جوان آنلاین: بی‌تفاوتی بدترین عارضه‌ای است که اگر به جان فرد یا جامعه‌ای بیفتد می‌تواند عاملی برای به قهقرا رفتن جامعه و پسرفت و درجا زدن فرد شود. بر همین اساس هم امر به معروف و نهی از منکر یکی از واجباتی است که در اسلام مورد تأکید قرار گرفته و به تعبیر مولای متقیان حضرت امیر (ع) قوام شریعت و با فضیلت‌ترین اعمال بندگان خدا توصیف می‌نماید که حتی از جهاد در راه خداوند نیز بالاتر است.
شاید آنچه امر به معروف و نهی از منکر را به جهاد در راه خدا هم برتری می‌دهد، آثاری است که این حکم الهی در اصلاح جامعه دارد.
بازداشت جامعه از ناراستی با امر به معروف
در واقع امر به معروف با نگاهی پیشگیرانه می‌کوشد تا مانع از شکل‌گیری منکر شود، منکر‌هایی که می‌تواند در قالب هر شر و هر فساد و ناراستی باشد و جامعه را از حرکت در مسیر خیر و صلاح باز بدارد و به ورطه نابودی بکشاند. معروف هم هر خیر و صلاحی می‌شود که می‌تواند در مسیر رشد و ارتقای روحی و معنوی قرارمان بدهد و با رشد و تعالی افراد در مجموع موجب قرار گرفتن جامعه در مسیر خیر و صلاح خواهد شد، چراکه جامعه از تک‌تک افراد تشکیل‌شده و هر کدام از ما واحد‌هایی هستیم که یک اجتماع بزرگ از یکایک ما تشکیل می‌شود و بر این اساس اینکه رفتار‌های فردی ما فقط در حیطه شخصی و فردی باقی نمی‌ماند و علاوه بر آثاری که در بعد فردی و زندگی شخصی ما دارد، دارای ابعاد و آثار اجتماعی هم هست.
از سوی دیگر امر به معروف و نهی از منکر نوعی از بازدارنده‌های بیرونی برای کنترل عملکرد افراد در جامعه است. بر این اساس اگر فرد از حیطه کنترل‌کننده‌های درونی یعنی وجدان و نفس مطمئنه و لوامه عبور کند با بازدارنده‌های بیرونی و اجتماعی مواجه خواهد شد که رفتار و اعمالش را کنترل کنند و نگذارند تا هر گونه دلش خواست رفتار و عمل کند.
هرج و مرج اجتماعی با ترک نهی از منکر
در واقع اگر به شرایطی دچار شویم که هر کس هر طور دلش می‌خواهد رفتار کند و هر کاری دلش خواست بکند، جامعه به هرج و مرج دچار خواهد شد و جامعه بدون قانون و هرج و مرج زده نمی‌تواند آرامش و امنیت را به اعضای خود هدیه کند.
علاوه بر اینها امر به معروف و نهی از منکر ناظر بر مسئولیت اجتماعی و تعهدی است که هر یک از ما نسبت به دیگران داریم. در واقع یک انسان متعالی نمی‌تواند نسبت به دیگران بی‌تفاوت باشد و مسئولیت و تعهد اخلاقی و انسانی ما ایجاب می‌کند نسبت به جامعه و دنیای پیرامون خود احساس مسئولیت کنیم و به هر شکلی که می‌توانیم مانع از بروز شر. خلاف و فساد شویم و برای جاری شدن خیر و حرکت افراد و جامعه در مسیر صلاح حرکت کنیم.
برتر از جهاد
اینگونه است که امر به معروف و نهی از منکر آنچنان اهمیتی می‌یابد که بنا به تعبیر مولای متقیان حضرت علی (ع) امر به معروف و نهی از منکر از همه اعمال نیک و حتی از جهاد نیز برتر است. در واقع امر به معروف ناظر بر نگاه پیشگیرانه اسلام و به دنبال آن است که قبل از وقوع شر، فساد و بدی و قبل از آنکه آثار و تبعات این منکر دامن فرد و جامعه را بگیرد با نگاه پیشگیرانه به سمت معروف و خیر حرکت کند و مانع از گرایش فرد و جامعه در مسیر منکر شود.
این نگاه پیشگیرانه و تقدم پیشگیری بر درمان در حوزه آسیب‌های اجتماعی و حتی چالش‌های فردی بهترین راهکاری است که می‌توان با در پیش گرفتن آن مانع از هزینه‌های هنگفتی شد که درمان جامعه پس از دچار شدن به منکر و تبعات آن در پی خواهد داشت. با تمام اینها، اما امر به معروف و نهی از منکر هم مانند هر عملکرد و راهکار دیگر شرایط و آدابی دارد که عدم رعایت آن‌ها می‌تواند به نتیجه معکوس منتهی شود و افراد و جامعه را با چالش‌های تازه‌ای مواجه نماید.
زبان لین و نرم‌خویی در امر به معروف و نهی از منکر، نگاه متعهدانه و دلسوزانه و احساس مسئولیت همگانی در برابر افراد و جامعه در کنار ساماندهی امر به معروف و نهی از منکر در قالب گروه‌های مردمی آموزش‌دیده از جمله نکاتی است که می‌تواند اثرگذاری و اثر‌پذیری از امر به معروف و نهی از منکر را افزایش دهد.
از سوی دیگر همواره یکی از برترین راهکار‌ها برای دعوت به معروف رفتار خود ماست. بدین معنا که افراد بیشتر از آنکه از کلام ما اثر بپذیرند از رفتار و عملکرد ما و آنچه پیش چشمانشان به تصویر کشیده می‌شود، اثر می‌پذیرند. پس در کنار آمر به معروف بودن، باید عامل به معروف هم بود تا کلام‌مان در کنار عمل‌مان بیشترین اثرگذاری را داشته‌باشد.
