سرویس اقتصادی جوان آنلاین: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ۴ دیدگاه در اقتصاد ایران نمایان شد. هریک از این دیدگاهها در ایران اندیشمندان، تئورسینها، پایگاهها و رسانههای خاص خود را دارند. در ادامه به بررسی این دیدگاهها و اصلیترین اندیشمندان آنها خواهیم پرداخت:
اقتصاد بازار
اقتصاد بازار یا اقتصاد آزاد یا اقتصاد لیبرالی یا نئوکلاسیک در سال ۱۷۷۶ با انتشار کتاب «ثروت ملل» آدام اسمیت رسمیت پیدا کرد. این مکتب هر چند در طی دو قرن اخیر با فراز و فرودهای فراوانی روبرو بوده است و دستخوش بازنگری و تغییرات فراوان شده، اما بدون شک از پر آوازهترین مکاتب اقتصادی است. این دیدگاه بر اساس مبانی و اصول لیبرالی شکل گرفت و معتقد به مالکیت مطلق خصوصی، آزادی اقتصادی، دولت حداقلی رفاه، و بر اساس حداکثر کردن منافع و اصالت سود و رشد و توسعه اقتصادی آزاد است. از سردمداران این دیدگاه در ایران میتوان به آقایان موسی غنی نژاد، مسعود نیلی و محمد طبیبیان اشاره کرد. بسیاری از رسانههای اقتصادی از جمله روزنامه دنیای اقتصاد و هفته نامه تجارت فردا از پایگاههای رسانهای این دیدگاه هستند.
اقتصاد اسلامی
اقتصاد اسلامی با انتشار کتاب «اقتصادنا» علامه محمد باقر صدر در جهان مطرح و با انتشار دیدگاههای افرادی، همچون آیات اعظام مطهری، بهشتی و تسخیری بسط داده شد. این اقتصاد بر اساس مبانی و اصول اسلامی در حال زایش است. در این دیدگاه مالکیت به سه مالکیت خصوصی، عمومی و دولتی تقسیم میشود و آزادی مالکیت مشروع مورد تایید قرار میگیرد و سرمایهداری، سرمایهدار و سرمایه در چارچوب شرع مورد حمایت قرار میگیرد. از سردمداران کنونی این دیدگاه میتوان به آقایان مسعود درخشان، حسن سبحانی، یدالله دادگر، ایرج توتونچیان و اشاره کرد. پایگاه این دیدگاه در دانشگاه امام صادق(ع)، دانشگاه مفید قم، دانشگاه تهران، موسسه سمت و موسسه امام خمینی(ره) قرار دارد
اقتصاد چپ نو
دیدگاه سوسیال و مارکس در اقتصاد بعد از انقلاب دارای هواداران فراوانی بود. افکار بعضی از افراد از جمله بنی صدر، پیمان، توانایی فرد از عقاید این دیدگاه تأثیر پذیرفته بود. اقتصاد چپ بر اساس مبانی و اصول مارکسیسم شکل گرفت و معتقد به نفی مالکیت خصوصی، مالکیت اشتراکی، حمایت مطلق از کارگر و برابری بودند. سردمداران این دیدگاه در ایران امروز محمد مالجو، فریبرز رئیس دانا و پایگاههای آنها نشر اختران، مجله گفتگو و ... است و طرفدارانی در بین کارگران و روشنفکران چپ دارند
اقتصاد نهادگرا
اقتصاد نهاد گرا از نقد تورستن وبلن، از اقتصاد مارکسیسم و اقتصاد نئو کلاسیک شکل گرفت. وی به دنبال کنار گذاشتن نقاط ضعف این دو مکتب و سود جستن از نقاط قوت آنها بود. چنین اقتصادی باید بهعنوان یک سازمان یا مجموعه کامل و واحد تشکیلات که تمام اجزای آن با یکدیگر ارتباط دارند، مورد بررسی قرار گیرد. در این مورد، مطالعه یک دوره کامل از زمان را نمیتوان صرفاً با بررسی اجزای آن بهصورت قسمتهای مجزا و منفصل از یکدیگر مورد بررسی قرار داد. مکتب نهادی نقش نهادها را در زندگی اقتصادی مورد تأکید قرار میدهد. تکامل در تجزیه و تحلیل اقتصادی باید مورد استفاده قرار گیرد، زیرا جامعه و نهادهای آن، دائماً در حال تغییرند. بهجای وجود تعادل، همواره حرکت و تغییر وجود دارد. بیشتر مکاتب اقتصادی در نظام سرمایهداری بر پایه فرضیههای مورد استفاده در نظریه خود، وجود هماهنگی در منافع افراد جامعه را استنتاج میکنند؛ در حالیکه مکتب نهادی، معتقد به وجود تضاد منافع است و انسان را موجودی اجتماعی و تعاونی میداند، که برای حفظ منافع مشترک و متقابل خود با دیگران اقدام به تشکیلات گروهی میکند. مکتب نهادی از برنامه اصلاحات اجتماعی بهمنظور توزیع عادلانه ثروت و درآمد حمایت میکند. از نظر روششناختی، مکتب نهادی روش استقراء را بر روش قیاس ترجیح داده و بر این عقیده است که برای بهتر کردن نظام اقتصادی باید مطالعات دقیقتری از طرز کار آن عمل، بهدست آورد. سرمداران این دیدگاه در ایران آقایان فرشاد مومنی، محسن رنانی، حسین راغفر و ستاری فر هستند. همچنین موسسه دین و اقتصاد و موسسه پژوهشهای اقتصاد و مدیریت از پایگاههای این دیدگاه میباشند.
منبع: کانال تلگرامی اقتصاد به نقل از چشمانداز