امسال دومین سال متوالی است که تعداد ثبتنام دانشجویان بینالمللی جدید در ایالات متحده کاهش پیدا کرده است، این موضوع سال گذشته، باعث ضرر ۳۳ میلیارد دلاری به آموزش امریکا شد. بنا بر آمار رسمی منتشر شده در ماه نوامبر امسال، تعداد دانشجویان جدید بینالمللی که در دانشگاهها و کالجهای ایالات متحده ثبتنام کردند نسبت به سال گذشته ۷درصد کاهش داشته است.
پروفسور سایمون مارگینسون، از دانشگاه آکسفورد، متخصص امور دانشجویان بینالمللی، میگوید: «تردیدی نیست» که این کاهش به دولت ترامپ ارتباط دارد. او میگوید که ترکیب پیامهای ضدمهاجران و سختگیریهای بیشتر در صدور ویزای دانشجویی، متقاضیان را فراری داده است.
فضای سیاسی و اجتماعی
موسسه بینالمللی آموزش که هر سال اطلاعات سالانه را در این زمینه گردآوری میکند، از متقاضیان احتمالی درباره دلایل عدم ادامه تحصیل در ایالات متحده پرسیده و دریافته است که ترکیبی از سیاست، امکانات و هزینهها دلیل آن است. روند اخذ ویزا فقط یکی از دلایل شاخص این موضوع بوده است در حالی که بیشتر افراد «فضای سیاسی و اجتماعی ایالات متحده» را عامل آن معرفی کردند. هزینه بالای آموزش هم از عوامل ذکر شده است، اما در کنار آن باید همچنین به «احساس ناخواسته بودن در ایالات متحده» و در نظر گرفتن «امنیت جانی در ایالات متحده» اشاره کرد. بیشتر کاهش متقاضی از کشورهایی مثل هند، کره جنوبی، مکزیک و عربستان سعودی بوده است. همچنین شاهد کاهش تعداد متقاضیان ورود به دانشگاههای امریکا از بریتانیا، آلمان و فرانسه بودیم. آنچه بیش از همه در مورد این کاهش ثبتنامها تکاندهنده است، توقف روند رشدی است که چند دهه ادامه داشته است.
قدرت نرم رو به افول
امریکا موفقیت آشکاری در جذب بزرگترین بخش بازار جهانی دانشجویان بینالمللی داشته است.
اوایل دهه ۱۹۶۰، حدود ۵۰ هزار دانشجوی بینالمللی در این کشور بودند و این رقم سال به سال افزایش پیدا میکرد، تا اینکه در سال ۲۰۰۰ به ۱۰ برابر و حدود ۵۰۰هزار دانشجوی خارجی رسید. در سال ۲۰۱۵، بیش از یک میلیون دانشجوی خارجی در ایالات متحده امریکا تحصیل میکردند. در این میان منافع اقتصادی وجود دارد، اما این دانشجویان بخش مهمی از «قدرت نرم» ایالات متحدهاند که باعث برتری تأثیر جهانی این کشور میشود. رقم کلی دانشجویان بینالمللی در سیستم ایالات متحده همچنان رو به افزایش است که این رشد به دلیل برنامه و طرحی است که به دانشجویان اجازه میدهد تا سه سال برای توسعه مهارتهای کاری خود پس از فارغالتحصیلی در این کشور بمانند.
وابستگی به چین
اما سیر نزولی آشکار ثبتنام دانشجویان جدید و کاهش بیش از ۱۰ درصد در دو سال گذشته نشان میدهد که چندین دهه محبوبیت دیگر متوقف شده است. اگر افزایش بیامان درخواست تحصیل دانشجویان چینی نبود، کاهش و سیر نزولی بیشتری صورت میگرفت. دانشجویان چینی، بزرگترین گروه دانشجویان خارجی در ایالات متحده هستند. بین سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۸، تعداد دانشجویان چینی در ایالات متحده از ۶۰ هزار نفر به بیش از ۳۶۰ هزار نفر رسیده است که بیشتر آنها در رشتههایی مثل علوم و فناوری و ریاضیات و تجارت متمرکز شدهاند. آنها میلیاردها دلار به سیستم آموزش عالی ایالات متحده وارد کردهاند.
اما پروفسور مارگینسون، مدیر مرکز آموزش عالی جهانی میگوید که اگر هرگونه مشکل دیپلماتیک یا تجاری جریان ورود دانشجویان چینی را متوقف کند، دانشگاههای امریکا دچار «پیامدهای احتمالی هولناکی» خواهند شد. آخرین آمارها نشان میدهد که تا چه حد آموزش عالی امریکا برای ورود دانشجویان بینالمللی چشم امید به کشورهای آسیایی دارد تا کشورهای غربی. چین و هند بیش از نیمی از دانشجویان خارجی ایالات متحده را تشکیل میدهند و تعداد دانشجویان ایرانی از دانشجویان بریتانیایی بیشتر است. بریتانیا بزرگترین صادرکننده اروپایی دانشجو به ایالات متحده بود، اما اکنون فقط یک درصد از دانشجویان بینالمللی را شامل میشود. در سیستم آموزش عالی ایالات متحده حدود ۱۱ هزار و ۵۰۰ دانشجوی بریتانیایی تحصیل میکنند که با رقم چند سال پیش تفاوتی جزئی کرده است.
مهماننوازتر از امریکا
با افزایش هزینههای آموزش در دانشگاههای بریتانیا، پیشبینی شد که این رقم بالاتر برود، اما این پیشبینیها هرگز تحقق پیدا نکردند.
البته دولت امریکا میگوید که همچنان تمایل به جذب دانشجویان خارجی دارد.
ماری رویس، مشاور وزیر امورخارجه امریکا در امور آموزشی و فرهنگی گفت: «آنها دارایی فوق العادهای برای ایالات متحده هستند. ما میخواهیم این پیام را به جهان بدهیم که آموزش بینالمللی ما را به کشوری قدرتمندتر تبدیل میکند.»
یکی دیگر از چالشهای ایالات متحده افزایش محبوبیت سیستمهای دانشگاهی دیگر بهویژه در استرالیا و کاناداست. پروفسور مارگینسون اوایل سال جاری، نتیجه تحقیقی را منتشر کرده است که نشان میدهد استرالیا از بریتانیا جلو زده و دومین مقصد اصلی دانشجویان خارجی شده است.
همچنین کانادا افزایش چشمگیری در میزان جذب دانشجویان خارجی داشته است و خود را امریکای شمالی آزاداندیش و مهماننواز در برابر ایالات متحده معرفی میکند.