جوان آنلاین: صنعت نفت و گاز ایران در طول تاریخ تحت تسلط شرکت دولتی و ملی نفت ایران بوده که منجربه نوآوری محدود، ناکارآمدی و کاهش رقابت‌پذیری شده است. انحصار موجود مانع رشد این بخش شده و منجربه کاهش تولید نفت و گاز و وابستگی به فناوری های قدیمی شده است. برای مقابله با این چالش‌ها، ایران در برنامه هفتم توسعه، اصلاحاتی را با هدف شکستن انحصار و جذب سرمایه‌گذاری خارجی انجام داده است. یکی از کلیدی‌ترین مزایای صدور پروانه توسعه میدان برای شرکت‌های غیردولتی و شکستن انحصار توسعه میادین نفت و گاز کشور در برنامه هفتم توسعه، امکان ورود شرکت‌های خارجی با توان بازارسازی برای نفت و گاز ایران است؛ به‌باور کارشناسان این رویکرد موجب خواهد شد که با تکیه بر اصلاح رابطه مالی دولت با سرمایه‌گذار و توسعه دهنده میدان، علاوه بر ورود سرمایه خارجی و فناوری‌های روز، این شرکت‌ها بتوانند نقش بازارساز را نیز برای فروش نفت و گاز ایران بازی کنند و بدین ترتیب تحول بزرگی در تجارت انرژی ایران به وقوع خواهد پیوست و تحریم‌های این حوزه خنثی خواهند شد.
یکی از مزیت های اولیه شکستن انحصار، پتانسیل ورود شرکت های خارجی به بازار نفت و گاز ایران است. با مشارکت شرکت های غیردولتی در توسعه میادین نفت و گاز، ایران می‌تواند از هجوم سرمایه های خارجی و فناوری های روز بهره‌مند شود. شرکت های خارجی تخصص، تجهیزات پیشرفته و بهترین شیوه‌ها را به همراه دارند که می‌تواند کارایی و بهره‌وری این بخش را افزایش دهد. علاوه بر این، ورود آنها به بازار می‌تواند به خنثی کردن تأثیر تحریم های اعمال شده بر بخش انرژی ایران کمک کند.
اصلاح رابطه مالی دولت و سرمایه‌گذاران در بخش نفت و گاز
اصلاح روابط مالی بین دولت ایران و سرمایه‌گذاران در بخش نفت و گاز برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی بسیار مهم است. هدف مدل جدید دولت ارائه بازاری تضمین شده برای سرمایه‌گذاران در کشور‌های مربوطه، تضمین بازگشت سرمایه پایدار و قابل پیش‌بینی است. این رویکرد اعتماد سرمایه‌گذاران بالقوه را تقویت می‌کند و ایران را به مقصدی جذاب برای سرمایه خارجی تبدیل می‌کند. با ارائه ترتیبات مالی منصفانه و شفاف، ایران می‌تواند مشارکت‌های سودمند متقابل با شرکت‌های غیردولتی ایجاد کند و محیطی مساعد برای مشارکت بخش خصوصی ایجاد کند.
افزایش بهره‌وری و توسعه ظرفیت تولید
شکستن انحصار در توسعه میادین نفت و گاز می‌تواند منجربه افزایش قابل توجه بهره‌وری و ظرفیت شود. مشارکت بخش خصوصی و معرفی فناوری های مدرن امکان اکتشاف و استخراج منابع دست نخورده را به نحو‌احسن فراهم می‌کند. این به نوبه خود سطح تولید را افزایش می‌دهد و تأثیر مثبتی بر صنعت نفت و گاز ایران می‌گذارد. افزایش بهره‌وری تولید انرژی کشور را افزایش می‌دهد و به ایران امکان می‌دهد تقاضای داخلی را برآورده کند و به طور بالقوه بازار‌های صادراتی جدید را کشف کند.
افزایش درآمد ارزی
با شکستن انحصار، ایران می‌تواند درآمد‌های ارزی خود را از طریق افزایش صادرات نفت و گاز افزایش دهد. شرکت های غیردولتی با نقش بازارساز خود می‌توانند فروش محصولات انرژی ایران را در بازار‌های بین‌المللی تسهیل کنند. این تنوع مشتریان و کانال‌های فروش اتکا به تعداد محدودی از خریداران را کاهش می‌دهد و تأثیر عوامل ژئوپلتیکی و تحریم‌های احتمالی را کاهش می‌دهد. افزایش درآمد‌های ارزی به ثبات و رشد اقتصاد ایران کمک می‌کند و امکان سرمایه‌گذاری در سایر بخش‌ها و کاهش آسیب‌پذیری در برابر شوک های خارجی را فراهم می‌کند.
