سمت بالا یا هنگام جا به جایی به وسیله باد با لایه ای هم دما از هوا که توسط تابش خورشید در طبقات فوقانی جو تشکیل شده برخورد کرده و این مانع صعود و تبادل هوا می شود.رئیس مرکز ازن سنجی اداره کل هواشناسی استان اصفهان ادامه می دهد: نتیجه این امر تشکیل یک سطح پوششی بالای شهر است که با گذشت زمان و افزایش فعالیت های انسانی و به دلیل حبس هوا در زیر این لایه مواد آلاینده تولیدشده در سطح زمین باقی مانده و بالا نمی روند.
بنا به گفته عزتیان پدیده اینورژن به ویژه در آبان و آذرماه تا اواسط دی رخ می دهد و تنها راهکار مقابله با خطر این پدیده در مواجهه با آلودگی، بالطبع به کار بردن راهکارهای مختلف برای کاهش آلودگی هواست که در این زمینه مسئولان باید اقدامات لازم در زمینه استانداردسازی فعالیت های کارخانجات صنعتی، خودروها و موارد دیگر را انجام دهند.وی با اشاره به فعالیت های ضروری در روزهایی که شهروندان با پدیده اینورژن روبرو می شوند، می گوید: کاهش استفاده از خودروها، کاهش فعالیت صنایع آلاینده، کاهش حضور غیر ضروری افراد آسیب پذیر مانند سالمندان، خرد سالان، بیماران قلبی تنفسی در فضای باز، کاهش فعالیت های ورزشی در فضاهای باز در چنین روزهایی ضروری است.
رئیس مرکز ازن سنجی اداره کل هواشناسی استان اصفهان، ۶۵ تا ۷۰ درصد آلودگی هوا را مربوط به حمل و نقل و استفاده از وسایل گرمازا و سرمازا برشمرده و بر لزوم صرفه جویی در مصرف برق برای کاهش آلایندگی تاکید می کند.
آلودگی هوا عامل 50 درصد افسردگی اصفهانی ها
در قالب یک پروژه تحقیقاتی توسط دانشگاه صنعتی، اثرات اجتماعی و روانی آلودگی هوا در اصفهان بررسی شد و براساس تحقیقات علمی انجام شده این مهم به اثبات رسید که مردم اصفهان تا 60 درصد موارد به هنگام مواجه شدن با آلودگی‌های هوا احساس ناراحتی پوستی و ریوی می‌کنند.
رئیس مرکز تحقیقات محیط زیست دانشگاه صنعتی اصفهان که آینده خوبی را برای محیط زیست کشور متصور نیست، می گوید: اصفهان نیز همچون دیگر شهرهای بزرگ و صنعتی کشور با فاجعه محیط زیستی روبرو است به طوری که این وضعیت اکنون به مرحله هشدار رسیده است.
حسین مرادی می افزاید: تحقیقات علمی انجام شده نشان داد که آلودگی هوا تا 50 درصد سبب افسردگی مردم اصفهان شده است.
وی با بیان اینکه بیش از 20 درصد مردم اصفهان اظهار کردند که به هنگام مواجه با ترافیک عصبانی و پرخاشگر می‌شوند، تصریح می کند: به هنگام بروز آلودگی هوا احساس خستگی، بی‌حالی، سوزش چشم، اضطراب و سردرد تا 66 درصد موارد بر مردم اصفهان عارض می‌شود.
۱۲ وزارتخانه و سازمان در کاهش آلودگی می‌توانند موثر باشند
پایداری هوا که با اینورژن (وارونگی دمایی) همراه است سبب می شود آلودگیها جابه جا نشده و روز به روز بر آلودگی هوا افزوده شود و مشکلات بی شماری را به طور مستقیم و غیرمستقیم به مردم اصفهان تحمیل کند.
شهردار اصفهاننیز در خصوص آلودگی هوای شهر اصفهان بر این باور است که موضوع محيط زيست وحفاظت از آن نباید ابعاد سياسي به خود بگیرد، محیط زیست شهری، محیطی است که انسان‌های ساکن در آن ضمن برخورداری از آزادی استفاده از محیط با تدوین مقررات اجتماعی رابطه انسان با محیط زیست شهری را قانونمند و کنترل می نمایند.
به گفته دکتر سیدمرتضی سقائیان نژاد، اصفهان یکی از بزرگترین استان‌های صنعتی کشور است که در حدود ۱۰هزار واحد صنعتی که در بین آنها پالایشگاه، نیروگاه، فولاد، پتروشیمی، سنگبری، ذوب‌آهن، پلی‌اکریل، کوره‌های مصالح ساختمانی و... نیز وجود دارند در آن فعالیت می‌نمایند، همچنین تردد خودروهای فرسوده و سوخت نامرغوب استفاده شده در آنها باعث تولید آلاینده‌ها در این شهر هستند.
شهردار اصفهان تاکید می کند:بر اساس بررسی‌های انجام شده حداقل ۱۲ وزارتخانه و سازمان در برنامه کاهش آلودگی هوا می‌توانند نقش موثر داشته باشند و نقش برخی از سازمانها و وزارتخانه‌ها مانند وزارتخانه‌های نفت، صنایع و معادن، کشور، سازمان حفاظت از محیط‌زیست و شهرداری‌ها در این برنامه، مهمتر و کلیدی‌تر است، در خصوص رفع مشکل آب نیز که نقش دستگاههای مختلف کاملا برای همه روشن است، شهرداری اصفهان ضمن انجام فعالیتهای قانونی همواره آماده همکاری با سایر بخش ها در جهت رفع این مشکلات می باشد.
وی معتقد است در مورد مشکل آلودگی هوای اصفهان شعارها را باید به عمل تبدیل کرد و یک حرکت بین بخشی جدی انجام شود و با ترسیم یک نقشه راه عملیاتی، نسبت به رفع این مشکلات اساسی برای پایتخت فرهنگ و تمدن ایران اسلامی اقدام نمود.
طبق آخرین تحقیقات سازمان بهداشت جهانی، آلودگی هوا دلیل اصلی سرطان و مرگ و میر ناشی از آن در جهان است ؛ سالانه حدود ۲۵۰ هزار نفر در جهان از سرطان ریه مرتبط با آلودگی هوا می میرند و در نهایت ۴.۵ ملیون نفر هر ساله در ارتباط با آلودگی هوا جان خود را از دست می دهند .
در کشورما نیز ۲ هزار و ۵۲۷ ایرانی به علت آلودگی هوا جان خود را را از دست داده اند ضمن آنکه ۲ هزار و ۵۲۲ بیمار قلبی و ۴ هزار و ۵۲۵ بیمار تنفسی همزمان با آلودگی هوا در بیمارستان‌ها بستری می‌شوند.به نظر مي رسد حل مشكلات زيست محيطي كشور نيازمند عزم جدي و داشتن سياست گذاري هاي بلندمدتي است كه با تغيير دولت ها خللي در اجراسازي آن ها پيش نيايد. نكته مهم تر اين است كه براي حل اين نوع از مشكلات بايد به فكر راه حل هاي اساسي و ريشه اي بود و از كارهاي نمايشي در اين زمينه اجتناب کرد.
