بازندگان افزایش یک درصدی مالیات بر ارزش افزوده

جوان آنلاین: افزایش بار مالیاتی حاصل از افزایش یک درصدی مالیات بر ارزش افزوده بلافاصله از سوی مصرف‌کنندگان احساس می‌شود، زیرا آن‌ها قیمت‌های بالاتری را برای کالا‌ها و خدمات تجربه می‌کنند. این امر به ویژه برای موارد مختلفی چالش برانگیز است؛ اولاً خانوار‌های کم درآمد؛ این خانوار‌های دارای درآمد پایین نسبت بیشتری از درآمد خود را صرف مصرف می‌کنند، بنابراین افزایش مالیات بر ارزش افزوده برای آن‌ها سنگین‌تر است. ثانیاً افراد با درآمد ثابت هستند مانند مستمری بگیران بازنشسته که افزایش یک درصدی مالیات بر ارزش افزوده مشکل جدی در مصرف آن‌ها ایجاد خواهد کرد و نتیجتاً به سمت حذف برخی از نیاز‌های خود خواهند رفت.

نمایندگان مجلس اعتقاد دارند پیشنهاد افزایش یک درصدی مالیات بر ارزش افزوده که دولت در لایحه بودجه ۱۴۰۳ مطرح کرد، به معنای فشار بیشتر بر اقشار ضعیف جامعه است. با توجه به این امر، نمایندگان مردم در جریان رسیدگی به لایحه برنامه هفتم توسعه با حذف بند «پ» ماده ۲۷، لایحه بودجه ۱۴۰۳ موافقت کردند و به این ترتیب، به پیشنهاد دولت مبنی بر افزایش یک درصدی مالیات بر ارزش افزوده پاسخ منفی دادند.

دولت سیزدهم به انجام اقداماتی در راستای افزایش درآمد‌های غیرنفتی‌اش روی آورده است. هدف این است که در بودجه از اتکای صرف به نفت پرهیز کنیم و بر درآمد‌های غیرنفتی متمرکز شویم. کارشناسان و نمایندگان مجلس عموماً موافق این اقدام دولت هستند، اما به زعم آنان باید افزایش درآمد‌ها از محل مقابله با فرار مالیاتی، کشف مؤدیان جدید، ساماندهی معافیت‌های غیرضرور و تکیه بر بخش غیرشفاف اقتصاد باشد.

به زعم بسیاری، پیشنهاد دولت مبنی بر افزایش یک درصدی مالیات بر ارزش افزوده در شرایط فعلی صلاح نیست. این اقدام عواقب رکودی و تورمی دارد که کشور را متضرر خواهد کرد. به نظر کارشناسان، مالیات بر ارزش افزوده اغلب بر قشر متوسط و ضعیف جامعه فشار می‌آورد، به نحوی که کاهش مصرف را به دنبال خواهد داشت، بنابراین تولیدکنندگان نیز متضرر خواهند شد.

تشدید رکود اقتصادی

هنگامی که یک اقتصاد در رکود است، هدف اغلب تحریک تقاضا برای هدایت تولید است. افزایش مالیات بر ارزش افزوده می‌تواند نتیجه معکوس داشته باشد؛ اولاً قیمت‌های بالاتر کالا ناشی از افزایش مالیات بر ارزش افزوده منجر به کاهش تقاضا برای کالا‌ها و خدمات می‌شود، زیرا مصرف کنندگان به سمت مصارف مهم‌تر و ضروری می‌روند و مصارف دیگر خود را از اولویت خارج می‌کنند. قیمت‌های بالاتر کالا ناشی از این افزایش مالیاتی، مردم را از مصرف کالا‌ها منصرف خواهد کرد که منجر به کاهش تقاضای کلی می‌شود. همچنین تشدید رکود اقتصادی در جامعه را با افزایش مالیات بر ارزش افزوده شاهد خواهیم بود و در نتیجه افزایش یک درصدی مالیات بر ارزش افزوده، تقاضای کمتر جامعه رخ می‌دهد که منجر به کاهش تولید می‌شود، زیرا کسب و کار‌ها با کاهش حجم فروش سازگار می‌شوند.

کاهش قدرت خرید مردم و از دست رفتن مشاغل

افزایش مالیات بر ارزش افزوده به طور مؤثر قدرت خرید مصرف کنندگان را کاهش می‌دهد، زیرا آن‌ها باید برای سبد کالا و خدمات مشابه بهای بیشتری بپردازند. این می‌تواند منجر به کاهش هزینه‌های مصرف کننده و تغییر الگو‌های مصرف به سمت کالا‌های ارزان‌تر و بالقوه با کیفیت پایین‌تر شود. به پشتوانه این کاهش قدرت خرید و کاهش مصرف شاهد تعمیق رکود و کاهش درآمد‌های تجاری نیز خواهیم بود که به طور بالقوه منجر به از دست دادن شغل‌ها نیز خواهد شد.

مالیات بر ارزش افزوده اغلب یک مالیات قهقرایی در نظر گرفته می‌شود، زیرا درصد بیشتری از درآمد را از گروه‌های کم درآمد می‌گیرد تا از گروه‌هایی با درآمد بالا و بار مالی بیشتر بر دوش فقرا دارد. افراد ضعیف و با درآمد‌های کمتر، بیشتر تحت تأثیر افزایش قیمت‌ها قرار می‌گیرند و نابرابری را تشدید می‌کند.

همچنین اثر سوء بعدی افزایش مالیات بر ارزش افزوده افزایش بخش غیررسمی اقتصاد است. با افزایش یک درصدی مالیات بر ارزش افزوده، بر اقتصاد رسمی و شفاف فشار وارد خواهد شد و در عین حال رشد یک اقتصاد غیررسمی و غیرشفاف را توسعه می‌دهد. با افزایش بار مالی به بخش شفاف اقتصاد نیز مشاغل و مصرف‌کنندگان به سمت تقاضا و عرضه در اقتصاد زیرزمینی می‌روند تا از فشار مالی حاصل از افزایش مالیات بر ارزش افزوده رهایی یابند و به این ترتیب افزایش مالیات بر ارزش افزوده در میان مدت منجر به از دست دادن درآمد دولت و چالش‌های بیشتر در اجرای مالیات نیز می‌شود.