جوان آنلاين: در سالهای اخیر
شاهد شکل گیری سازمانها، ائتلاف ها و گروه هایی در سطح بین المللی از سوی قدرت های
غیر غربی هستیم که کارکرد و فعالیت آنها مستقیما متوجه مقابله با نهادها و فرایندهای
غربی در سطح بین المللی است. یکی از مهمترین گروه های بین المللی نوظهور گروه
بریکس است.
برزیل، روسیه، هند
و چین چهار کشور بزرگ هستند که قدرت‌های اقتصادی نو ظهور قرن 21 محسوب می‌شوند، این
چهار کشور در سال 2009 ائتلافی را بنیان نهادند که بریک (BRIC) (متشکل از برزیل، روسیه، هند و چین)
نام گرفت. در دسامبر سال 2012 وقتی آفریقای جنوبی هم به این ائتلاف پیوست، نام این
سازمان به بریکس (BRICS)
تغییر یافت.
بدین ترتیب گروه
بریکس یک گروه بین‌المللی متشکل از کشورهایی از چند قاره است. کشورهای گروه بریکس
30 درصد مساحت جهان و 42 درصد از جمعیت جهان را به خود اختصاص داده‌اند. گروه بریکس
را می‌توان یک باشگاه اقتصادی با گرایشات سیاسی دانست. کشورهایی که بریکس را تشکیل
داده‌اند فقط کشورهای نوظهور اقتصادی محسوب نمی‌شوند بلکه قطب‌های اصلی ساختار چند
قطبی جهان هستند.
در واقع بعد از سلطه
کامل امپراطوری انگلیس در قرن 19 میلادی و آمریکا در قرن20 میلادی این اولین بار است
که اتحادیه ای متشکل از چند کشور نوظهور اقتصادی، قصد تغییر مناسبات مالی و
اقتصادی و در نهایت سیاسی جهان را دارد. به نظر می رسد بریکس با تصمیمات اخیر خود قصد
اعلام این موضوع را دارد که نظام اقتصادی غرب به سمت زوال پیش می‌رود و اینکه دیگر
آمریکا به عنوان یک هژمون جهانی نمی‌تواند توسط نهادهایی همچون بانک جهانی و صندوق
بین‌المللی پول و نیز با سلطه دلار به عنوان ارز اصلی بین المللی، بر سیاست های
مالی و پولی در راستای منافع خود و متحدانش تاثیر بگذارد.
ششمین نشست
ششمین نشست سران
کشورهای عضو بریکس بمدت دو روز در روزهای
سه شنبه و چهارشنبه 24 و 25 تیر با هدف توسعه اقتصادی، سیاسی و بین‌المللی برگزار شد.
راه اندازی بانک توسعه و صندوق ذخیره ارزی به عنوان وزنه متعادل کننده نهادهای مالی
غربی مهم ترین دستور جلسه رهبران کشورهای عضو بریکس در نشست سه شنبه بود. کشورهای عضو بریکس در نخستین روز نشست
خود در "فورتالزا" برزیل در یک اعلامیه مشترک از راه اندازی یک بانک توسعه
با سرمایه اولیه 50 میلیارد دلاربا سهم مساوی کشورهای عضو و یک صندوق ذخیره ارزی با
سرمایه 100 میلیارد دلار خبر دادند. در این اعلامیه آمده است که نخستین رئیس بانک توسعه
بریکس از هند و رئیس هیئت مدیره آن از کشور برزیل انتخاب خواهد شد. مقر بانک توسعه
بریکس در شانگهای چین خواهد بود. وزرای اقتصاد و رؤسای بانک‌های مرکزی از پنج کشور
عضو نیز در این نشست شرکت می‌کنند. امضای قرارداد ایجاد بانک توسعه از اهداف مهم نشست
گروه «بریکس» است. این بانک علاوه بر بعد اقتصادی دارای بعد سیاسی نیز می‌باشد و دارای
اهدافی چون توسعه همکاری، تجارت و سرمایه‌گذاری متقابل خواهد بود، زیرا کشورهای عضو
«بریکس» از جایگاه ویژه و خاصی در اقتصاد جهانی برخوردار هستند.
این بانک توسعه برای
تأمین مالی زیرساخت‌ها و پروژه‌های متناسب نه تنها در کشورهای عضو «بریکس» بلکه در
کشورهای در حال توسعه نیز اختصاص خواهد یافت. صندوق ذخیره «بریکس» نیز برای کمک به حل مشکلات مالی کشورهای عضو اختصاص
می‌یابد. نشست سران گروه بریکس متشکل از کشورهای برزیل، روسیه، هند، چین و افریقای
جنوبی روز چهارشنبه با دیدار با رهبران امریکای جنوبی ادامه یافت. در این راستا
سران بریکس نشستی را با سران اتحادیه کشورهای آمریکای جنوبی (اوناسور) و همچنین با
حضور «کریستینا فرناندز» رئیس جمهور آرژانتین برگزار کردند. در این دیدار، گسترش همکاری ها میان اعضای
گروه بریکس و کشورهای امریکای لاتین مورد بررسی قرار گرفت.
