عربستان طی دو روز گذشته با اقدامات عملی و لفظی کانادا را تهدید و تحقیر کرده است، اما به نظر میرسد اوتاوا آنچنان با پترودلارهای سعودی مسخ شده که حتی توان پاسخگویی نمادین به ریاض را ندارد.
عربستان تهدیدهای خود را علیه کانادا یکی پس از دیگری عملی میکند. روز گذشته خطوط هوایی عربستان اعلام کرد، پروازهای ورودی و خروجی به تورنتو را به حالت تعلیق درمیآورد. پیشتر نیز ریاض اعلام کرد که عربستان برنامههای تبادل دانشجویی با کانادا را متوقف کرده است. دانشجویان سعودی دارای بورسیه مشغول به تحصیل در کانادا قرار است به کشورهای دیگر منتقل شوند. عربستان سعودی همچنین اعلام کرده سعودیها تجارت و سرمایهگذاری جدید در کانادا را به حال تعلیق درمیآورند. اما اقدامات عربستان تنها به حوزه قطع روابط اقتصادی سرمایه گذاری محدود نشده و این کشور علناً کانادا را به انجام اقدام تروریستی تهدید کرده است. حساب رسمی یک سایت دولتی عربستان به نام اینفوگرافیک عربستانسعودی (infographic+ksa) در توئیتر خود علناً کانادا را تهدید به عملیات تروریستی کرد. در این طرح، یک هواپیمای خطوط هوایی کانادا در مسیر اصابت به آسمانخراش تورنتو است؛ طرحی که یادآور حادثه ۱۱ سپتامبر و حمله به برجهای دوقلوی تجارت جهانی در نیویورک است و روی آن جملاتی نیز به صورت کنایه آمیز درباره دخالتهای کانادا نوشته شده است. این توئیت تهدید آمیز، مدتی پس از انتشار، حذف شد و یک توئیت دیگر بدون مشابهسازی با حملات ۱۱ سپتامبر منتشر شد. هر چند وزارت اطلاعرسانی عربستان سعودی تلاش کرد تا این تهدید علنی را اشتباهی نشان دهد. بنابر اعلام وزارت اطلاعرسانی به شهروند صاحب این حساب اخطار داده و خواستار بستن آن تا پایان انجام اقدامات سازمانی و تحقیق درباره این موضوع بر اساس مقررات مربوط به انتشار اخبار در فضای مجازی شده است. این اقدامات سعودیها پس از آن صورت گرفت که کانادا خواهان آزادی فوری فعالان مدنی بازداشت شده در عربستان شد. ناظران معتقدند محمد بن سلمان با این واکنش تند این پیام را به سایر کشورهای غربی میدهد که هیچگونه انتقاد و مداخلهای را تحمل نخواهد کرد. کریستیان اولریکسن، کارشناس خاورمیانه در موسسه بیکر وابسته به دانشگاه رایس به واشنگتن پست گفت: «این حرکت این پیام را به دیگرانی که به فکر انتقاد از سیاستهای عربستان هستند میفرستند... در عین حال از نقطه نظر اتخاذ یک موضع مستقیم از جانب عربستان علیه کانادا در مقایسه با موضعگیری این کشور علیه امریکا یا بریتانیا چنین حرکاتی کمهزینهتر یا حتی بدون هزینه برای روابط سیاسی، راهبردی و اقتصادی است.»
انفعال کانادا
دولت کانادا که از مواضع تند سعودیها گیج شده قبل از عملی کردن تهدیدهای عربستان طی یک بیانیهای تلاش کرد تا از خشم آلسعود بکاهد و اعلام کرد که به دنبال رایزنی با ریاض است، اما با گذشت ۲۴ ساعت از عملی شدن بعضی تهدیدهای عربستان- کانادا سکوت کرده و تا عصر روز گذشته هیچ واکنشی به تندخویی سعودیها نشان نداد. حتی بعضی از ناظران از احتمال عقب نشینی کانادا به دلیل اقتصادی حرف میزنند. آرش کرمی خبرنگار المانیتور در صفحه توئیتر خود نوشت: «پیش بینی من این است که کانادا سرانجام انتقادهای خود از عربستان را کنار خواهد گذشت تا برای میلیون بار نشان داده شود که چگونه انتقادهای غرب درباره حقوق بشر در مقایسه با سودهای اقتصادی ناشی از رفاقت با دیکتاتورها، تو خالی است.»
ابعاد بینالمللی
عربستان در این کارزار عدهای از کشورها را با خود همراه کرده است. موریتانی و سودان نیز مانند بحرین، امارات و اتحادیه عرب، از عربستان در قبال تنش با کانادا حمایت کردند. همچنین عبدربه منصور هادی از اقدام عربستان در خصوص اخراج سفیر کانادا حمایت و اظهارات اوتاوا را «مداخله» در امور داخلی ریاض عنوان کرد. در این میان واکنش دو کشور قابل توجه بود؛ امریکا حاضر نشد از کانادا حمایت کند و قطر نیز از اقدام عربستان حمایت نکرد. یک مقام امریکایی در بیانیهای ملایم از عربستان خواست اطلاعات بیشتری درباره بازداشت فعالان بدهد و به پروسه و تدابیر حقوقی احترام بگذارد. وی خاطرنشان کرد: عربستان و کانادا هر دو همپیمان نزدیک به ما هستند. این موضع متعادل امریکا باعث شده بعضی ناظران از رضایت احتمالی واشنگتن از اقدامات ریاض حرف بزنند چراکه روابط کانادا و امریکا طی چند ماه گذشته به صورت کمسابقهای رو به سردی گراییده است. سیاستهای تجاری و اقتصادی ترامپ به شدت مقامات کانادا را نگران کرده و صریحاً علیه این سیاستها موضع گرفتهاند. از طرفی دیگر یک منبع مسئول در وزارت خارجه قطر اعلام کرد، اظهارات دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس درباره بحران کنونی میان عربستان و کانادا، بیانگر موضع دوحه نیست. این مسئول قطری در ادامه افزود: میان قطر و کانادا روابط مستحکمی وجود دارد که چندین دهه است این روابط ادامه دارد.