سرویس ایران جوان آنلاین: ادامه‌دار شدن خشکسالی در کنار کاهش بارش از جمله دلایلی است که موجب شده تا روز به روز بر میزان ریزگرد‌ها افزوده شود. این مهم سبب شده تا در حال حاضر ۱۴ استان کشور با این پدیده مخرب روبه‌رو شده و مشکلات زیست محیطی بسیاری گریبانگیر مردم این مناطق شود که استان‌های خوزستان و سیستان و بلوچستان سردمدار آن‌ها هستند. با آنکه برای رفع این معضل راه حل‌های مختلفی از جمله مالچ‌پاشی و کاشت درختچه پیشنهاد می‌شود، اما هر یک از این روش‌ها مشکلات مربوط به خود را دارد. بر همین اساس روز گذشته وزیر جهاد کشاورزی در سفری که به سیستان و بلوچستان داشت خواستار استفاده از طرح‌های بیولوژیک برای مبارزه با ریزگرد‌ها در این استان شد.
استان سیستان و بلوچستان از جمله مناطقی است که نزدیک به دو دهه است از خشکسالی و کاهش بارندگی رنج می‌برد و ادامه‌دار شدن این مهم موجب شده تا تنها در سیستان که بخشی از این استان پهناور است ۵ شهرستان و ۸۴۰ روستا، به منشأ توفان و گرد و غبار تبدیل شوند. خشک شدن ۳۰۰ هزار هکتار اراضی دیم و هامون در کنار وزش باد‌های ۱۲۰ روزه در این استان از جمله دلایلی است که معضل ریزگرد‌ها را به بحرانی زیست محیطی در این منطقه تبدیل کرده است. برای مقابله با ریزگرد‌ها دو راه وجود دارد؛ نخست وارد کردن آب به دریاچه هامون و دومین راه‌حل تثبیت شن‌های روان است. البته وارد کردن آب به دریاچه کمی مشکل است، چون به نزولات جوی بستگی دارد. با این حال ضروری‌ترین راه مقابله با ریزگرد، تثبیت شن‌های روان در کانون‌های بحران است.
طرح‌های بیولوژیک برای مبارزه با ریزگرد‌ها
با آنکه برای مقابله با پدیده ریزگرد روش‌های مختلفی از جمله مالچ‌پاشی و کاشت نهال پیشنهاد می‌شود، اما شرایط موجود در مناطق مختلف کشور از جمله سیستان و بلوچستان نشان می‌دهد برخی از آن‌ها کارآیی لازم را نداشته و تنها هزینه بسیاری بر دوش کشور می‌گذارند. روز گذشته وزیر جهاد کشاورزی در سفری که به استان سیستان و بلوچستان داشت اعلام کرد: «با توجه به شرایط این استان طرح‌های بیولوژیک برای مبارزه با ریزگرد‌ها باید در سیستان اجرایی شود.» محمود حجتی افزود: «شواهد نشان می‌دهد درختچه شوره‌گز گیاهی سازگار با محیط و اقلیم منطقه است و می‌تواند پایدار باشد؛ بنابراین مؤسسه‌های تحقیقاتی مرتبط باید نحوه بذرپاشی این گیاه را مطالعه و بذر آن را جمع‌آوری و نهال آن را تولید کنند.» وی ادامه داد: «با استفاده از تجربه‌های گذشته و نسخه‌هایی که نتیجه کار مؤسسات تحقیقاتی است و اولویت‌بندی مناطق باید اجرای طرح‌های بیولوژیک را آغاز کنید.» به گفته کارشناسان با وجود اینکه مسئله حق‌آبه، ریزگرد و ماسه بادی‌ها باید در سطح بین‌المللی دنبال شود، اما آنچه در حوزه استانی هرچه زودتر باید انجام شود شروع عملیات اجرایی کاشت بوته‌های سازگار با اقلیم است. از آنجا که همواره مشکلات مختلف از جمله بحث بودجه سبب شده تا روند اجرایی برخی طرح‌ها از جمله مقابله با ریزگرد دچار مشکل شود لذا باید با همان منابع اعتباری اندک که در ردیف‌های مختلف تعریف شده عملیات نهال‌کاری آغاز شود تا به تدریج منابع بیشتری اختصاص یابد. با توجه به اینکه برخی مدیران برای انجام اقدامات مهم معطل اعتبارات کلان می‌شوند لذا در صورت وجود موانعی، چون مناقصه، نبود یا کمبود اعتبار، ارزش افزوده موضوع اجرایی نمی‌شود که این مهم می‌طلبد تا موضوع به شدت جدی گرفته شود. از آنجا که استفاده از روش‌های بیولوژیک یکی از مهم‌ترین روش‌ها برای مقابله با ریزگرد‌ها به شمار می‌رود لذا این مهم باید در استان‌های مختلف شور از جمله سیستان و بلوچستان که با پدیده ریزگرد‌ها مواجه هستند به طور جدی دنبال شود. فعالیت‌های بیولوژیک نیز مجموعه اقداماتی است که در راستای اصلاح و احیای بیوم‌های مناطق بیابانی و با استفاده از منابع و مصالح بیولوژیک صورت می‌گیرد. این فعالیت‌ها عموماً بنیادی است و کاربرد آن‌ها در اولویت قرار دارد. بعضی از فعالیت‌های بیولوژیک شامل بذرپاشی، بذرکاری، بوته‌کاری، قلمه‌کاری، نهال‌کاری و سایر فعالیت‌های مرتبط مانند تولید قلمه، جمع‌آوری بذر، تولید نهال و مواردی از این دست می‌شود. از آنجا که هزینه مصرف مالچ بیولوژیک در هر هکتار حدود ۸/۵ میلیون تومان است که در مقایسه با مالچ نفتی که لیتری ۲۲۰۰ تومان است، ارزان‌تر است. همچنین امکان پاشش این نوع مالچ به صورت هوایی و با استفاده از هواپیما تست شده است به طوری که بهینه‌سازی نحوه پاشش، نظیر ارتفاع پاشش، سطح و یکنواختی پاشش و نوع و مکانیزم عملکرد نازل‌های پاشش نیز مشخص شده است. مزیت مالچ‌های زیستی ماندگاری برای استقرار پوشش گیاهی، صرفه اقتصادی، سهولت عملیات اجرا و فرمولاسیون متعدد برای استفاده در انواع کانون‌های بحرانی ماسه روان و ریزگردهاست.