مقابله با
آمریکا
یکی از مهمترین
مباحث مطرح شده در نشست امسال بریکس، اظهارات تند ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه
علیه سیاستهای خصمانه آمریکا بود. پوتین خواستار مقابله کشورهای عضو بریکس با سیاست
های خصمانه آمریکا علیه کشورهای مخالف واشنگتن و متحدانش شد. رییس جمهوری روسیه با
بیان این که کشورهای عضو بریکس قصد ایجاد ائتلاف نظامی- سیاسی ندارند، بر گسترش رایزنی
های سیاسی با کشورهای بریکس و تشریک مساعی در سازمان های بین المللی و در وهله اول
سازمان ملل تاکید کرد.
از دیدگاه رییس جمهوری
روسیه، گروه بریکس باید به اتحادیه ای بزرگ و بخش جدایی ناپذیر سیستم مدیریت جهانی
به منظور توسعه پایدار کشورها تبدیل شود. پوتین بر لزوم توسعه همکاریهای کشورهای عضو
بریکس در مجامع بین المللی به ویژه سازمان ملل تاکید کرد. وی گفت: باید همکاری کشورهای
عضو گروه بریکس برای مقابله با چالش های معاصر به ویژه در عرصه های امنیتی و مبارزه
با تروریسم تقویت یابد. به نظر می رسد سخنان پوتین درباره ایفای کارکردهای جدید توسط
بریکس نشانه رویکرد روسیه برای شکل دهی نظم جدیدی در عرصه جهانی برای مقابله با نظم
بین المللی کنونی است که غرب و بویژه آمریکا سعی دارد در آن نقش قدرت هژمون را بازی
کند.
در اجلاس سران بریکس
در برزیل، مساله تحریم های یکجانبه که معمولا از طرف آمریکا و متحدانش علیه کشورهای
مخالف سیاست های آنها اعمال می شود مطرح شد. در واقع یکی از ابزارهای اصلی آمریکا برای
پیشبرد اهداف و سیاست های خود و مجازات کشورهای مخالف و رقیب استفاده گسترده از رژیم
تحریم است. طبق آمارها دولت آمریکا همواره بزرگترین سهم را در کاربرد سیاست تحریم اقتصادی
داشته است. در مجموع، دو سوم تحریم های اقتصادی جهان توسط دولت آمریکا اعمال گردیده
است. آمریکا از جنگ جهانی اول تا سال 1990 میلادی 115 بار از ابزار تحریم بمنظور مجازات
و یا وادار کردن کشورها برای تغییر خط مشی شان استفاده کرده است. سهم آمریکا در دو
دهه اخیر از اعمال تحریم ها 92 درصد بوده است. این در حالی است که در بسیاری موارد
متحدان اروپایی آمریکا با این کشور علیه کشور ثالث همراهی کرده اند.
جدیدترین مورد این
تحریم ها، تحریم های غربی علیه روسیه به بهانه نقش این کشور در بحران اوکراین است.
رییس جمهوری روسیه در این باره اظهار داشته است که در شرایط کنونی روسیه مورد حمله
تحریمی آمریکا و متحدان این کشور قرار گرفته است و بدین لحاظ کشورهای عضو بریکس باید
تدابیری بیابند که از سیاست های خصمانه و فشارهای سیاسی آمریکا و متحدانش بر کشورهای
مخالف سیاست های آنها جلوگیری کند. در واقع روسیه بر این گمان است که باید کشورهای
جهان و در این مورد کشورهای بریکس که جزء اقتصادهای نوظهور جهان هستند و اهمیت اقتصادی
و تجاری آنها در صحنه جهانی روز به روز افزایش می یابد، باید با هماهنگی و اتحاد رودرروی
آمریکا و سیاست های خصمانه آن از جمله اعمال تحریم ها بایستند و مانع از ادامه این
روند غیرمنطقی و سلطه گرانه در صحنه بین المللی شوند. از دیدگاه روسیه این کار از طریق
افزایش نقش واهمیت بریکس در صحنه سیاست و اقتصاد جهانی و در این راستا، حضور پر رنگتر
در مجامع سیاسی و اقتصادی بین المللی میسر خواهد شد.
