رئيس‌جمهور كه روزهاي پر از ديپلماسي خود را در نيويورك به پايان رساند، بلافاصله به روسيه رفت تا در بندر آستاراخان اين كشور گرد ميزي بنشيند كه همسايگان درياي خزر دور آن نشسته بودند.
درياچه‌اي كه بزرگ‌ترين پهنه آبي محصور در خشكي است و به دليل وجود منابع سرشار طبيعي در بستر آن، همواره به عنوان يك نقطه استراتژيك محسوب مي‌شود. وجود اين مزيت طبيعي پيرامون درياي خزر نيز باعث شده كه كشورهاي فرامنطقه‌اي با هدف سوءاستفاده از اين منابع به ويژه در حوزه نفت و گاز به دنبال برهم زدن ثبات اين پهنه آبي باشند؛ روندي كه گهگاهي زمينه‌ساز اختلاف ميان همسايگان درياي خزر شده و باعث آن شده كه هر چندوقت يك‌بار مسئولان ديپلماسي و روساي جمهور كشورهاي حاشيه‌اي درياي خزر گردهم بيايند و به دنبال تدوين يك رژيم حقوقي براي بزرگ‌ترين درياچه كره زمين باشند.
اين تلاش‌ها در حالي است كه پيش از فروپاشي حكومت شوروي و پيدايش كشورهاي جديد در حاشيه درياي خزر، ايران و شوروي در عهدنامه دوستي خود كه در سال 1300 به امضا رسيد، توافق كردند كه تمامي حقوق اين دريا به صورت مساوي بين طرفين تقسيم شود و هر دو حكومت به يك ميزان اجازه بهره‌برداري از منابع دريا را در اختيار داشته باشند. اما با فروپاشي حكومت شوروي و پيدايش سه كشور جديد در حاشيه اين دريا، فرزندان شوروي سابق به دنبال دريافت ارثيه پدري خود از ايران بودند. واقعه‌اي كه باعث كاهش سهم ايران از درياي خزر مي‌شد. در اين ميان حمايت روسيه به عنوان يك قدرت جهاني از كشورهاي نوظهور حاشيه خزر نيز خود باعث شد كه مشكلات در خصوص سهم كشورها از اين پهنه آبي بيش از هر زمان ديگر شود. همين روند باعث شده كه روساي جمهور و تيم ديپلماسي تمامي دولت‌هاي جمهوري اسلامي پس از فروپاشي شوروي تحركات زيادي براي حفظ حقوق كشورمان در درياي خزر انجام دهند. تحركاتي نظير همين سفر دكتر روحاني به بندر آستاراخان براي شركت در نشست كشورهاي حاشيه‌اي درياي خزر...
درياي خزر بايد مركز توسعه و رفاه، صلح و امنيت و سمبل همكاري ملت‌ها باشددر همين ارتباط حجت‌الاسلام والمسلمين دكتر حسن روحاني رئيس‌جمهوري عصر ديروز در چهارمين اجلاس سران كشورهاي ساحلي درياي خزر كه در شهر آستاراخان روسيه برگزار شد، خطاب به روساي جمهور كشورهاي ساحلي درياي خزر گفت: اين نشست نه تنها فرصت مغتنمي را براي همفكري بيشتر فراهم مي‌سازد، بلكه به عنوان ابتكاري سازنده مي‌تواند اين دريا را به نماد همبستگي، دوستي و حسن هم‌جواري تبديل كند.
دكتر روحاني گفت: وظيفه مشترك ما در اينجا، دركنار رايزني براي نزديكي مواضع در رژيم حقوقي و تحديد حدود و دستيابي به همكاري‌هاي بازرگاني و اقتصادي، ايجاب مي‌كند تا درياي خزر، به عنوان كانوني كه ما را با وجود زبان ها، مليت‌ها و ديدگاه‌هاي مختلف، پيرامون خود جمع كرده است، مورد توجه ويژه قرار گيرد.
رئيس‌جمهوري همچنين لزوم توجه به موضوع، مسئله امنيت و همكاري‌هاي جمعي در برقراري آرامش و ثبات در منطقه درياي خزر را يادآور شد و ادامه داد: ما بايد در برقراري ثبات و آرامش با هم همكاري كنيم، لذا مناسب است علاوه بر همكاري كشورهاي ساحلي اين دريا در برقراري امنيت جمعي، اجازه ندهيم دريا و سواحل آن كه اهميت ويژه‌اي براي كشورهاي ساحلي دارد، محل تركتازي افراط‌گري و تروريسم، مواد مخدر، و جنايات سازمان يافته شود.
