محمد اسماعیلی
همگرايي جامعه ايراني يكي از دستاوردهاي سخنان گستاخانه و ضدايراني دونالد ترامپ رئيس جمهور ايالات متحده است، به طوري كه پس از سخنراني جمعه شب ترامپ، اقشار مختلف جامعه بدون توجه به مرزبندي‌هاي جناحي و سياسي كه بعضاً عامل ناديده گرفتن منافع كلان ملي مي‌شود، نسبت به اظهارات پرخاشگرايانه رئيس‌جمهور امريكا واكنش نشان داده و به صورت خودجوش خواهان پاسخ‌دهي و برخورد دولت به این گستاخی‌ها شده‌اند.
همگرايي شكل‌گرفته در جامعه نقطه مقابل دوقطبي است كه غربي‌ها به ويژه از انتخابات سال 88 تاكنون تلاش كرده‌اند آن را جانمايي و جاگذاري كرده و زمينه انشقاق ملي چه در بعد قوميتي و چه در ابعاد ديگر آن نظير زباني، مذهبي و سياسي و حزبي را نهادينه‌سازي كنند تا جايي كه بعد از حوادث تلخ پس از روز برگزاري انتخابات رياست‌جمهوري دهم، موازي با ساير طراحي‌ها، تلاش شد جامعه ايراني براي هميشه به دو دسته مانند مذهبي-غير مذهبي، برجامي – ضد‌برجامي و موافقان انقلاب- مخالفان انقلاب پيوسته و در مناسبت‌ها و رخدادهاي سياسي رودرروي هم قرار گرفته و به‌واسطه اين زدوخوردهاي داخلي، روحيه همبستگي ملي تعديل و توان پاسخ‌دهي حاكميت به تهديدات داخلي و بين‌المللي رو به كاهش بگذارد.
دوقطبي‌سازي از جمله پروژه‌هايي است كه قدرت اثرگذاري بسياري براي جهت‌دهي به افكار عمومي دارد و در مرحله نخست با استفاده از ظرفيت‌هاي رسانه‌اي و عمليات رواني، طيفي را سرمنشأ تمام مشكلات داخلي به جامعه معرفي كرده و جريان متبوع خود را مقابل اين جريان به‌وجودآورنده مشكلات كشور معرفي مي‌كند. اين جريان نه تنها با اين كار زمينه تخريب طيف مقابل را فراهم مي‌كند و مقدمات رويگرداني جامعه از آنها را مهيا مي‌سازد بلكه در مرتبه‌اي بالاتر طرح رويگرداني مردم از حاكميت را مورد توجه قرار مي‌دهد.
دوقطبي مردم – مردم براي تضعيف قدرت
دوقطبي مردم - مردم و مردم - حاكميت يكي از مهم‌ترين طرح‌هاي نظام سلطه براي تضعيف جمهوري اسلامي ايران است و ابزارهاي مختلفي در جهت دستيابي به چنين هدفي مورد استفاده قرار گرفته است.
يكي از ابزارهاي مورد توجه براي دستيابي به چنين هدفي، شخصيت‌ها و رسانه‌هايي است كه در بحراني‌ترين شرايط نيز منافع ملي را ناديده گرفته و بر اساس يك الگوي رفتار نادرست نقاط افتراق ميان اقشار جامعه را برجسته كرده تا مانع تزريق روحيه همبستگي ملي شوند.
اين در شرايطي است كه رهبر معظم انقلاب اسلامي نيز همپا با تلاش غربي‌ها براي ايجاد انشقاق و چنددستگي در ميان جامعه ايراني نسبت به نوع سخنراني‌هاي سياستمداران و جهت‌گيري رسانه‌ها هشدار داده و از پيامدهاي گسترده دوقطبي‌سازي در جامعه ايراني سخن به ميان آورده‌اند.
ايشان در ديدار با مسئولان نظام ناظر بر اينكه نبايد «دوقطبي خطرناك» بين مردم به سبك «بني‌صدر» ايجاد كرد، مي‌فرمايند: « در انتخابات 29 ارديبهشت انتخاب ميان دو نفر يا يك نفر ميان چند نفر نبود بلكه انتخاب ميان دو نوع تفكر بود و مردم يك تفكر را ترجيح دادند كه اين مبنايي براي حركت دولت در مسير آينده كشور خواهد بود... كشور را دوقطبي نبايد كرد، مردم را به دو دسته نبايد تقسيم كرد، آن حالتي كه در سال ۵۹ متأسفانه از ناحيه رئيس‌جمهور آن روز اتفاق افتاد كه مردم را به دو دسته موافق و مخالف تقسيم كرده بودند كه چيز خطرناكي است.»
اگر چه سخنان مورد اشاره رهبري معظم مربوط به دوقطبي‌سازي دوران رقابت‌هاي انتخاباتي بود اما در تمام چهار سال گذشته ايشان چنين مسئله‌اي را هشدار داده و خواهان به‌كارگيري رفتار و گفتاري از سوي مسئولان مي‌شوند تا فضاي دوقطبي در جامعه شكل نگيرد و آسيب‌هاي ناشي از آن به كشور سرايت نكند.
