مشکلات روستاها، از شناخت تا رفع

طی چند سال اخیر ضرورت تحقيق و بررسی در محيط زيست روستايي جهت شناخت مشکلات زيست محيطي روستاهاي کشور و پيدا کردن راه حل هايی برای برطرف کردن آنها، در میان دانشگاهیان و مسئولان امر به خوبی مشخص شده تا با استفاده از این نتایج بتوانند بهترین برنامه ریزی ها را برای بهره برداری و حفاظت از منابع طبیعی ارایه کنند.

*مشکلات شناخته شده

البته در مواردی می توان به گزارشات و آمارهای قبلی برای آگاهی از گرفتاری های موجود در روستاها مراجعه کرد و وقت و هزینه ها را برای آنچه موجود است، صرف نکرد.

نتايج تحقیقات و اطلاعات قبلی نشان می دهد که مشکلاتي چون فرسايش، نبود مراکز دفن زباله، عدم احداث تاسيسات فاضلاب به همراه مشکلات ناشي از کمبود آب و آلودگي منابع آب موجود از جمله مواردی هستند که غالب روستاها با آن دست به گریبانند اما موضوع به همین جا ختم نمی شود و باید مباحث دیگری همچون تغيير كاربري اراضي، آلودگي هواي محيط هاي روستايي، تخريب مناطق حفاظت شده را نیز به آنها اضافه نمود.

در میان مشکلاتی که دامن طبیعت را چسبیده، فرسایش خاک یک پروسه منفی طبیعی وغیر طبیعی است که در مناطق خشک ونیمه خشک ومناطق سیلاب زده بیشتر رخ می‌دهد به نحوی که خاک تخریب شده و زمین حاصلخیزی خودرا از دست می‌دهد. در این حال گیاه دیگر نمی روید و محل به صحرا تبدیل می شود. وقتی زمین قدرت خود را از دست می دهد، آبی که در زیر ریشه نباتات وجود دارد در اثر گرمی هوا تبخیر شده و نباتات خشک شده و می‌میرند.

اما نکته حائز اهمیت این است که تا امروز، انرژی افراد فقط برای شناخت مشکلات صرف نشده، بلکه راه حل های بسیار خوبی هم ارایه شده اند که با عملی شدن آنها می توان معضلات را یکی پس از دیگری رفع کرد. راه حل هايي چون اصلاح سيستم شخم زني، بهره برداري بهينه از منابع آبي با اصلاح کانال هاي آبياري و اجراي طرح هاي توسعه فيزيکي روستايي و افزايش كارايي منابع موجود برای برخی از آنها پيشنهاد مي شود.

*جمعیت، خوب یا بد

در تعدادی از روستاها که بخش اعظمی از آنها در شمال کشور مستقر هستند، مشکلاتی وجود دارد که مختص خودشان است و آن هم به استفاده از سوخت هاي زيستي همچون هيزم مربوط است که موجب آلودگي هواي محيط خانه و روستا مي شود.

هرچند اجراي طرح هاي برق کشي در نواحي روستايي برای رفع چنین مشکلی مفيد بوده و موجب کاهش مونوکسيد کربن در هواي خانه و روستا مي شود، اما از شواهد امر چنین برمی آید که روستاییان ترجیح می دهند سیستم گرمایشی منازلشان را هنوز به صورت طبیعی حفظ کنند.

جمعيت، مولفه ديگري در محيط زيست روستا است که داراي تاثيرات منفي و مثبت بر محيط زيست مي باشد. مهاجرت می تواند روستاها را ضعیف و زمین ها را به سمت بایر شدن سوق دهد. وقتی در منطقه ای کم آبی حاکم می شود، برخی روستاییان بجای تغییر سیستم کشت و ابیاری خود، ترجیح می دهند عطای کشاورزی را به لقایش ببخشند و به سمت شهرها و شغل های کاذب مهاجرت کنند.

از طرف دیگر افزايش جمعیت موجب افزایش فشارها بر زمين و تخريب محيط زيست مي شود. هرچند کارشناسان معتقدند، افزايش جمعيت به توسعه فناوري هاي زيست محيطي کمک مي کند و موجب حفاظت از محيط زيست مي شود.

به هر حال مهم طبیعت و حفاظت از آن است که این امر بر روی کره زمین به عهده انسان گذاشته شده.

امروزه اجراي طرح هاي متعددي همچون مديريت کاربري اراضي، آموزش و مديريت محيط زيست به همراه اجراي طرح هاي مشارکت جويانه در جهت حفاظت روستاها از جمله برنامه هاي جهاني است که با اجرای آنها می توان جلوی بسیاری از مشکلات و معضلات و به تبع انها، تخریب روستاها را گرفت.