رئيس شوراي عالي امنيت ملي تصريح كرد: ما نبايد اجازه دهيم امنيت اين دريا و سواحل آن به متغيرهايي غير از منافع جمعي و مشترك كشورهاي ساحل آن وابسته گردد و رفاه و سلامت و آرامش خاطر مردم آن تحت تاثير اين متغيرها قرار گيرد. بنابراين پيشنهاد مي‌كنم در اين خصوص دست به دست هم داده و اين دريا را درياي صلح و توسعه» بخوانيم و بكوشيم تا در زمان مشخص و از طريق رايزني‌هاي فشرده، مقدمات اوليه آن را فراهم نماييم. آنگاه مي‌توانيم با اتكا بر اشتراكات فرهنگي كهن‌مان و با تمسك به پيشينه تاريخي دوستي ملت‌هايمان، گام‌هاي بلندي براي رفاه و توسعه و ثبات مردم سواحل زيباي خزر فراهم آوريم.
دكتر روحاني با اعلام اينكه درياي خزر بايد مركز توسعه و رفاه»، «نماد صلح و امنيت» و سمبل «همكاري ملت‌هاي» ما باشد، اظهار داشت: براي اين منظور شايسته است به اين موضوع بينديشيم كه چگونه بخش بزرگي از اين پهنه آبي بي‌نظير را به عنوان «پهنه آبي مشترك» براي استفاده همگان و تضمين دريانوردي آزاد، مشترك نگه داريم و اين مجموعه را با همكاري‌هاي جمعي و مشترك به سوي «توسعه و رفاه»، و «صلح و امنيت» سوق دهيم.
رئيس‌جمهوري با بيان اينكه امروز، شاهد انعقاد سه موافقتنامه «حفاظت و بهره‌برداري بهينه از منابع زنده آبي»، «آب و هواشناسي»، و «همكاري در زمينه پيشگيري و واكنش به وضعيت اضطرار» در درياي خزر خواهيم بود، گفت: اين دستاوردها – كه در پرتو تلاش نمايندگان كشورهاي ساحلي حاصل شده – بي‌ترديد، برخاسته از رهنمودهاي رؤساي جمهور بوده و مي‌تواند به اهداف مذكور كمك نمايد.
دكتر روحاني از تدوين و اجرايي شدن كنوانسيون تهران و همچنين پروتكل‌هاي الحاقي به آن توسط كشورهاي ساحلي درياي خزر صورت به عنوان اقدامات خوب ياد كرد و گفت: ما نيازمند توجهي بيش از اين، به حفاظت از محيط زيست آسيب‌پذير و شكننده و منابع زنده آبي منحصر به فرد درياي خزر هستيم. در اين زمينه لازم است در كليه طرح‌هاي ملي و منطقه‌اي، اصل خدشه‌ناپذير لزوم رعايت استانداردهاي زيست‌محيطي را مد‌نظر قرار دهيم.
رئيس‌جمهور اظهار داشت: رژيم حقوقي جامع و پايدار را آنگونه تدوين كنيم كه نسل‌هاي آينده، فارغ از هرگونه دل‌مشغولي، بر طراحان و امضاكنندگان، درود فرستند. اعتقاد دارم كه تدوين اين كنوانسيون، بايد با دو عامل «دقت» و «سرعت» پيش رود و نتايج حاصل از آن، به ويژه در «تحديد حدود مناطق دريايي در سطح» و همچنين «تعيين محدوده‌هاي بستر و زيربستر»، پاسخگوي انتظارات افكار عمومي بوده و نيازهاي مردم كشورهاي ساحلي و مصالح جمعي آنان را برآورده سازد.
دكتر روحاني افزود: من به عنوان رئيس كشوري كه نيمي از ساحل‌نشينان اين درياچه در آن ساكن است و هزاران سال با درياي خزر و مسائل آن پيوند خورده است، اعلام مي‌دارم كه تنها راه نيل به صلح و ثبات و توسعه پايدار در منطقه، توجه به مصالح بلندمدت و منافع همه كشورهاي ساحلي درياي خزر و رعايت اصل «اتفاق آرا» در كليه تصميمات متخذه پيرامون اين درياست.
رئيس‌جمهوري تأكيد كرد: ما اعتقاد داريم كه نظام حقوقي جامع و پايدار، بايد براساس اصول و موازين «حقوق بين‌الملل»، «منصفانه بودن نتايج تحديد حدود» و انحصار «حاكميت»، «حقوق حاكمه» و «صلاحيت» صرفاً به پنج كشور ساحلي» ترسيم شود و بهره‌برداري از منابع درياي خزر براي توسعه پايدار و رفاه عمومي، خواست طبيعي ملت‌ها است.