ورود سرمایه‌گذاری خارجی و تکنولوژی‌های روز حوزه برداشت نفت و گاز به همراه بازار تضمینی در کشور‌های سرمایه‌گذار با تکیه بر شکست انحصار توسعه میادین نفت و گاز و تسهیل صدور پروانه بهره‌برداری از میادین کشور به شرکت های غیردولتی موجب خواهد شد که صنعت نفت و گاز ایران به یک گزینه مهم و جذاب برای سرمایه‌گذاری شرکت های خارجی تبدیل شود. این توسعه صنعت نفت و گاز بدون تکیه به منابع دولتی است که علاوه بر توسعه تجارت انرژی ایران، با تکیه بر شکستن انحصار توسعه میادین نفت و گاز موجب تحول در درآمد‌های ارزی بودجه سنواتی کشور خواهد شد.
شکستن انحصار توسعه میادین نفت و گاز در ایران پتانسیل تحول بخش انرژی کشور را دارد. ایران با جذب سرمایه‌گذاری خارجی و تشویق مشارکت بخش خصوصی، می‌تواند از فناوری های مدرن استفاده کند، بهره‌وری و ظرفیت را افزایش دهد و درآمد‌های ارزی خود را توسعه دهد. این اصلاحات برای ایجاد یک صنعت نفت و گاز رقابتی‌تر که بتواند در بازار جهانی رشد کند، حیاتی است. با انجام اصلاحات مناسب، ایران می‌تواند پتانسیل کامل منابع نفت و گاز خود را باز کند و خود را به عنوان یک بازیگر اصلی در چشم‌انداز انرژی بین‌المللی قرار دهد.
بسترسازی جدید برنامه هفتم توسعه جز پرسود‌ترین سرمایه‌گذاری‌ها ست
هادی بیگی‌نژاد، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با «جوان» در مورد توسعه میادین به مشارکت بخش خصوصی، گفت: «ما درکشور برای اینکه پیشرفت داشته باشیم و از این شرایط چند قدم جلوتر برویم باید از بخش خصوصی استفاده کنیم از جمله در حوزه سرمایه‌گذاری بخش نفت و گاز باید از بخش خصوصی استفاده شود. این زیرساخت مهم و ایجاد جذابیت با مصوبه اخیر مجلس در زمینه شکستن انحصار توسعه میادین نفت و گاز و به کمک صدور پروانه برای بخش غیردولتی در جهت توسعه میادین نفت وگاز ایجاد شده است.»
وی اظهار کرد: «اگر بخش خصوصی و سرمایه‌گذار خارجی پیدا شود که در حوزه میادین مشترک کار کنند ما هم باید حمایت کنیم و هم تشویق کنیم و هم قانون بگذاریم. مثلاً می‌گوییم اگر چنانچه صنایع درحوزه های پتروپالایشگاهی کار کنند برای آنها تنفس خوراک به عنوان تشویق در نظر می‌گیرم یا برای حوزه های توسعه میادین هم اختیار و هم قانون در نظر گرفتیم لذا اگر می‌خواهیم به سمت توسعه برویم باید از بخش خصوصی در شرایط فعلی استفاده کنیم.»
عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: «برای توسعه میادین در قانون برنامه هفتم توسعه هم تشویقی برای سرمایه‌گذاران خارجی و هم بخش خصوصی داخلی در نظر گرفتیم که دولت باید آن را اجرایی کند تا با این سرمایه‌گذاری ضمن حل ناترازی گاز از سایر کشور‌ها که در این میادین سرمایه‌گذاری کرده‌اند عقب نیفتیم.»
وی خاطر نشان کرد: «در حوزه نفت وگاز هر چه سرمایه‌گذاری شود دو طرف برد می‌کنند هم شرکت خصوصی و سرمایه‌گذاری خارجی سود می‌کند و هم کشور سود می‌برد و سرمایه‌گذاری آن جز پردرآمدترین سرمایه‌گذاری‌ها و کم ریسک‌ترین‌ها‌ست و از آن پول خوبی در می‌آید.»
پتانسیل مشارکت و سرمایه‌گذاری شرکت‌های غیردولتی و خارجی در بخش نفت و گاز
مهدی‌ها شم‌زاده کارشناس انرژی در رابطه با اهمیت تحول در در تجارت نفت و گاز ایران به «جوان» گفت: «صنعت نفت و گاز ایران از دیرباز ستون حیاتی اقتصاد این کشور بوده است. با این حال، این بخش به دلیل انحصار در توسعه میادین نفت و گاز با چالش‌ها یی مواجه شده است. حاکمیت ایران نیز با درک نیاز به اصلاحات و افزایش رقابت‌پذیری، اقداماتی را برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی و تسهیل مشارکت بخش خصوصی در صنعت انجام داده است.»
