این طرح با اعتباری بالغ بر 380 میلیون یورو در دستور کار سازمان ایمیدرو قرار گرفت و با انجام مطالعات زیر بنایی و اخذ مجوزهای قانونی مراحل ابتدایی پروژه با سرعت مطلوبی آغاز شد اما پس از مدتی بنا به صدها دلیل از جمله کمبود منابع مالی، دچار رکود شد. پس از آن پروژه مذکور در زمان رییس جمهورهای بعدی مورد تاکید قرار گرفت و جزو اولویت های دولت لحاظ شد و سه وزیر صنایع وقت هرکدام زمان 36 ماهه را برای بهره‌برداری از آن اعلام کردند با این حال عملا خبری از پیشرفت طرح نبود. حالا 11 سال گذشته و مسئو لان استان به دنبال جذب سرمایه گذارهای خارجی اند تا این غائله را به پایان ببرند.
*****
عملیات اجرایی پروژه در طی ده سال حرکت کج دار و مریز تا سال 92 تنها به پیشرفتی کمتراز ده درصد رسید و این در حالی بود که هر سال وعده پیشرفت چشمگیر و تکمیل آن جزو کارهای همیشگی مسئولان مربوطه شده بود اما در این مدت مدیران و مجریان این طرح یکی پس از دیگری با امضای استعفا نامه جای خود را به دیگری می دادند تا شاید مدیر و مجری جدید بتواند از پس موانع و پیچ و خم های این پروژه برآید. از زمان کلنگ زنی این پروژه دلایل گوناگونی برای کندی پیشرفت طرح اعلام می شد اما انچه بیشتر خودنمایی می کرد تغییر مداوم در سطح مدیریت صنعتي کشور و نیز تزریق ناکافی و قطره چکانی اعتبارات دولتی بود . اما ظاهرا کمبود منابع مالی بهانه ای بیش نبود چرا که بعد ها در پی تزریق اعتبارات نیز حرکت لاک پشتی این پروژه شتاب نگرفت.
پول ها کجا رفت؟!
از اواسط دهه 80 هر سال چند میلیون یورو اعتبار به این پروژه تخصیص می یافت اما این سرمایه ها در میان بی مدیریتی و بی مسئولیتی ها گم می شد.به عنوان نمونه اوایل سال 91 نماینده مردم سراب در مجلس شورای اسلامی از تصویب پرداخت ۷میلیون یورو از طرف وزارت صنعت و بازرگانی به طرف خارجی قرارداد نفلین سینیت خبر داده و گفته بود : اگر این مبلغ در موعد مقرر پرداخت نشود جریمه‌های دیرکرد سنگینی به دنبال خواهد داشت.
بنا به گفته نصیرپور قرار بود حداکثر تا اخر اردیبهشت ماه همان سال نخستین سوله‌های آماده شده از محل کارگاه به محل اصلی کارخانه تولید منتقل شود و فاز نخست طرح نهایتا تا ابتدای سال ۹۳به بهره‌برداری برسد. اما این وعده ها تحقق نیافت. پس از ان در سال بعد هم هیئت دولت در سفر چهارم استانی مبلغ 500 میلیارد ریال به این طرح اختصاص داد و با تعیین فاینانس جدید قرار شد این طرح ملی با اراده مسئولان شهری و استانی با شتاب به سمت جلو پیش رود اما همچنان خبری از اتمام فاز نخست نیست .
اما اواسط سال گذشته مدیرعامل ایمیدرو(سازمان توسعه معادن و صنایع معدنی ایران) با اشاره به ناپدیدشدن 54میلیارد تومان بودجه کارخانه آلومینای آذربایجان شرقی مهر تاییدی بر کارشکنی ها و بی مسئولیتی ها زد امیر امینی با اشاره به توافق 18ساله طرح نفلین سینیت (ماده اولیه تولید آلومینا) گفت: پیمانکار قبلی 24میلیارد تومان و 7میلیون یورو پول از ما دریافت کرده که مشخص نیست این مبلغ بابت چه کاری و چگونه هزینه شده، حتی برای این طرح هیچ‌گونه سفارشی نیز انجام نشده و در حال پیگیری حقوقی موضوع هستیم.
وی با اظهار بی‌اطلاعی از سرنوشت اعتبارات تخصیص یافته به پیمانکاران قبلی این طرح افزود: اکنون با تعیین پیمانکار جدید 50میلیارد تومان برای اجرای این طرح از منابع داخلی ایمیدور و 2تا 3میلیارد تومان توسط دولت تأمین و درصورت تحقق فاینانس لازم، این طرح طی 40ماه محقق خواهد شد. امینی همچنین به دو برابر‌شدن هزینه ریالی اجرای 7طرح فولادی که از اواخر سال89 متوقف شده اشاره کرد و گفت: این تأخیر در بخش ارزی نیز موجب افزایش هزینه تسعیر ارز شده است.
روس ها به میدان آمدند
پس از فراز و نشیب بسیار پروژه تولید آلومینا از نفلین سینیت سراب و تعلل ده ساله برای اجرایی شدن این طرح بالاخره روس ها وارد گود شدند تا این طرح نیمه کاره را به مرحله پایان برسانند. اوایل سال جاری قرارداد طرح توليد آلومينا از نفلين سينيت سراب با امضاي سازمان توسعه و نوسازي معادن و صنايع معدني ايران (ايميدرو) و شركت روسي STGوارد مرحله جدیدی شد . مرحله ای که قرار است ظرف سه چهار سال این پروژه را به بهره برداری برساند.
از انجا که در طی این چند سال دلایل متعددی چون ابلاغ سیاست های اصل 44 و منع شدن از تزریق اعتبارات دولتی به بنگاه های اقتصادی و نیز اعمال تحریم ها و فشارهای کشورهای غربی به سرمایه گذاران خارجی از علت های مهم و تاثیر گذار در رکود و تاخیر این طرح عنوان شده است انتظار می رود با رفع این موانع و با ورود این شرکت روسی پروژه مذکور طبق زمانبندی به اتمام برسد چرا که تعلل بیش از این در اتمام آن، سبب هدر رفت بیش از پیش منابع و البته نارضایتی ساکنان این استان می شود که چند سالی است چشم به راه بهره برداری از این پروژه و رفع مشکلات اشتغال جوانان و توسعه اقتصادی منطقه شان هستند.
بنا به اعلام مهدي كرباسيان معاون وزير و رئيس هيات عامل ايميدرو بر اساس قوانين ايران، براي اجراي طرح‌ها بايد به لحاظ تامين تجهيزات و همچنين در اجرا تا 51 درصد از ظرفيت‌هاي ايراني استفاده شود و بر‌اساس اين قرارداد، ايران تضمين خواهد كرد كه طرح توليد آلومينا از نفلين سينيت سراب را فقط با روس‌ها تكميل كند و در مقابل نيز طرف روسي تضمين خواهد كرد كه انتقال دانش فني و تكنولوژي كارخانه را به ايران منتقل كند.
با این تفاسیر حالا باید منتظر ماند تا شرکت خارجی مذکور با اجرای تهعداتش گره کور این پروژه چندین ساله را باز کند و با اجرای این طرح تحول اقتصادی وعده داده شده در منطقه تحقق بیاید. چرا که با توجه به نقش استراتژیک فلز آلومینیوم و تولید پودر آلومینا در آذربایجان که ماده اولیه آلومینیوم است، خودکفایی فلز استراتژیک آلومینیوم در گرو بهره برداری از این پروزه است تا شاید بالاخره آذربایجان شرقی به عنوان قطب صنعت آلومینیوم کشور در آینده مطرح شود..
