نویسنده: وحید قائمی
همه كشورهايي كه از ايران گاز طلب مي‌كنند، گاز ارزان مي‌خواهند؛ از عمان گرفته تا امارات و هندوستان. در اين ميان همه چيز به يك قرارداد بد تجاري وابسته شده است كه هيچ مشتري را راضي نمي‌كند خیلی بالاتر از آن دريافت كند؛ كرسنت.
به گزارش «جوان»، يكي از كشورهايي كه روي گاز ايران حساب باز كرده، هندوستان است. اين كشور به گاز نياز دارد و از اوايل دهه 60 شمسي مذاكراتي را با ايران آغاز كرد كه در نهايت به دليل فشارهاي امريكا مجبور شد كنار بكشد تا قرارداد گازي ايران با هند و پاكستان تنها به اسلام‌آباد ختم شود. هندي‌ها نگاه خاصي به گاز دارند و بر اين اساس دوست دارند با دارنده دومين ذخاير گازي جهان به توافق برسند.
آنها دوبار براي گاز ايران برنامه دادند؛ يكي براي احداث مجتمع پتروشيمي در چابهار و يكي براي توسعه ميدان گازي فرزاد بي و تبديل گاز به LNG و انتقال آن به هندوستان كه در هر دو مورد با مخالفت ايران روبه‌رو شد. آنها براي سرمايه‌گذاري در پتروشيمي ايران و احداث يك واحد در چابهار خواستار گاز دو سنتي بودند و براي ميدان فرزاد بي هم گاز بسيار ارزاني را مي‌خواستند كه به گفته وزير نفت به سود ايران نبوده و نيست. هندي‌ها تهديد نيز كردند و گفتند اگر گاز فرزاد بي به آنها واگذار نشود، ميزان واردات نفت از ايران را كاهش مي‌دهند. به تازگي هم وزير انرژي هند گفته است ايران بايد به پاس همكاري هند با اين كشور در اوج تحريم‌ها، توسعه و گاز اين ميدان را در اختيار هند قرار دهد. كساني كه به جزئيات مذاكرات ايران و هند بر سر فرزاد بي آگاه هستند به‌خوبي مي‌دانند كه منظور هندي‌ها خريد گاز با قيمتي پايين‌تر از قيمت‌هاي ايران است. در واقع آنها روي كرسنت دست گذاشته‌اند و بر همين اساس قيمتي را طلب مي‌كنند كه نزديك به قيمت گاز اين قرارداد جنجالي است.
قيمت گاز ايران به كرسنت بسيار ناچيز بود به‌طوري كه هر متر مكعب گاز ايران 7/1 سنت بود و همين قيمت همه كشورهاي مذاكره‌كننده با ايران را به سمت چانه‌زني بيشتر سوق داد، به‌طوري كه حتي پاكستان هم براي تعيين فرمول، روي اين موضوع مانور داد و تركيه نيز در سال 90 در مذاكرات خود با مقامات وقت ايران، با دست گذاشتن روي كرسنت خواستار اصلاح قيمت شد.
هندي‌ها در فرزاد؟
هندي‌ها براي توسعه ميدان فرزاد بي برنامه خود را ارائه داده بودند كه با مخالفت ايران مواجه شد. وزير نفت رسماً گفت ايران در اين طرح سود بسيار كمي نصيبش مي‌شود و بر اساس مدل مالي مشخص شده در برنامه اعلامي، انعقاد اين قرارداد به صلاح نيست. ايران كه از طرح توسعه‌اي 5/5 ميليارد دلاري پيشنهادي توسط شركت او ان جي سي ويدش هند رضايت ندارد، يك موافقتنامه اوليه براي توسعه ميدان فرزاد بي با شركت گازپروم روسيه منعقد كرده است.
وزير نفت هند در اين‌باره گفت: «ما براي روابطمان ارزش قائليم. در روزهاي سخت ايران، زماني كه كل كشورهاي غربي اين كشور را تحريم كرده بودند، ما با آنها مانديم و مقدار قابل‌توجهي نفت از آنها خريديم. ما همچنين زماني كه كانال‌هاي بانكي بازگشايي شد، تا پني آخر (پول نفت ايران) را پس داديم.»
اينكه چرا مذاكرات 17 ساله ايران و هند به توافق نهايي نزديك نشده است، دلايل بسياري دارد ولي يكي از مهم‌ترين آنها طمع هندي‌ها براي دريافت گاز ارزان است. آنها كرسنت را ديده‌اند و با اين ذهنيت كه وقتي ايران با يك شركت دلال اينگونه معامله كرده و ارزان‌فروشي مي‌كند پس مي‌توانند قيمتي نزديك به آن ارائه دهند.
عمان هم هنوز در دامنه قيمت
مذاكره صادرات گاز ايران به عمان به سال‌هاي دهه 70 بر مي‌گردد كه مذاكرات جدي‌تر دنبال شد و حتي در اصفهان هم تفاهمنامه‌اي ميان زنگنه و وزير نفت عمان امضا شد، ولي همه رفت و آمدها و مذاكرات دو طرف حتي در بالاترين سطح ديپلماتيك خود به تعيين فرمول و قيمت منجر نشده است. عمان هم با استناد به كرسنت و قرارداد دلفين قطر با امارات گاز ارزان مي‌خواهد و روي قيمت منطقه تأكيد مي‌كند كه همين موضوع شرايط سختي را براي ايران پيش آورده است. گرچه اخباري درباره نهايي شدن فرمول و قيمت شنيده مي‌شود، ولي هيچ چيزي رسمي نيست و از آنجايي كه تيم راهبري قراردادي با عمان، تقريباً همان تيم كرسنت است، ترديدها بيشتر شده است.
امارات
طي سال‌هاي گذشته مذاكرات بسياري با امارات براي صادرات گاز صورت گرفته است كه سه شيخ‌نشين ابوظبي، دوبي و شارجه مذاكرات خود را با ايران به پيش بردند، ولي هيچ‌كدام از آنها به توافق نهايي نرسيد، زيرا آنها هم قيمتي از ايران مي‌خواستند كه نزديك به قيمت كرسنت باشد. همين قيمت و چانه‌زني اين شيخ‌نشين‌‌ها، روند مذاكرات را به شكست رساند و بر همين اساس ايران نتوانست به طور منطقي و درست وارد بازار خليج‌فارس شود زيرا قراردادي به نام كرسنت همه مشتري‌هاي بالقوه گاز ايران را به جايي رسانده است كه خواستار گاز پنج سنتي هستند! گازي كه به حتي نمي‌تواند هزينه صادرات را پوشش دهد و جز ضرر چيزي ندارد، اما چه مي‌توان كرد كه با انعقاد يك كرسنت، چنين تحولي در خواسته‌هاي سه كشور به‌وجود آمده است.
با توجه به اینکه زنگنه در دولت دوازدهم تثبیت شده ست"وکشور از 