وی افزود: «یکی از مزیت‌های اولیه شکستن انحصار، فرصت سرمایه‌گذاری شرکت‌های خارجی و ورود فناوری‌های مدرن به بخش نفت و گاز ایران است. با اجازه دادن به شرکت های غیردولتی برای مشارکت در توسعه میدانی، ایران می‌تواند از هجوم سرمایه و تخصص خارجی بهره‌مند شود. شرکت های خارجی اغلب دارای فناوری های پیشرفته، کارایی عملیاتی و بهترین شیوه‌ها یی هستند که می‌توانند بهره‌وری و رقابت صنعت را افزایش دهند. ورود آنها به بازار همچنین می‌تواند به کاهش تأثیر تحریم‌ها بر بخش انرژی ایران کمک کند.»
این کارشناس انرژی دامه داد: «شکستن انحصار در توسعه میادین نفت و گاز راه را برای ورود شرکت های خارجی به بازار ایران باز می‌کند. این رویکرد، همراه با اصلاح روابط مالی دولت با سرمایه‌گذاران، به این شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا نقشی محوری به عنوان بازارسازان نفت و گاز ایران ایفا کنند. آنها می‌توانند با استفاده از شبکه‌ها و تخصص خود، فروش و صادرات محصولات انرژی ایران را به مشتریان گسترده‌تر تسهیل کنند. این تنوع بازارها، آسیب‌پذیری تجارت انرژی ایران را در برابر عوامل ژئوپلتیکی و تحریم های احتمالی کاهش می‌دهد و ثبات و انعطاف‌پذیری بیشتر را تضمین می‌کند.»
هاشم‌زاده با اشاره به توسعه صنعت نفت و گاز بدون منابع دولتی در این مدل جدید همکاری اظهار کرد: «یکی دیگر از مزایای مهم شکستن انحصار، پتانسیل توسعه صنعت نفت و گاز بدون تکیه صرف به منابع دولتی است. شرکت های غیردولتی می‌توانند توانایی های مالی و ریسک‌پذیری خود را به همراه داشته باشند و بار بودجه دولت را کاهش دهند. این تغییر به دولت اجازه می‌دهد تا منابع خود را به بخش های دیگر اختصاص دهد و تنوع اقتصادی و توسعه پایدار را ارتقا دهد. علاوه بر این، مشارکت شرکت‌های خصوصی رقابت، کارایی و نوآوری را تقویت می‌کند و باعث رشد صنعت و به حداکثر رساندن پتانسیل آن می‌شود.»
وی ادامه داد: «ایران با شکستن انحصار و گسترش توسعه میادین نفت و گاز می‌تواند تحولی در درآمد ارزی خود تجربه کند. از لحاظ تاریخی، این کشور به شدت به صادرات نفت برای درآمد‌های ارزی متکی بوده است. با این حال، ایران با جذب سرمایه‌گذاری خارجی و ایجاد تنوع در بازار، می‌تواند جریان‌های درآمدی خود را گسترش دهد. از طریق مشارکت با شرکت‌های غیردولتی، ایران می‌تواند صادرات انرژی خود را افزایش داده و بازار‌های جدید را کشف کند و وابستگی خود را به تعداد محدودی از خریداران کاهش دهد.»
هاشم‌زاده تصریح کرد: «این تنوع موجب تقویت ذخایر ارزی کشور، افزایش ثبات اقتصادی و انعطاف‌پذیری بیشتر در مدیریت شوک های خارجی می‌شود. همچنین شکستن انحصار در صنعت نفت و گاز ایران این پتانسیل را دارد که فرصت‌ها و مزایای متعددی را توسعه دهد و به سمتی برویم که صنعت نفت و گاز ایران نقشی مهم در بازار جهانی ایفا کند. مشارکت بخش خصوصی در صنعت برداشت ایران باعث افزایش بهره‌وری، معرفی نوآوری و بهبود کیفیت خدمات می‌شود. تنوع بخشیدن به پراکسی‌های فروش نفت و گاز ایران نیز منجربه توسعه و تحول در تجارت انرژی کشور خواهد شد.»
این کارشناس انرژی در پایان گفت: «شکستن انحصار در بخش نفت و گاز ایران فرصت‌های قابل توجهی را برای رشد اقتصادی و تجارت انرژی کشور ایجاد می‌کند. ایران با جذب سرمایه‌گذاری خارجی، بهره‌گیری از فناوری های مدرن و تسهیل مشارکت بخش خصوصی، می‌تواند صنعت انرژی خود را متحول کند، بهره‌وری و درآمد‌های ارزی خود را افزایش دهد. علاوه بر این، شکستن انحصار امکان توسعه بخش را بدون تکیه صرف به منابع دولتی فراهم می‌کند و تنوع اقتصادی را ارتقا می‌دهد. با اصلاحات صحیح و مشارکت های استراتژیک، ایران می‌تواند پتانسیل کامل منابع نفت و گاز خود را باز کند و خود را به عنوان یک بازیگر رقابتی در بازار جهانی انرژی قرار دهد.»
