چهار شنبه گذشته، حسن زرنگار ابرقوئی، رئیس هیئت اعزامی جمهوری اسلامی ایران برای بازگشایی نمایندگیهای سیاسی ایران در عربستان وارد ریاض شد. این اقدام که در پی توافق ازسرگیری روابط ایران و عربستان صورت گرفت همانطور که پیشبینی میشد، فصل جدیدی از یک رشته تحولات مثبت در منطقه را به دنبال داشت. قطر و بحرین پس از حدود شش سال قطع روابط اعلام کردند که روابط دیپلماتیک خود را از سر میگیرند. از سویی دیگر، عربستان برای اولین بار از آغاز جنگ در سوریه میزبان فیصل مقداد، وزیر خارجه این کشور بود. فیصل مقداد در دیدار با فیصل بن فرحان، همتای سعودی خود درباره اقدامات لازم برای حل و فصل سیاسی و فراگیر بحران سوریه و تحقق آشتی ملی و بازگشت سوریه به اتحادیه عرب بحث و گفتگو کرد. همراستا با این دیدار، یک مسئول اردنی اعلام کرد، امان پیشنهاد تشکیل یک گروه عربی مشترک برای همکاری مستقیم با نظام سوریه درباره طرحی سرنوشتساز به منظور پایان بحران را داده است. با این حال، مسیر بازگشت سوریه به اتحادیه عرب چندان هموار نیست، چرا که گزارشها از مخالفت مغرب، کویت، قطر، یمن و مصرحکایت دارد. ماجد الانصاری، سخنگوی وزارت خارجه قطر سه شنبه اعلام کرد، تغییر موضع قطر درباره سوریه به توافق تمام عربها و تغییر میدانی که آرمانهای ملت سوریه را محقق کند، بستگی دارد.
انعکاس توافق در یمن و مصر
اگرچه این تحولات به خودی خود، نوید گشوده شدن گره بحرانهای منطقهای است، اما آنچه در یمن رخ داد، عملاً نقطه پایان جنگی نابرابر را رقم زد. پیشتر اعلام شده بود که عربستان، شورای ریاستی یمن را از تصمیم خود برای پایان دادن به جنگ و بستن دائمی پرونده یمن مطلع کرده است. عبدالقادر المرتضی، رئیس کمیته ملی امور اسرا وابسته به دولت نجات ملی یمن روز پنج شنبه خبر داد که عملیات تبادل اسرا با ائتلاف سعودی-اماراتی روز جمعه آغاز خواهد شد. المرتضی ابراز امیدواری کرد که این توافق اجرایی شود و در نهایت همه اسرای یمنی نیز آزاد شوند. همچنین، ماجد فضائل یک عضو هیئت مذاکرهکننده دولت مورد حمایت عربستان در یمن در توئیتی نوشت: «قرار است روند مبادله اسرا با تسهیلسازی کمیته بینالمللی صلیب سرخ از طریق شش فرودگاه یمن و عربستان در صنعا، عدن، مخا، مأرب، ریاض و ابها صورت گیرد.»با توجه به همین اظهارات، دیروز خبر تبادل اسرا میان طرفین درگیر جنگ توجه رسانهها را به خود جلب کرد. محسن الداعری، وزیر دفاع در دولت مستعفی یمن برای استقبال از اسیران آزاد شده از صنعا، وارد فرودگاه عدن در جنوب یمن شد. قبل از آغاز عملیات تبادل اسیران، جنبش انصارالله از آزادی ۴۸ فرد بازداشت شده در صنعا به مناسبت ماه رمضان خبر داد. عدنان حزام، سخنگوی کمیته بینالمللی صلیب سرخ در مصاحبه با خبرگزاری آناتولی گفت: «امروز عملیات آزادی تعدادی از بازداشتشدگان بر اساس توافق حاصل شده در سوئیس در ماه مارس گذشته آغاز شد. ما امیدواریم که چنین گامی به عملیات بیشتری برای آزادی بازداشت شدگان بینجامد.»وی این اقدام را گامی بسیار مهم برای برقراری روابط میان طرفهای درگیر در یمن ارزیابی کرد.
به موازات این تحولات اخباری از تحرکات منطقهای برای از سرگیری روابط تهران و قاهره به گوش میرسد. یک دیپلمات بلندپایه عراقی در مصر از تلاش عراق و پادشاهی عمان به منظور میانجیگری در این راستا خبر داد. وی به طور ویژه از اقدام عراق استقبال کرد که نظر مثبت وزارت خارجه ایران را به دنبال داشت. سامح شکری، وزیر خارجه مصر نیز روز پنج شنبه تأکید کرد که گسترش روابط تهران و قاهره به ارزیابی توافق اخیراً ایران و عربستان بستگی دارد. شکری گفت که در نشست جده در یک فرصت از مزایای تحولات روابط ایران و عربستان مطلع خواهد شد. پیشتر عزت سعد، رئیس اجرایی شورای امور خارجی مصر در گفتگو با خبرگزاری اسپوتنیک گفته بود که روابط بین ایران و مصر، عادی نیست، زیرا تعدادی از پروندههای اختلافی در مسیر آن است، اما میانجیگری عراق که در کنفرانس بغداد ۲ در اردن از آن سخن به میان آمد، میتواند درهای آغاز رایزنیها (میان تهران و قاهره) را بگشاید.