اهمیت روز افزون
بریکس
با توجه به
اهمیت نشست امسال سران بریکس و تصمیمات مهمی که در آن اتخاذ شده است، نیکلاس مادورو
رئیس جمهوری ونزوئلا اعلام کرد، این تصمیمات، مسیر قرن 21 را تغییر می‌دهد. مادورو
در این باره تاکید کرد که سران بریکس در نشست خود تصمیمات بسیار مهمی اتخاذ کردند تا
قوانین سیاسی و اقتصادی جهان را تغییر دهند. بگفته مادورو، بلوک بریکس تصمیم گرفته
تا بانک توسعه‌ای را با سرمایه اولیه 100 میلیارد دلار راه‌اندازی کند، علاوه بر این
کشورهای بریکس تصمیم دارند تا یک سیستم تجاری و اقتصادی را بین اعضای خود ایجاد کرده
تا واحد پولی همین کشورها را به جای دلار آمریکا استفاده کنند.
مساله جایگزینی ارز
دیگری به جای دلار در معاملات و مبادلات بین المللی بجای دلار مدتهاست که از سوی برخی
اقتصادهای نوظهور مانند چین و نیز کشورهایی مانند روسیه مطرح شده و حتی گامهای عملی
برای تحقق این ایده را برداشته اند. از جمله در جریان دیدار اخیر ولادیمیر پوتین رئیس
جمهور روسیه از چین، این دوکشور در زمینه‌های انرژی، حمل و نقل و زیرساخت ها ۴۹ توافقنامه
امضا کردند.این توافق ها روسیه و چین را قادر می‌سازد دلار امریکا را کنار گذاشته و
برای پرداخت به یکدیگر از یوان و روبل استفاده کنند. انتظار می‌رود که این اقدام سلطه
دلار به عنوان ارز معتبر بین المللی را تضعیف
کند.
مواضع بین
المللی
با اینکه گروه
بریکس اساسا با اهداف اقتصادی تشکیل شد، اما بتدریج در دیگر حوزه ها و بویژه مسائل اساسی بین
المللی به اعلام موضع می پردازد. در این زمینه کشورهای بریکس با استقبال از تحرکات
مثبت در مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1 + 5، اعلام کردند که انرژی هسته‌ای را حق مسلم
ایران می‌دانند. کشورهای بریکس، در بیانیه‌ای همچنین بر حل و فصل مسئله هسته‌ای ایران
از کانال‌های دیپلماتیک و سیاسی تأکید کردند. در بیانیه گروه بریکس آمده است: ما از
نیروهای محرکه مثبتی که بر اثر گفت و گو های بین ایران و گروه 1+ 5 ایجاد شده‌اند
استقبال و طرفین را به اجرای کامل برنامه اقدام مشترک مورد توافق در 24 نوامبر
2013 برای نیل به توافقی جامع و پایدار برای حل این موضوع ترغیب می‌کنیم.
بریکس همچنین خواستار
تقویت همکاری‌ها بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شده است. در پایان این بیانیه
آمده است: ما استفاده ایران از انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای را به گونه‌ای که تناقضی با
تعهدات بین‌المللی ایران نداشته باشد، حق مسلم این کشور می‌دانیم .به نظر می رسد
که موضع گیری شفاف بریکس در میانه مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5 بمنزله نوعی
تقابل با موضع غربی ها و نیز رژیم صهیونیستی در زمینه برنامه هسته ای صلح آمیز
ایران محسوب می شود.
در عین حال
کشورهای عضو بریکس درباره دیگر مسائل بین المللی نیز از خود حساسیت نشان دادند.
کشورهای بریکس اعلام کردند از دولت عراق که با تهدیدهای تروریستی مواجه است حمایت می
کنند. سران گروه بریکس در پایان اجلاس روز سه شنبه خود، با انتشار بیانیه ای همچنین
درباره پیامدهای شدید بی ثباتی در عراق که از تشدید فعالیت های گروه های تروریستی نشات
می گیرد ابراز نگرانی کردند و از همه گروه ها خواستند در مقابل تهدیدهای تروریستی به
صورت متحد و یکپارچه عمل کنند.
در بیانیه بریکس
از همه بازیگران منطقه ای و بین المللی خواسته شده است تا از اقدامات مداخله جویانه
ای که به بحران عراق دامن می زند خودداری و از تلاش های دولت و ملت عراق برای فائق
آمدن بر این بحران و ایجاد عراقی باثبات ، متحد و یکپارچه حمایت کنند.سران بریکس در
ارتباط با موضوع افغانستان نیز از سازمان ملل خواستند تا در کمک به برقراری آشتی ملی
در افغانستان و نیز بهبود اوضاع اقتصادی این کشور نقشی فعال تر ایفا کند.سران گروه
بریکس درادامه با ابراز نگرانی از اوضاع اوکراین اعلام کردند ما گفتگوی فراگیر، کاهش
درگیری ها، خویشتنداری همه طرفهای درگیر و یافتن راه حل سیاسی مسالمت آمیز بر اساس
منشور سازمان ملل را برای این کشور خواستار هستیم .در بیانیه بریکس توقف فوری خشونت‌ها
در سوریه و نوار غزه نیز خواستار شده است .
اي كاش كشور ما هم جز گروه بريكس بود 