دكتر روحاني با تأكيد بر اينكه تضمين صلح، ثبات و امنيت در خزر در گرو اصول بنيادين است، گفت: اين اصول عبارت است از «پرهيز از ورود به رقابت‌هاي تسليحاتي»، «خودداري از كاربرد نيروهاي مسلح»، «انحصار دريانوردي فقط براي شناورهاي تحت پرچم پنج كشور ساحلي» «ممنوعيت حضور نيروهاي نظامي بيگانه»، «لزوم اتفاق آرا در تصميمات»، «پرهيز از اقدامات يكجانبه»، «آزادي دريانوردي»، «برابري رفتار» و در نهايت «اتخاذ سياست‌هاي هماهنگ» خواهد بود.
نيروي نظامي هيچ كشور خارجي نبايد در درياي خزر قدم بگذاردهمچنين دكتر حسن روحاني پس از پايان مراسم امضاي چهار سند همكاري توسط كشورهاي ساحلي درياي خزر گفت: امضاي اين اسناد مهم در يك روز، نشان‌دهنده اراده كشورهاي ساحلي درياي خزر براي همكاري بيشتر در خصوص مسائل مرتبط با اين درياست.
دكتر روحاني از انرژي، حمل و نقل، شيلات و گردشگري به عنوان زمينه‌هاي همكاري بهتر كشورهاي ساحلي درياي خزر ياد كرد و گفت: اين دريا در طول قرن‌ها به عنوان يك منبع مهم براي مردمان ساحلي آن بوده است و امروز هم يك منبعي غني براي كشورها و مردم منطقه است كه بايد براي حفظ آن كوشيد.
رئيس‌جمهوري گفت: وظيفه تهيه قوانين و مقررات مربوط به درياي خزر با توجه به اينكه اين دريا يك پهنه آبي بسته است، صرفاً با اجماع نظر كشورهاي ساحلي حاصل مي‌شود و بايد در اين خصوص از كار فردي صرف‌نظر كرد و اقدامات مشترك انجام داد.
دكتر روحاني تصريح كرد: كشورهاي ساحلي درياي خزر همه متفق‌القول هستند كه مي‌توانند امنيت درياي خزر را خودشان برقرار كنند و نيروي نظامي هيچ كشور خارجي نبايد در اين دريا قدم بگذارد.
اراده جدي مقامات تهران- باكو بر توسعه روابط استهمچنين رئيس‌جمهور كشورمان، در حاشيه اجلاس سران كشورهاي حاشيه درياي خزر در ديدار الهام علي‌اف، رئيس‌جمهوري آذربايجان، اراده جدي مقامات دو كشور براي توسعه همكاري‌ها را خاطرنشان ساخت و گفت: ظرفيت‌هاي بسيار خوبي در حوزه انرژي، نفت و گاز، تجارت، محيط زيست و گردشگري وجود دارد كه بايد كميسيون مشترك دو كشور در اين زمينه‌ها فعال‌تر شوند.
دكتر روحاني با اشاره به اهميت راه‌اندازي كريدور شمال – جنوب خاطرنشان ساخت: ساخت راه‌آهن ازمسير قزوين به رشت و سپس آستارا سرعت گرفته و بايد با مشاركت طرف آذربايجاني راه‌آهن دو كشور را كه به نفع ملت‌هاي دو كشور است به يكديگر متصل كرد.
رئيس‌جمهوري بر همكاري بيشتر بخش خصوصي دو كشور در بخش‌هاي مختلف تأكيد كرد و خواستار تسهيل در زمينه صدور رواديد براي حضور آسان‌تر تجار ايراني در آذربايجان شد.
دكتر روحاني همچنين بر همكاري‌هاي بين‌المللي دو كشور در مسائل منطقه‌اي و جهاني تأكيد كرد و گفت: تهران و باكو بايد در مجامع بين‌المللي مواضع هماهنگي اتخاذ كنند.
الهام علي اف، رئيس‌جمهوري آذربايجان نيز در اين ديدار كه در محل رزيدانس كنسولگري ايران در آستاراخان برگزار شد، بر پيوستگي امنيت دو كشور ايران و آذربايجان تأكيد كرد و گفت: دولت و ملت آذربايجان علاقه‌مند به گسترش همكاري‌ها با تهران در همه زمينه‌ها هستند.
رئيس‌جمهوري آذربايجان برخي از زمينه‌هاي همكاري ميان دو كشور را يادآور شد و اظهار اميدواري كرد كه در سفر آتي رئيس‌جمهوري ايران در طرح‌هاي نفت و گاز، تجاري و گردشگري توافقات مطلوبي حاصل شود.
دراخبار سیما دیدیم که این اجلاس بانام دریای کاسپین (قزوین) برگذارشد حالا چه اصراری است که ما ومسیولین ان را دریای خزر که ایرانی نیست بنامیم 
