شناخت مختصات دقیق انقلاب اسلامی مسیر حراست از مرز‌های آن و تقابل با تهدیدات پیرامون آن را هموار می‌سازد، از همین رو مقارن با سالروز وفات امام خمینی (ره) به مهم‌ترین ویژگی‌های متمایز کننده انقلاب اسلامی و مخاطرات موجود از منظر ایشان اشارتی خواهیم داشت:
۱- یکی از خصایص بارز انقلاب اسلامی «استقلال هویتی و عدم وابستگی به تئوری‌های غربی و شرقی» است. امام راحل در صحیفه نور در این رابطه می‌فرمایند: «انقلاب اسلامی ایران، انقلابی ملی بر اساس اسلام و نظیر انقلاب‌های انبیا بوده است و جز به خدای متعال به هیچ جا اتکا و وابستگی ندارد.» یکی از میادین جولان معاندان از صدر انقلاب تاکنون نیز رویارویی با استقلال کشور در دو حیطه نرم‌افزاری - با تزریق گفتمان‌های فکری و فرهنگی- و سخت افزاری- با وابسته‌سازی اقتصادی و سیاسی و امثال آن- بوده است. امام مؤکداً از استماع هر ندایی که به بهانه‌های گوناگون استقلال کشور را نشانه رفته و در حقیقت درصدد حل نمودن گفتمانِ انقلاب اسلامی در دیدمانِ جهانی‌سازی است برحذر می‌دارد.
۲- خاستگاه مردمی، رهیافتی حداکثرگرایانه، زیرین بودن انقلاب و آغاز تغییر از متن جامعه- و نه تغییر قدرت از بالا- از دیگر ویژگی‌های آناتومیک انقلاب اسلامی است که امام خمینی (ره) بدان اشاره می‌کند. دست‌درازی به سرمایه اصلی انقلاب یعنی مردم با ناامید‌سازی، تفرقه و چند دسته‌سازی رویاروی یکدیگر و علیه حکومت و مانند آن نیز به دنبال همان پروسه تضعیف انقلاب اسلامی است که از قدیمی‌ترین شگرد‌های عملکردی ضدانقلاب به شمار می‌رود و امام راحل از آن با عنوان «عامل شکست انقلاب» یاد می‌کند.
۳- انقلاب اسلامی همچنین دارای مبنایی ایدئولوژیکی در دو بُعد درونی و فرا وطنی است. ایدئولوژی داخلی لزوم استقرار اسلام سیاسی و همراهی دو بال جمهوریت و اسلامیت جهت اوج‌گیری آرمان‌های انقلاب اسلامی و عدم حذف یکی به نفع دیگری را یادآور می‌شود و چشم‌اندازِ بیرونی تأکید بر سیاست جهانی، عدم انحصار انقلاب اسلامی در داخل و جهان شمولی آن را تصویر می‌نماید. زدودن نگاه اسلامی از حکومت، سکولاریزه کردن مدیریت در کشور، ورود مدل‌های غربی، لیبرالیستی، پوپولیستی (مذهبی یا غیرمذهبی)، بی‌تفاوتی سیاسی و... از آسیب‌های ایدئولوژیک در میدان داخلی و تقابل با اقتدارافزایی جمهوری اسلامی در منطقه و جهان، ضدیت با ارزش‌های صادره از انقلاب و ممانعت در برابر آن نیز مخاطرات محتمل در نظرگاه بیرونی ایدئولوژی انقلاب اسلامی است که امام راحل از آن تحت «توطئه دشمن به منظور سقوط انقلاب اسلامی در مبدأ جنبش» نام می‌برد.
۴- «ادراک‌سازی در متن اجتماع» را باید از دیگر مختصات منحصر به فرد انقلاب اسلامی برشمرد که جامعه را در مسیر تغییر بنیادین و دگرگونی در تمام ابعاد فردی و اجتماعی، ارزش‌گرایی، آزادی حقیقی، خود باوری، آرمان‌گرایی، شهادت طلبی و مرگ آگاهی و بسیاری نمود‌های دیگر به حرکت درآورد و از مدت‌ها پیش از پیروزی انقلاب روشنایی‌بخش اذهان گردید. نقش این آگاهی فزاینده در بلوغ و بقای انقلاب، دشمنان را وارد فاز عملیات‌های روانی و تقابل با این دست ادراکات حیات یافته از انفاس انقلاب اسلامی کرد. اندیشه‌های جایگزین، چون ترس از جنگ، تمایل به ارتباط‌گیری با غرب به ویژه امریکا، منفعت طلبی در برابر عزت طلبی، هراس از ابرقدرت‌ها، کثرت و قوت پنداری دشمن و ضعف و قلت انگاری خود، دوقطبی‌سازی‌های مکرر و... را می‌توان از مظاهر توطئه خصم در غیرفعال کردن برخی عصب‌های پیکره اجتماع و خنثی‌سازی ادراکات انقلابی دانست.
۵- نگرش چند بعدی، تأکید بر ارزش‌های غیر مادی، حرکتی تکامل گرایانه در کنار اصلاح ساختاری و در مسیر رفاه اجتماعی و توجه به کمیت و کیفیت پیشرفت را باید ذیل «جامعیت انقلاب» تقریر نمود که در کلام امام انعکاس یافته است. دشمن با شناخت این ظرفیت، همواره از مجرای بزرگنمایی و حتی ایجاد برخی مشکلات اقتصادی و ساختاری به پیکار با مظاهر غیرمادی انقلاب رفته و با سنگ اندازی در مسیر خودشکوفایی اقتصادی، زمینه را جهت چالش آفرینی پیرامون حکومت و سیاست‌های جمهوری اسلامی و کیفیات انقلاب فراهم آورده و خیال خام استحاله و سپس براندازی جمهوری اسلامی را در سر پرورانده است. امام راحل در همان سال‌های نخستین انقلاب با هوشیاری این تهدید را متذکر شده و ضمن مقدم دانستن نوسازی معنوی بر نوسازی مادی، حرکت منسجم هر دو بعد را در میادین اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، آموزشی و... خواهان می‌شود. امام راحل تفکیک ارزش گرایی از حکومت را به رغم پای‌گیری انقلاب «جابه‌جایی صرف مسئولان در قدرت» توصیف می‌کند. مختصات انقلاب اسلامی در نظرگاه امام خمینی (ره) مسیر حرکت همگان را ترسیم نموده و وظایف دولت و گارگزاران جمهوری اسلامی را مبنی بر صیانت از مردم‌سالاری و آزادی بیان در بعد سیاسی، عدم غفلت از نیاز‌ها و دغدغه‌های مردمی، اجتناب از آلودگی لیبرالیستی و پوپولیستی در گفتمان انقلاب اسلامی، توجه به کیفیت توسعه در کنار کمیات (چندبعدنگری)، حراست از ارزش‌ها و ادراکات انقلابی، نگاه داشت مبنای ایدئولوژیک انقلاب، استقلال سیاسی و اقتصادی کشور و وفاداری به اهداف نخستین نهضت را پیش روی آنان ترسیم می‌نماید. بی‌شک عوامل موجده انقلاب همانا موجبات بقای آن است همانگونه که امام (ره) در وصیتنامه سیاسی الهی خود می‌گمارد: «بی تردید رمز بقای انقلاب اسلامی، همان رمز پیروزی است.»
