جوان آنلاين: بيش از 9 ماه مي‌گذرد كه اوكراين در تب
و تاب آشوب است و اين وضعيت موجب كشته شدن صدها تن شده است. نقطه كانوني آشوب در
شرق اين كشور است، جايي كه شرق نشينان از ماه‌ها پيش ساز مخالفت را با دولت غربگرا
كوك كرده اند و دولت نيز واحدهاي رزمي را به اين منطقه و براي سركوب آنها فرستاده
است. در اين بين، هجمه مقامات كي‌اف، مركز اوكراين، و حاميان غربي آن عليه روسيه
موج تازه‌اي از تنش بين روسيه و غرب را ايجاد كرده كه گذشته از وضع رژيم تحريمي
عليه روسيه از سوي مقامات غربي، به نظر مي‌رسد اين تنش رنگ و بوي نظامي نيز به خود
گرفته است.
سازمان پيمان آتلانتيك، ناتو، با
انتشار تصاويري مدعي ورود يگان‌هاي نظامي روسي به خاك اوكراين شد تا به طور غير
مستقيم ادعاي كيف در مورد تجاز نظامي روسيه به خاك اوكراين را تاييد كرده باشد و
به همين دليل، ناتو قصد تاسيس يگان واكنش سريع تازه‌اي را به نام «سرنيزه» دارد تا
در شرق اروپا و براي مقابله با تهاجمات احتمالي روسيه مستقر شود. برقراري آتش‌بس
در شرق اوكراين از روز جمعه 9 سپتامبر اميدي در اين اوضاع بحراني براي رسيدن به
صلح و آرامش در اوكراين و حتي شرق اروپا ايجاد كرد اما به نظر مي‌رسد كه اين اميد
كم‌توان است و آتش‌بس ايجاد شده شكننده‌تر از آن است كه بتواند مقدمه‌اي براي
رسيدن به صلح باشد. در واقع، آتش‌بس تنها آرامش يك روزه‌اي را به دنبال داشت و
انفجارهاي شنبه شب در حومه ماريوپل و صبح يك‌شنبه در اطراف فرودگاه دونتسك لرزه بر
اين آتش‌بس و آرامش يك روزه آن انداخت.
هر چند كه رسانه‌هاي غربي مسئوليت نقش
آتش‌بس را به گردن شرق گراين مي‌اندازند اما بايد به عواملي در طرف اوكرايني توجه
داشت كه مي‌توانند موجب نقض آتش‌بس باشند. عامل نخست در اراده پترو پروشنكو، رييس
جمهور اوكراين، بر ايجاد آتش‌بس و حل سياسي بحران در مناطق شرقي است چرا كه تجربه
اين مدت كوتاه از رياست جمهوري تمايل او به استفاده از زور براي حل بحران را نشان
داده است. به همين جهت است كه آتش‌بس‌هاي قبلي نقض شد زيرا پروشنكو تحمل ادامه آتش‌بس
را ندارد. پروشنكو با قبول آتش‌بس وجهه صلح‌طلبانه‌اي را از خود به نمايش درمي‌آورد
اما شايد تصور او از ادامه آتش‌بس در دادن مهلتي به شرق نشينان براي تجديد نيرو
باشد كه توافقش براي آتش‌بس را زير پا مي‌گذارد.
علاوه بر پروشنكو بايد به متحدان سياسي
او در كيف نيز توجه كرد كه به شدت روحيه‌اي ضدروس دارند و احساس مي‌كنند ادامه جنگ
در شرق و تبليغات ضدروسي آنها مي‌تواند در نهايت پاي ناتو و نيروهاي غربي را به
اوكراين باز كند. به اين جهت است كه آرسني ياتسنيوك، نخست وزير اوكراين، قبل از
پروشنكو درخواست كشور خود براي عضويت در ناتو را مطرح كرد و لحني بسيار تندتر از
پروشنكو عليه روسيه داشته است.
امر ديگر در وجود نيروهاي تندرو و ملي‌گراي
افراطي در كيف و به خصوص در ميان فرماندهان و يگان‌هاي نظامي اوكراين است. ارتش
اوكراين بعد از سرنگوني ويكتور يانكوويچ و با بالا گرفتن بحران در مناطق شرقي
دستخوش تغييرات قابل توجهي شد به نحوي جريان ملي‌گراي افراطي هم توانست در ميان
فرماندهان آن جايي پيدا كنند و هم اين كه يگان‌هايي از اين افراد در ارتش تشكيل
شد. اين جريان به طور كلي تنفر اساسي از روسيه و هواداران آن در شرق دارد و بخشي
از آنها به طور مستقيم در جنگ با دو استان شرقي مشاركت داشته‌اند. اين جريان به
هيچ‌وجه حاضر به مصالحه سياسي به هواداران روسيه در آن دو استان شرقي نيست بلكه
معتقد است بايد با زور اسلحه باقي‌مانده روس‌ها را در اوكراين پاك كرد.
خطر اساسي از ناحيه اين جريان متوجه
آتش‌بس و رسيدن به صلح و آرامش از طريق مصالحه سياسي است. بايد توجه داشت كه آتش‌بس
به راحتي و با شليك هر اسلحه‌اي قابل نقض است و امكان دارد كه جريان ملي‌گراي
افراطي به اندازه پروشنكو صبر نداشته باشد تا انتخابات پارلماني برگزار شود. از
اين رو، معلوم نيست كه پروشنكو به طور كامل براي كنترل اين جريان در ارتش و
نيروهاي نظامي قدرت داشته باشد به خصوص اين كه برخي از يگان‌هاي نظامي كيف توسط
واحدهاي خصوصي و توسط همان ملي‌گرايان افراطي تشكيل شده‌اند و اين واحدها حتي به
لحاظ سازماني به طور كامل تحت كنترل دولت و ارتش نيستند. از اين رو، آتش‌بس 9
سپتامبر در وضعيت شكننده‌اي ايجاد شد و نمي‌توان چندان اطمينان داشت كه بحران اين
كشور سرانجام سر ميز مذاكره حل و فصل بشود.