پشت کردن به منافع ملي
امروز تئوري يك جريان داخلي مبني بر «توسعه روابط آشكار با امريكا عامل مرتفع شدن مشكلات اقتصادي و معيشتي است» به بن‌بست رسيده و جامعه با فهم دقيق غيرقابل اعتماد بودن ايالات متحده، مقابله با طراحي‌ها و دشمني‌هاي امريكا را يك ضرورت مي‌داند و در همين جامعه روح همبستگي ملي به‌واسطه گستاخي‌هاي رئيس‌جمهور امريكا افزايش چشمگيري پيدا كرده است، افراد انگشت‌شماري در داخل كشور تلاش مي‌كنند به جامعه آدرس اشتباه دهند و همچنان روي ريل دوقطبي‌سازي جامعه حركت مي‌كنند، به عنوان نمونه روزنامه اعتماد در گفت‌وگو با يكي از عناصر جريان تجديدنظرطلب عبارت «فعال‌اصلاح‌طلب: مردم امريكا شريف و از ترامپ ناراضي‌اند! » را برجسته كرده و در ادامه از قول وي مي‌نويسد: « اگر آقاي ترامپ حكومت ايران را غير‌مردمي و ديكتاتور مي‌داند... اين خود دليل بر بي‌لياقتي آقاي ترامپ است و دليل بر اينكه مردم شريف امريكا در انتخابات اكثراً به او رأي ندادند... امروز خبر مي‌رسد كه مردم امريكا از او ناراضي هستند و به دنبال فرصتي هستند كه ترامپ كناره‌گيري كند. ديدم كه در برابر ادبيات سخيف ترامپ، آقاي روحاني با لحني مستدل و مبرهن و ادبياتي قاطع مسائل را يكي پس از ديگري پاسخ داد.»
بهار يكي ديگر از روزنامه‌هاي وابسته به جريان تجديدنظرطلب نيز بدون توجه به آنكه امريكا چندين بار متن و روح برجام و قطعنامه2231 را نقض كرده و همچنان اصرار دارد تا ايران را متهم به نقض توافق هسته‌اي نشان دهد در يادداشتي با اشاره به نطق اخير رئيس‌جمهور اين كشور تقصير را متوجه دستگاه ديپلماسي دانسته و عنوان مي‌كند ايران بايد در مورد حقوق بشر و سوريه نيز برجامي ديگر امضا مي‌كرد تا امروزه ترامپ نتواند كاري كند! بخشي از يادداشت اين روزنامه بدين شرح است: «نتيجه اين دو نگاه كه بارها از سوي طرفين مطرح شده اين است كه هر دو طرف يكديگر را به نقض روح برجام متهم مي‌كنند اگر قرار باشد، صريح باشيم بايد بگوييم كه واقعيت هم جز اين نيست و ايالات متحده و هم ايران روح برجام را كه به معناي همكاري و گفت‌وگوي مشترك بر مبناي حس‌نيت است به دفعات نقض كرده‌اند.»
جالب اينجاست در شرايطي كه سياستمداران امريكا و رژيم‌صهيونيستي ايران را به عنوان تهديدي براي صلح جهاني معرفي مي‌كنند و از لزوم حمله نظامي به كشورمان سخن به ميان مي‌آورند، احمد نقيب‌زاده اخيراً در گفت‌وگو با روزنامه آرمان‌امروز با اشاره به قضاياي برجام و مذاكرات هسته‌اي گفته است: «بنده از اول به تبليغات نظامي ايران انتقاد داشتم، چون اين تجارب تاريخي را در مقابل خود مي‌ديدم. مي‌شد همه برنامه موشكي و نظامي و هسته‌اي را پيش برد، بدون ايجاد سر و صدا و حساسيت، چيزي شبيه برزيل در غني‌سازي اورانيوم و آلمان در ساخت زيردريايي در دوره تحريم ساخت تسليحات!»
وي در بخش ديگري از صحبت‌هاي خود نيز بيان مي‌كند: اروپايي‌ها به‌خوبي مي‌دانند كه ايران هرگز موشك‌هايش را به سوي اروپا نشانه نمي‌گيرد. اقدامات برخي تندروهاي داخلي فقط در اين زمينه به سود دشمنان شناخته‌شده ايران تمام مي‌شود و آنها از اين موارد نظير نصب روزشمار يا شعار به زبان عبري، حداكثر بهره‌برداري را عليه ايران انجام مي‌دهند.»
تکرار دوقطبي 88 هزينه‌زاست
همانگونه كه اشاره شد نبايد مواضع و رويكردها توسط شخصيت‌ها و رسانه‌ها به عنوان رويكرد مورد توجه قرار گيرد كه فضاي سال 88 در كشور تكرار شده؛ سالي كه رهبري از آن اينگونه ياد مي‌كنند: «در انتخابات سال ۸۸، آن كساني كه فكر مي‌كردند در انتخابات تقلب شده، چرا براي مواجهه با تقلب، اردوكشي خياباني كردند؟ چرا اين را جواب نمي‌دهند؟... اگر خداي متعال به اين ملت كمك نمي‌كرد، گروه‌هاي مردم به جان هم مي‌افتادند، مي‌دانيد چه اتفاقي مي‌افتاد؟ مي‌بينيد امروز در كشورهاي منطقه، آنجاهايي كه گروه‌هاي مردم مقابل هم قرار مي‌گيرند، چه اتفاقي دارد مي‌افتد؟ كشور را لب يك چنين پرتگاهي بردند.»
حال انتظار مي‌رود در حالي كه شرايطي فراهم شده تا روحيه همگرايي و همبستگي در جامعه گسترش يابد، نبايد با اظهارات احساسي و متعصبانه منافع ملي را بازيچه قرار داد.
